Katalog

10 CUMHURİYITDEIU TV programları, Avrupa'da saatte ortalama beş, Amerika'da ise ortalama 10 kundaklamadan dayağa, cinayetten a tecavüze, deprcmden trafik kazasına sayısız şiddet görüntüleri içeriyor. Bu görüntülerin film yani "hayal" olmadığını bilen izleyici, üzülüyor, ağlıyor ama "Ben hâlâ yaşıyorum" içgüdüsünün harekete geçtiğini algılamakta zorlanıyor... Medya iyi ve kötüyü ayırt eden müessese rolünü bu içgüdünün korunmaiçgüdüsügelişmişinsanlarıntedb alma ihtiyaçlarınıabartılı bir şekildeeylen dönüştürmelerınde olumsuz bir kısır dönı oluştıırdıığuaçıkçaortayaçıkıyor. Medya bilimcisi Jo Groebel, televizyonı şiddetin yarattığı etkılerle ilgili yaptıgı s< araştmnasında23 ülkeden, 12yaşgrubun( 5000ögrenciyikullanmış.Çocuklarıngek ğiülkeleı arasında Hırvatistan,AngolaveG ney Afrıka gibi kriz bölgeleri de bulunuvı CocuklannyüzdeSK'i 'Terıninatör'üseyrı. tiğini ifadeederken.savaşyaşananbölgelc dengelençocuklarınyansınınTerminatörı kendini özdeşleştirdiği, banş yaşanan bölg lerdebuoıanın üçle bire kadardüştüğügö lenıleniyor. Groebel, bu araştırmanın ilgiı olduğu kadar acı sonuçlarından birinin ıs krız bölgelerinden gelen çocukların üçte h rindcn fazlasının dünyadaki tiim insankı 'kötü'olarak nitelemesi veproblemleıı çö mek için tek yol olarak şiddeti göstermelerı ı dıığunu itadeediyor. Hayal değil gerçek... Ancakgelişnıışulkelerınkültürlerinde d' kimine korkmayı ögretırken kıminc 'vurmayı' öğrcten bir şiddet pedagojisı özelliklede televizyonlar ve haber programları aracılığıyla yogun bir şekilde gündeme getirılıyor. Haber programlarının en canalıcı etkisi,fılmleryadadizilergibi 'hayal mahsiilü' olmamaları. Yapılan araştırmalar gösteriyorki,tv programları ıçındesadeee haber biiltenleri olmaları gerekmiyor Avrupa'da saatte ortalama beş, Amerika'da ise ortalama 10 şiddet eylemi görüntüleniyor. Bunlar arasında, kundaklamadan dayağa, cinayetten tecavüze, çocuk kaçırmadan hırsızlığa biitün 'suç'larm yanısıra, sel baskını.deprem ve trafik kazaları gibi olayların sonrasmda oluşan vediğerleriyle yaklaşık aynı etkiyi yapan dehşet görüntüleri deyerahyor. .lo(iroebel'ınarastırmalarına göre vahşet görüntülerinin haftalık toplam süresi 25 saati buluvor. Bunun yiı/de HO'ı de insana uygulanan şiddet Groebel dü/enli aralıklarla gerçekleştirdiği 750'şer saatlik program incelemeleri sırasında, filmler, diziler, çizgi filmler, belgesellerde göslerilen suç ve şiddet unsurları ile haberlerdegösteri Spor luıfı len vahşet görüntülcrinin insan psikoloji üzerinde yaklaşık aynı etkiyi yaptıgı sonucı na varıyor. Insan beyninin kaynağını bırken; ra iteıek bu görüntüleri hafızaladığını ve ışlı meyebaşladığını öne sürüyor. Haberlerinsanlarıbuderecehuzursuzkıli biliyorsa,onlarınedenseyrediyor,onlarıse\ redebilmek için başka işlerini iptal edıyor, h; ber saatini bekliyorlar? Yine Groebel'in v Aınerikanüniversitelerındenbirdizıiletişiı uzmanının görüşüne göre insanı buna en h mcl içgüdiisüolan 'yaşamdakalmadürtüsı zorluyor. Insan, bir neandertaleıden çok d farklı olmamak üzere, hergün etrafındaki heı şey in yol unda gidip gitmedığını, soğuk ya d sıcak hava akımlarına maruz kalıp kalmay; cağını,dışardatehlikelibirtuzağınonubekk yipbeklemediğini.otehlikeninneredengek ceğini, grip salgınının ne kadaryakınında o! duğunu ya da doğal afetlerin ne kadar uzağır daoldugunubılmekistıyor llaberalmaolgu sununkallanarakartanbirbağımhlığadönÜ!; mesindekı en büyük etken, uzmanlara göre ır sanınçevresindekigelişmelcrle ilgili rahatkı tılmaduygusunun biryandansunulurken bı yandan geri çekılmesı ve insanın kısa aralık Medya kan kokunca lyiakşamlarsaymseyirciler, şimdianahaberbültenimizden bazı başlıkları sunuyoruz: #Ülkemizdekıişsizlıkrakamlanrekordüzeyeulaşlı. #()toyolda trafik kazası: 19ölü,23yaıalı. # Cezayir'de radikal tslamcılar bir köyclc 122 kişiyi öldürdü. # F.l Nino'nıınyarattığı firtınalarsonucunda scl baskınına uğrayan (jüney Amerika ülkelerindekolerasalgınıbaşgösterdi. # Çin'de uyuşturucu kaçakçılığı ve kadın tieareliyapmaktansuçlu IDkişi.halk önündc idaıııedıldi. # C'ınnct geçiren adaın karısını ve çocuklarıııı doğradıktan sonra, başına bir kurşıın sikarakintıharetti. Telcvi/yon.radyoyadagazetc... Dünyanın neresınde olursa olsun lıaberlcri seyreden, dinlcyen ya da okuyan milyarlarca insan hergün bu vahşet bombardımanı ile karşı karşıya gelıyor. Ancak görsel malzemeyle desteklendigı için facianın insana en ctkin yolla ulaştığı medya unsurutelevizyon.. Yarım saat ya da 45 dakıka boyunca bu tür haberleri bclki de günde birkaç kez izleyen ınsan ne yapıyoı ? Dünya çapındak i bu dchşet insan psikolojisindehergünbelırlı bir dozöldürücü zehir etkısi mı yaratıyor? Yoksa bu günlük korku, heyecan ve dehşet duygusu kendimizi güçlendirınemiz için gcrekli mi? Iletişım u/manlan ve ınedya psıkologları, 1990'lıyılların medya atmosferinc damgasını vuranbuvahşettrendiniaraştırıyorolsalar da.henüzbilimsel vebağımsızanlamdaclealmışdeğiller. Buncdcnlede 'haberler'ın ınsan psikolojisi ü/erindeki ıızun vadeli ctkıleri cmpirik ara.'jtırmalarla ortaya konmadı. Ayrıea bu türaraştırmaların cn büyük sorunu olaıı, insan psikolo|isı içindenözgünve toplumsal diğersorunlarıfiltreederekayıklamavearaştırmakonusunulekbaşınaelealmaproblemi,bu alandadaengelleyieibirönaşama... Ancak uzmanlartelevizyonda şiddet iizerincyıllardırsürentartışmalarsonucunda,haj berlcrınyarattığıetkilerhakkında,birkonuda da olsa fikir bırliğinc vardılar. O da facia haberlerinin, insanın içindc 'varolan' (korku, heyecan, saldırganlık, acıma, kendini koruma,rinlemalma) gibi içgüdüleri doping yapılmıscasına çoğaltarak açığa çıkarması. Uzmanlann üzerinde birleştiklcn bu fikrin bazını, şiddet içeren yayinların kişılık ve insan psikolopsı Ü7erindekı etkileri üzerinde önceki yıllardayapılanaraştırmalarolusturuyor. Bu bağlanıda da mcdyanın haber adı altında sundugu "salıset kültürü' ile korkanların korkulanııı, saldırganların saldırı içgödülcrini ya da Bangladeş *te \elsonrasuun görüntülerişeyirciye aamayla "İyiki buradayım"duygusu arasında hıraktyor. UZCniKlC