Katalog

CUMIUJRtYrrDERCİ pm pa'da faşbmin yükselmesiyle yan yana gelişti;l933'teAHGodsChillun'dakibaşrol oyunculuğundan kazandığı parayı \ litler'dcn kaçaıı Yahudilcr'e bağışladı, ertesi yıl iç savaşta antifaşist güçleri desteklemek üzere lspanya'ya gıttı, Abraham Lincoln Tugayı'ndakı Amerikalıvediğeruluslardangelcn gönüllülerle söylcsjti, onlarakonserlcrverdi... Yalnızsiyah Amerikalılar'ındeğil,bütün dünyaemekçilerinin haklarını vargücüyle savundu; Birleşik Devleller'dc işçi sendikalarının çalışmalannı kısıtlayan TaftHartley Yasası'nın çıkmaması için büyük uğraş verdi, Gal madcncilerinin, Güney Afrika'nııı ezi len emckçilerinin ve daha daha nicesinin taleplerini dilegetirerek destekledi. 1LWU, Actors Equity, the Marine Cooks and Stevvards, National Maritime Union, Transport Workers' Union ve State, County andMunicıpal vvorkersofAmericagibibirçoksendikanınonursalüyeliğineseçildi. Irkçılık ve sömürgeciliğc karşı, barış ve emekçi haklarından yana açıksözlülüğü nedeniyle Amenka Karşıtı Etkinlikleri Araştırma Komitesi tarafından komünist olmakla suçlandı veDışişleriBakanlığı 1950'depasaportunu geri alarak yurtdışına çıkmasını yasakladı. Yüksek Mahkcme'nın bu kararı geri alarak diizcltmesine, hakkındaki suçlamayıkaldırmasinavepasaportununkendisine geri verilmesine kadar Robeson sekiz y ıllık bir sürey le sanat ve toplumsal yaşamdan Paul Robeson oğluyla 1936 İngUtere. cnikonutecritcdildı. oyunculuk kariyeri daha çok rastlantı sonuMcCarthy Çağında Paul Robeson'ungörcuoldu. Rahipağabeyi Benjamin C. Robedüğü baskı, Birleşik Devletler Anayasason, kardeşinin şarkı söylemeye başlayışıysı'nın ve Haklar Bildirisi'nin Birleşik Devla ilgili anısını şöyle anlatıyor: letler yurttaşlarını koruma altına almayı "Aileceyemeğımizibitirmiş.ortakyatak atnaçladığı haksız uygulamalann somut bir odamıza çekilmiştik; boğucu bir günün akörneğiydi. Paul Robeson ABD vatandaşlarışamıydı, hava çok sıcaktı. Yerlerimize uzannınözgürlüklerinigüven altına aldığısöylemış, dinleniyorduk. Bill, haydi bir şeyler nen Anayasa'nın koruması dışında tutuldu, ünü ve varlığı kalın bir örtü ilc örtüldü; inan söyleyelim,dedi.Bill,Paulvebcniçimizden gelerek söylemeye başladık. "Down by the dığıilkelcrebağlıkaldığıiçinçokzorbirkiold mill stream" günün baladıydı. Onunla şisel yaşam sürmek zorundabırakıldı. başladık faslımıza; ardından tüm repertuanYaşamının son dönemini kendi doğduğu topraklarda feci birbiçimde toplumdan tü mızı dolaşmaya başladık. "turkey in the müyledışlanmış bir kişiolarakgeçiren Robeson ününü sürdürdü. Robeson'un yaşamöyküsü üzerinde 20. ölüm yıldönümü vesilesiyle Cumhuriyet Dergi(21Ocakl996,Sayı513,s. 1415)ile Papirüs'te (6 Haziran 1997; s. 2027) durulmuş, ayrıca Abraham Lincoln Tugayı 'nın lspanya'ya varışının 60. yıldönümünde Lincoln Tugayı "Gazileri"ninanmatoplantısında Hanrry Belfonte'un Robeson ile ilgili olarak yaptığı konuşma da Cumhuriyet Dergi'deyayımlanrnıştı. Bugün Robeson'u kendi veyakmçevresininbazısö>leriyleelealmakistiyoruz. sanın ağzına lczzetlı gelmesı gıbı. Sen şarkı söyleyebilirsın.amahaydi rastlantı olmasın diye bu gece eve gel i nce bir kez daha deneyelim; bize 'Annie Laurie'yi söylemcnı istiyorum. Beğenirsem, Robeson Papazevi'nin ilk müzik diplomasızatınızaverılecektir." Neyse ki, arsada yapacağımız basket maçıylakurtarabildikyakamızı.Hergüzelgünümüzü böyle bitirirdik bizler. Akşam eve dönünce dışarı çıkmamaya, akşamı evde geçirmcyc razı olduk (akşamlanmızın çoğu evde geçerdi nedense). Bill isteğini yineledi. Müthiş inatçı birbelleği vardı onun; hiçbir şeyi unutmazdı. Birtatsızlık filan çıkmasın diye Paul onun gönlünü yapmalıydı. Paul söyledi, Bill can kulağıyla dinledi. Sonunda karannı açıkladı: "Paul, şarkı söylemeyi enikonu kı vıracaksın sen." Paul benimle matrak geçiyorhcrhalde, deyip geçti; tabii ben de. Bizlere kalırsa, şarkı söylemek Robeson ailesinin en arkadan gelen yetencklerindenbiriydi.Babamızkendine saklamıştı bu ycteneğin tümünü. Oysa birtakım olaylar, sonunda Bi 11' in iddiasında hiç de yabana atılacak yanlar olmadığına Paul'ün dckafasını yatırdı (...)" "İşlnl ciddiye alan emokçi" Rahipağabeyi kendi bakışaçısından Paul Robeson'un kişiliğini şöyle anlatıyor: "...Paul kiliseye gitme kuralma kulak asmasa da, tüm varlığını kime adadığını bi len birinsandır. Şarkı söyleyişinin ve oyunculuğunun özü de işte buradadır. Yüzyıllardır ırkını tutsak olarak kılan duvarları yıkmakta olanbiri olarak görür kendisini. Kıpırkıpır kaynaşan Afrika kökenli milyonların içinde, talih yüzüne gülerse, insanlığın ana akışına katılacak, insanlığın ilerlemesinc sağlıklı katkılardabulunacakdahaniceniceınsanın var olduğunun bi lincindedir.. "Onun dünya görüşü işte buradan başlar. Her türlü önyargının ne denli kör ve de mantık dışı olduğunu bilir. Ne zaman bir dört yol ağzına gelinse, ister ulusal, ister uluslararası, sorunların dünyayı pençeleri içinde ne kadar zorlubirbiçimde tutsak kıldığınıkavrar;içimizdeki en iy i ve en güzel şey leri boğup öldürmek, yok etmek için ne mene uğraş verdiklerini bilir. lşini ciddiye alan, işine saygı duyanemekçidirPaul'üanındaheyecanlandıran; sorunlann karşısında kollan sıvayıp işe girişmeye yanaşmayan, olayları güden, yasalara kuzıı kuzu boyun eğenbilim adamına zerre kadar önem vermez." Straw"dan"SilcntNight"akadar.(...)Paul, delikanh coşkusu içinde olanca sesiyle söy1 üyordu şarkılan. Hepimiz aynı coşku içindeydik. Bütün bu hengâme arasında Bill, birden, "Durhele! Osesi çıkar, tckrarlabakay ım," diyc bağırdı. Paul biraz ugraşarak o notayıseslendirdi. Bill, "Bak Paul, şarkı söylemcyi bayağı bayağı becereceksin,"dedi. "Benimle matrak geçme gözünü seveyim." "Benim müzik öğrenimim hafife alınıyor anlaşılan,neyazık,"dedi Bill, "lyı müzik, kulağa hoş gelen müziktir; tıpkı lyı yemeğin in Sanatçı ve kölellk Paul Robeson, .sanatçının,bilimadarmnın tarihin kritik noktalarında yerini belirlemek için seçimini yapmakla yükümlü olduğunu söyler: "Ispanya'nın savunulması amacıyla düzenlenen büyük bir Londra mitingi için Kıta Avrupası'ndan yaptığım birradyokonuşmasında turumumu şöyle açıkJamıştım: Her sanatçı, her bilim adamı, hemen şimdi, yerinin ne olduğuna karar vermelidir. Başka hiçbir seçenek yokturönünde. Mücadelenin üstünde, Olimpos katına çıkarak sey irci kalınabilecekbiryeryoktur. Tarafsızgözlemciyoktur. Bazı ülkelerde insanoğlunun en büyük edebi mirasının yok edilmesıyle, yalan mı yalan üsrün ırk vc üstün ulus fikirlerinin yayı lmasıy la sanatçıya, bilim adamına vc yazar kişiye meydan okunuyor. Oldum olası dış dünyadan elini etcğini çekmış olan iiniversitclcnmi7İnsalonlannıvediğeröğrenim kurumlarımızın sıralarını şimdi mücadele kaplayıp durmakta. Artık her ycr bir savaş alanıhalinegelmişbulunuyor. Insanınsığınabileceği, kendisini koruma altına alabilcceği bir cephe gerisi yok. Zencilerin hakları için mücadelenin, antifaşist mücadelenin ayrılmaz birparçası olduğunu gördüm ve şunu dedim: "Çocukluğumun onur kaynağı" Köle olarak çalıştığı Robesonlar plantasyonunda ilk gcnçlik yıllannda kaçarak özgürlüğünükazanan, KuzeyOrdusu'ndahizmct gören, daha sonra kendi kendisini yetiştirmeyi başararak yüksek öğrenimini tamamlayan ve rahiplik derecesi olan babası William Drew Robeson için şöylediyor: "(,'ocukluğumun en büyük onur kaynağı babamdı.Dünyadahiçkimseyionun kadar sevmedim. Bcndogmadanyıllarcaöncearalarında saygın bir büyük olarak yer aldığı halkı da öy le seviyordu onu. Ve Beyazlar da hatta Demokrat Princeton 'un en burnu büyük aristokratlan bilc, onasaygı göstermek zorunda hissediyorlardı kendilerini." Şarkı söylemaye başlıyor Okul parasını karşılamak için sporalanında çalışan, beyzbol, basketbol, futbol vc uzun mesafekoşularındaon iki atletizm derecesi kazanan ve 1918'de Amerikan milli takımına seçilen Paul Robeson'un şarkj ve Hakkında yeni kitaplar bastlıyor, eski repertuvarı yeni disketlere ve CD 'lere geçiriliyor.