Katalog

18 P» üniformalan içindcçokyakışıklıydilar ve bizlere kapı tutuyor, cafelerde iskemlelerimizıçekıyorveelimizdenöpüyorlardı.onlardışardakibüyükdünyadangelmişlerdi" diyordu. Yazar Drolshagcn, bunoktada 'kazanan seksidir'yorumunuyapıyorvenazikdavranışlar sergileyen 'güçlü' askerlerin çekici bulunmalannı yadırgamıyor. Benzeri birdüşünceye, belli ki, Sartre'ın sevgilisi, yazar SimonedeBeavoirdakatılıyorveParis'ıişgal eden birliklcrı tanımlarken "Gülümsüyorlardı, mutlu ve gençtiler ve bir hayli de yakışıklı..." diyordu. Norveçli erkekterin gözünde, Almanlar'la ilişkisi olan kadınlar iki kategoriyeaynlıyordu: Vatan hainleri ve orospular. Dıreniş gruplarıonlan'kafalarıyerinebaşkayerleriyle düşünen kaltaklar' olarak niteliyor, meydanlara astıkları kara listelerde, bu düşman orospulannın isim veadreslerini teşhir ediyorlardı.Toplumdandışlanmasüreçleri başlatılmıştı. Danimarka'dabildirileryayınlanıyor.kamuoyuna yapılan konuşmalarda, "Kadın! Sen ki kendini düşmana veriyorsun, vatanına utanmadan ihanet ediyorsun demektir. Kadın! Sen ki utanmadan şchvetleniyorsun, ulusumuzunonurunuayaklaraltınaalıyorsun" deniyordu. Işgal altındaki ulus, kadınlarının işgalcilere gösterdiği ilgidcn son derece rahatsızdı. Oysa öte yanda kay ıtlan 200 binibulanerkekleri.işgalcilerleberaberçalışiyor, onlann bu tavn ekmek parası için veri len bir ödün olarak görülüyor, yerilmiyordu. CUMHURİYET DERGİ Metropolitan Sanat Müzesi, Türkiye'nin en zengin özel hat koleksiyonu sergisini 10 Eylül'de açıyor. Sabancı'nın Emirgan'daki Atlı Köşk'ünde duvarlan süsleyen 100 kadar kaligrafik eserden 70'i Ikinci Mahmud (levha) 19. yy. (Fotoğraflar: Metropolitan Sanat Müzesi 'nden) ÜÇ a y İÇİn A l î i e r İ k a ' d a . . . Fütırer'ehediye... Kadınlardanbiri,"Beşyılyanyanaomuz omuzayaşayıpdüşman kalınmazki" demişti. lngi liz kanal adası Jersey'li bu kadının yaşadığı yerde evlilik dışı doğumlar o yıl iki katına çıkmıştı. Komşu ada Guernscy'dc ise dörtkatına... Almanbırliklerinin,sivilhalklagünlükyaşamıpaylaştıklarıNorveç,Danimarka, Belçika ve Fransa'nın doğu ile kuzcy sınır bölgelerinde gösterdikleridavranışlar, örneğinPolonyagibi bir doğu ülkesindegösterdiklerindengerçektençokfarklıydı. Aslında Berlin de bu cinsel birlikteliklere karşı çıkmıyor, hatta hoşgörüyle karşılayarak biranlamdadaödüllendiriyordu. "lyi kana sahip annelerden" olan bu çocuklar SS Subayı Himmler'i memnun ediyor, içlerindenbabalarıyla Almanya'yagelenleri Yaşam Pınarı adını verdiği çocuk evlerine yerleştiriyordu. Böylece Norveç ve Danimarkakadınları,Himmler'indcyımiyle, 'Führer'ebırcr çocuk hediyeetmiş'oluyorlardı. Hitler'inyazılıbiraçıklamasında askerlerin aynı ırktan Germen halklarının kadınlarıylaevlenmelenndebırsakıncaolmadığıbelirtilmişancakırkpolitikalarıbağlamında Fransız kadınları için aynı şey in söz konusu olmadığının altı çizilmişti. Mayıs 1945 tarihinde, Norveç'teki bu kadınlardanbirkısmıaralanndabirçokhamile kadın bombalar altında harabeye dönmüş Almanya'ya, çocuklannın babalarını ya da sevgililerınibulmaküzereyolaçıktılar. Kalanlarkamplardatoplandı.Halk,dircnişçilerin de kışkırtmasıy la "ait olduklan ycregitsinler" diyebağınyordu. Sonradan kurulan mahkemeler, savaş zamanını objektif olarak değerlendirmek gereğinisavundu. Bumahkemelerde 18yaşında, Alman gazinolarında Almanlar'a hizmet vermiş genç bir garson kız, benzeri binlerccsi gibi, iki ay hapis cezasınaçarptırıldı. Bu ceza savaş yıllannda Almanlar'la ticaret yaparak30milyonkronciroyapmışişbirlikçi bir tüccarın çarptınldığı cezanın aynısıydı...<* Der Spiegel'dençeviren: AŞKIN ELÇİ ÖZGEN AC AR ewYork'lular,OsmanlıSanatının en görkemli ürünü olan "tannsal geometrik yazıları" görmeye hazırlanıyorlar. Osmanlı Yazı Sanatının(hatkaligrafi)Türkiye'dckien zengin koleksiyonu Istanbul'dan New York'a uçtu. Yazmaya alışkın olduğumuz türden bir kaçakçılıkhaberideğilbukezbildireceğimiz. Sakıp Sabancı'nın Emirgan'daki Atlı Köşk' ünde duvarlan süsleyen 100 kadar kaligrafik eserden 7O'ı Metropolitan Sanat Müzesi'nde(MET) sergilenecek. 11 Eylül13 Aralıktarihlerindegezilebilecek sergi "Altın Harfler" adını taşıyor. Sergi hakkında MET, "hat sanatı"nı Amerikalılar'a !>u sözlerleanlatıyor: Erken Islam kaynaklanndabulunanestetiktanımlamayagöre hat, bir malzemearacılığıylaüretilen tannsal bir geometridir." Geçen yıl, "Los Angeles County Museum of Art"tan Istanbul'a gelen uzmanlar, Sakıp Sabancı 'ya Türkiye'deki bu en zengin özcl hat koleksiyonunu bir siire müzelerinde sergilemeyi önerdiler. Sabancı, tek koşulla N "olur"dedi. Koleksiyon, MET'dedesergilenirse,ABD'yegidebilirdi. Uzungörüşmeve yazışmalardan sonra MET ile de anlaşmaya varıldı. Kuşkusuz, Akbank' ın kesenin ağzını ae ıp, proj ey i fi nanse etmesi, günümüzün modadeyimiyle"sponsor(hamı)"olmasından sonradırkı herıki sergi kesinleşti. Sanat, ilişkilere köprü 10 Eylül ak^am Nevv York sosyetesi ile sanatseverlerin katılımı ile düzenlenecek bir partiden sonra, Altın Harfler sergisi açılacak. MET, "Sabancı Ailesi"nden "Türkiye'nin finans ve sanayi konglemerasf' diye söz ettikten sonra, "Sabancı, güzel sanatlan ınsan ve uluslararası ılışkilerdc bir köprü olarak görüyor" diyor. Bugüne değin Kültür Bakanlığı şemsiyesi altında Türk kamu müzelerinden çeşitli eserlerdcn oluşan sergiler Amerika ve Avrupa'da düzenlendı. Altın Harfler Scrgısı ile ilk kez, belirli bir sanat dalından oluşan bir "Türk özel koleksiyonu" yurtdışında, üstelik MET gibi bir müzede sergilenecek. Bundan önce "Sadberg Hanım Müzesi" kolcksiyonundan değiştk eserler de Japonya'da sergilenmiş, bazı parçalar da çeşitli genel sergilere katılmıştı. Her nedense, ülkemizde kamu müzelerinde çalışan görevliler, özel koleksiyonlara ve sahiplerine karşı bir tutum içindeler. Eğer Sabancı böy le bir hat koleksiyonunu toplamasaydı, bu eserlere ne olacaktı? Türk müzeleri.bolsıfırlıçekleryazıpalamayacakları için, bu eserler yurtdışına kaçmayacak mıydı? Kaldı ki aralarında Sabancı'nın da bulunduğu çok sayıdaki Türk özel koleksıyoncu,sonyıllardayurtdışındakımüzelerde bol sıfırlı dolarlar ödeyerek bu eserleri Türkiye'yekazandırmıyormu? Şimdi.meraklılanndışındaonbinlerceyabancı, "hat sanatı"nın nc oldugunu, Osmanlı sanatında kalıgrafinin önemini vc bu koleksiyon nedeniilede Türkiye'nin varlığını veyeriniöğrenmişolacak.Herhalde Sabancı, bu güzel koleksiyonu Türkiye dönüşünde müzeyedönüştüreceği sadece"Atlı Köşk"te değil, Türkiye'nin bazı kcnt müzelerinde dc Türk sanatsevcrlcrinin beğenısine sunar. 7.yy'da"kutsalkitap" Kuranı Kerim'in yazılması için Arap harflerindekı estetik esnekl ikle hat, bir sanata dönüştü. Resmin yay Hacı MazifBey (istij) 1905. tsmail llakhı Altunbezer (levha) 20. yy.