Katalog

30 AGUSTOS 1998. SAYI 649 5 M. HA1.İM SPATAR 1998. yaşamı, sanatı ve mücadelesiyle her zamanhatırlanacakbiryirminciyüzyılkis,isininyüzünciidoğum yıldönümü. Kendide özgürlüğünü ka/anmış eski bir siyah köle aileden gelen, servetlcrini köle olarak ölcsiye çalıştjrdıkları siyah insanlarınemcğiiİNtiine • kuranABDegemençevrelerinınkorkunçırk ayrımcılığına karşı dünya çapında yankı uyandıran, scsgetirenkararlımücadelesi ve medenihaklarsavunuculuğuyla, solcukişiliğiyle,bumınyanisıra40yılıkaplayansahne ve sinema oyunculuğu, kendine özgü renkli ve unutulmazbariton sesi, sanat alanındakietkinlikleri,çokyönlüyeteneklikişiliğiyle yüzyılımızı etkilemiş Paul Robcson'un 100. doğumyılı. Paul Robcson,çcşıtli uluslann halk şarkılannı kendi dillerinde söyleyebilmek ve insanlarla doğrudan iletişimkurabilmekiçin25kadardili inceleyip öğrenen ve bu dillerde şarkılar söyleyen, önemli biraraştırmaeıydı da. 100. doğum yılı Birleşik Devletler'de ve dünyanın çeşitlı yerlerinde radyotelevİ7yon programlan, sergiler, tiyatro yarışmalan ve ödüller, adına kurulmuş kütüphaneler, seminerler. konferanslarvedahabaskaalanlardakietkinliklcrlekutlanıyor. Hakkındaycnikitaplarbasılıyor.eski repcrtuarı ycni diskctlere veCD'leregeçiriliyor. Ben ilk kez Robeson'u bundan yarım yü/yılönce 193637 yıllarında,çocukdenileeek birya^talzmir'ınElhamraSineması'ndaönce Show Boat, ardından, Hazreti Süleymanın Hazineleri filmlerinde seyretmiştinı. Bas bariton sesi hep kulağımda çınladı ve güldüğü zaman olanca beyazlığı ile göz dolduran dişleri, heyecanla kaldırdığı elleri hiç gözümünönündengitmedi.Buizlenimyıllarca sonra Nâzı m' ı n "kartal kanatl ı kanaryam, inci dişli zenci kardojim" dizeleri ile çakışacaktı.Onunrepertuarındabulunanve çok dinlediğimiz l Ol' Man River, "Joe Brown'sBody"ezgileriyıllarcadilimizden düsmedi. AmerikanBağımsızlıkmücadelesinin en unutulmaz parçalarından biri olan "Joe Brown's Body" ["Joe Brovvn'ın Naaşı] osıralarbizimokulşarkılanmızarasındaydı, "Izci Marşı" olarak Türkçe sözlerle söy lcniyordu. Şimdisöyleniyormu,bilmiyorum. Daha sonra Paul Robeson'u solcu ve mücadeleci kişiliğiyletanıdım. 1949'daParis'te toplanan Dünya Banş Konferansı'nda Du Bois, JoliotCurie, Pietro Ncnni 'nin yanı sıra, kürsüden yaptığı konuşmayı öğrendim. O konuşmasında şöyle demişti Robeson: "Amerika'nın zenginliği Avrupalı beyaz emckçilerin sırtı üzerinde inşa edilmiştir... Bızlerbu zenginliği, çocuklanmız arasında eşit olarak paylaştırmayakararlıyız. Bizlerı herhangi biriyle savaşmaya ıten hıçbır hıstcrik çılgınlığa katlanmayacağız. Bizim banş uğrundasavaşım irademizgüçlüdür. Bizler hiç kimsey lc savasmayacağız. Sovyetler Birliğiiledesavaşmayacağız." 1951'de Berlin Dünya (icnçlik ve Banş Festivali'negiderken Paul Robeson'u uzaktandaolsagörebilmeyi,yapacağı konuşmayı dinleyebilmeyi urnuyordum; olınadı. Robeson Festivarekatılamamıştı. Bir sürc sonra pasaportunun l950yılındagerialındığını, yurtdışına çıkmasının yasaklandığını, sanat vetoplumsaletkinliklerininengellendiğini öğreneccktim. Paul Robeson sahne ve şarkıcıhk kariyeri sırasında Afhka ve Asya'daki sömürgecilik karşıtıhareketlcrinönderleriyletanıştı,büyük yeteneklerini kendi halkının kültürünü zamanının toplumsal hareketleri yararına başkalannınki ile paylaşmak üzere kullandı, bütün dünyada banş, adalet ve her renkten ve ırktan insanlann eşitliği için 25 dilde şarkı söyledi. PaulRobeson'unpolitikbilınci,Avru* Protestonun ortak diliydi Bütün dünyada banş, adalet sağlansın istedi. Her renkten ve ırktan insanlann eşitliği için 25 dilde şarkı söyledi. Çeşitli uluslann halk şarkılannı kendi dillerinde söyleyebilmek ve insanlarla doğrudan iletişim kurabilmek için 25 dili inceleyip öğrendi. Mücadeleci kişiliği şarkılannda yaşıyor. Paul Robeson...