Katalog

7EYLÜL 1997. SAYI 598 17 çokgüçtü. Ama onun sürckli bir şeylcrçiziktirdiğini anımsıyorum. O sıralartitüs, özellikle kamptaki çocukları kırıp geçiriyordu. Koğuştaki beş yüzkişiden yüz kadan bu hastalığayakalandı,çoğudakurtulamayaraköldü.Gerikalanlarınbüyükbirbölümüdeaçlıktan yaşam I an nı yitirdi. Anne Franktifîise yakalanınea ona koğuşta kalabileccğini, yoklamaya gitmck zorunda olmadığını söylediğiıni anımsıyorum. Kampla y iyccek çok kıttı. ()radaki ilk günlerimdc hcrkcsc sekiz günde tükctilmek üzerebirparçackmck verilirdi. Obirparçackmeği,bitmesindiye,minicik lokmalaraayınrdık. Ayrıca, günde bir tlncan kahvc, bir kasc çorba vc suyun dışında hiçbir şey verilmezdı. Daha sonralaıı bu kadannı da bulamazolduk.Komutandançocuklaıiçinbiraz yulaf lapası istediğimdc, kimi zaınan elinıe azıcık bir miktar tahıl vcriliyordu. Anne Frank dııbenden biraz tahıl istemişti. Amabu isteğıninasılyerinegetiıebilirdimkiVTahıl yalnızca çok küçük çocuklara veriliyordıı. Çoeuklar zaten sapır sapır dökülüyorlardı. Eğitimli hemşirelerın hırkaçı bi/lerle aynı koğuşlakaldıklaıından.ölüm haberlerini bize ulaştırıyorlardı. Gecelcrı durıımu en agır olanhastayayardımcıolmayaçalışırdık.Sabaholuncabiröncekigeeekaçkişjninöldügünüaskerlerebildirniekbenimgörevimdi. Ardından askerler cesetlerı toplayıp ateşc atarlardı. Dilden dile dolaşan "utanç verici" deyimi, gerçekten yazınsal bir değeri olan yapıtlar ile sözde yazınsal yapıtlar arasına kesin bir sınır çizilmesini güçleştiriyor. Carlos Fuentes, Salman Rüşdü, Alexandre Nabokov ve Burroughs'un yazdıklarına kaba cinsellik olarak bakmak miimkün mü? Kaba cinsellik nerede başlar? uberon Waugh,kılıkırkyaranbir öğretmen edasıyla, Litcrary Revicw dergisinin "Kaba Cinsellik ÖdüliT'ne aday olabilecek yazıları bir elenıedcngeçirıyor. Cinsellik ediminin kötü, kaba ve utanç verici yönleriııi gözler önüne scrtnek yerine, kötü cinsclliğin birer betimlemesinitcliğinitaşıyanyazılarıseçiyor. Dilden dile dolaşan "utanç verici" deyimi, gerçekten yazınsal birdeğeri olan yapıtlar ile sözde yazınsal yapıtlar arasına kcsin bir sınıı çizilmesini güçleştiriyor. Carlos Fuentes, tutkıı dolu kahramanı sevgilisinin "dölyolundan dağılan olgun yemislerin muhtcşem rayihasını"anımsadığıiçinbulistedeyeralıyor. Salman Rüşdü, buluştukları bir sırada annesinin kendisinden nefret ettigini söyleyenscvgilisine,"S...imannemi,"diyebağırarak adaylara katılıyor. Ben Okri ise, salt bir adamınbirkadınınarkasındaki"yuvarlakhğr'okşamasınıbetimleyercklistcyegiriyor. Bu alıntılarda betimlenen sahnclerin hiçbiri, bağlamından soyutlandıklarında bilc, öy le kaba saba ve açık saçık bir biçimde yazılmış değil. Tümünün de ortak yönü, Waugh'a göre, gerek kadın gerckse erkeklerde "hoşolmayan"duygularuyandırmasıgerekendcneyimleriçernıeleri.fiarıp bir biçimde, belli birelcmedengeçerekkötüyazılar listesinegirenörneklcrdenbiri.sunulanyazılar içinde betimselliktcn en uzak olanı: NicholasEvans'ın'TheHorsc VVhisperer" adlı yapıtında yazar, "Yere uzanıp onun çizme ve çoraplarını, daha sonra dablucinve donunuçıkartısmı izlemeyekoyuldu. Ne soy unan adamın ne de onu izleycn kadının yüzünde bir utanma bclirtisi yoktu. Kendi istcklerinin dışında oluşmuş ve yalnızca bedcnleriniuyandırmaklakalmayıp,ruhlarını da sarsan çok daha derin bir güçten ncdcn utanıyorolsunlarki? Üstelik, bubasitmiş gibi görünen çok karmaşık eğilim konusunda hiçbir bilgileri de yoktu," dcr. Burada "çorap" söyleminden henüz kendisini sıyıramamış bir Lavvrence duyarlılığı göze çarpıyor. Ne varki bu, einselliği tam anlamıyla gözlcr önünc seren bir sahne değil; en azından henüz değil. Üstelik,çokaz sayı A Çoeuklar için tahıl... Anne Frank'ın babasındansözettiğinihayal meyai anımsıyorum. Anne Frank iyi yürekli,hoşbiriydi.Bana,"lrmaçokhastayım," derdı. Bcn deona, "hayır, hiç de hastadegilsin,"derdım. Sürcklı olarak birilerinin kendisinehastaolmadığını söylemesini veonurahatlalmasını isterdi. Komayagirineconukollanmaaldım. Can vermekteoldugunun ayırdındadcgildi. Dalıası, çok hasta olduğundan habersİ7dı.C)durumda zaten kimsebılcmez. Çünkii, BergerBelsenüeduygulaıdonar. insan hiçbir şeyi duyumsayamazduruma gelirdi.Oneayılgeçmişolmasınakarşın, BergenBelsen adını. o gün bugündür, hcmcn hemerı hiçağzımaalmamayaçalıştım.Nasılalabılirdim ki? Yaşananlar fnsanın kaldırabileceğı türdeşeylerdeğildı. Savaşsonaerince.rıayvanlanntaşındığıbir kamyonlabiryeregittik.Oradabirevısoyup soğanaçcvirdik. Benbirdoınuzçaldım. Btzimlebirlikteolanbirkasapdaonukesti. Daha öneeyiyecek bulamazkcn,koca bir doıııuzu yemck midemize hıç de ıyı gelmedi. K.İmilerininmidesibunuhıçkaldırmadı. Ama ncdenliaçoldugumuzubilemezsiniz. Yiyeeekleribirandasılıpsüpürdük;ortadatekbir kırınlıbilekalmamıştı. Amerikalıbiraskerden elindeki ekmektcn bir lokma vennesini istedim. Banaekmeğiolduğugibiuzattı. Bu gerçcktendebüyükbirşeydi. I lollanda'ya geri döndüğümde kimsenin birşeyden haberi yoktu. Sonundakızkardeşimin ve kızımın nerede olduklaı ını bilen bir rahiplekarşılaştım.OnlarınhayaUaolupolmadıkları konusundabirbilgimyoktu. Daha sonra yaşıyorolduklarını öğrendim. Hrkck kardeşimin yanında çalışan bir adanı onları gizlemişti. Bu büyük bir şanstı. Onları bulduğıımda gözyaşlarımı tutamadım. Öylesiııe zayıflamıştımki.beniilkgördüklcrindetanıyamadılar. Benimkini andıran öy küleri olan ve bunları yıllareayüreklerininderinliklerindegizli tutan çok sayıda insan olduğuna cmininı. Kendı ailem bile beninı yaşadıklarımın yalnızca bir bölümünü daha yeııi yeni öğrendi. Ailesinde bu tür öyküleri yaşayanlar varsa, dilegim bu öyküleri dile getirmeleri. Çünkii, bunun çok yararlı olacağı kanısındayırn. ^ Newsweek 'ten çeviren: RİTA URGAN da kısinin"edebi roman"sınıfınaalacağı,en çoksatankitaplarınbirindenalınmış. Görüldüğü gibi, kazanan adaya yüklüce bir paranın armağan edildigi bu yarışmada cinselligi kurgusal yazında gerçek anlamıyla yansıtan tek bir yazıya bile rastlanmıyor. Yazarları "bu tür öykülerin gereksiz olduğuna inandırma yolunda savaşan VVaugh artık kılıemıkılıfınasokabilinziradüşmanyenilgiyi şimdidenkabul etmi.şdurumda. lyıdc,bunoktayanasılgelindi?"Oftullar ve Sevgililer"den "Lady Chatterley"ye dek geçen 50yılboyunca cinsellik ya zın dünyasının uzağında kaldı. 1910 ve 20'lerdc Lawrence ve Joyce, 50'lerde Nabokov ve Burroughs, yapıtlarında cinselliğe yerverdiler.Ne varki, butüryapıtlar,sansür edilme, yazarın dışlanması ya da sürgün edilmesi gibi çekinceleri olan yasadışı ürünlerdi; ancak, "bilinmeyen toprakların" bir haritasını çizen kaşiflerin yaşam sevincini yansıtınaktaydı. Bu yaşam sevinci, John Updike ve Philip Roth gibi yazarların erotik yazıyı su yüzüne çıkartmalarıyla 6O'lı yıllarda, kendilcrine yeni yeni ayncalıklanınan feminist yazarlarlada 70'li yıllarda etkisinisürdürdü. Ancak 70'liyıllarınsonlarında açık cinsellik, yenilikçi bir akım olarak geçiş sürecini tamamlamış, artık sıradan bir ticari niteliğe bürünnıüştü. Ortalığın ipe sapa gclmez kitlepazarıyazılarıylakuşatılmışolduğunugörenyenilikçiyazarlar bunun önüne gcçilmesi için kolları sıvadılar. Artık eski günlcre yeniden dönmcninzamanıgelmişti. Yı llar sonra durutnda bir değişiklik olduğunusöylemckyanlışolur.Ovidyus'un"Sevişme Yolu"ndan bu yana geçen 2000 yıl içinde, hayvanlar, çiçekler, yiycceklcr ve benzertürdekieğretilemeler artık tarıhckarıştı. Artık özgünlüğü yakalamak adına okura saçma sapan şey ler sunuluyor. Bu tür seçeneklerinyoğunluğukarşısındabunalankimi ayrıksı yazaıiar artık olayın özünden kopmuşdurumdalar. Fanteziler Bugenişyelpazeninötekiucundayeralan kimi önde gelcn yazarlar ise, erotik konuları ayrıntılı bir biçimde betımlemek suretiyle adlarını duyurmaya çalışıyorlar. Ne varki, burada sözkonusu olan cinsellik, kuralların dışınataşmış,sapkm vegarip;yakınakrabalararası cinsel ilişki,telefondacinsellik, t'anteziler, ikinci bir cinsel organla yaşam, köpcklerle erotik ilişkiler son günlerin cn gözde konuları. Wlı yılların en gözde erkek yazarlarının gözüyle aşk öyküsü terk edilmiş birkulede iki gencin, incelik veduygusallıktaıuızak bir biçimde, hay vancaçiftlcşınelerinden ibarettır. Bu yazarların yapıtlarında "düzüşmek" sözcüğüsüreklıyıneleneyinelenetümeskigücünüyitirmişve yerını önüne geçilınez başka dürtülere bırakmıştır. "Trainspotting" filminde orgazmın doruğuna ulaşmak,eroininvcreceğiodoyumsuztatların yanında solda sıfırkalır. Günümüz romanlarında cinsellik, garip,hüzünlü,şakacı...nasılolursaolsun, sözde şiirsclimgelerletıkabasadoldurulmuş, şişirilmiş sözcüklerle dışa vuruluyor. Buanlamda, kaba cinsellik gcrçektc artık tarihe karışmış olan gerçek anlamda cinsellik betimlemelerinin yerine geçti. Bu, kuşkusuzsağlıklıbirgelişme.60'lı yılların gençliği tensel duygulara ,awrence ya da Ian Fleming'in pcnceresinden kaçamak birbakışatarlarken, 70'li yılların gençliği cinselliğe "fcrınuarı çekilınemiş düzüşıne" lürü cinsel devrım söylemleriyle yaklaşıyor, 80'li yılların genç kuşakları ise,annclerininpembedizileriyle cinselligi tanıyor. Budizilerde cinsellik görkemli, yoğun ve leknik açıdan hep kusursuz. 9()'lı yılların çocuklarına gelincc, daha işin başından umııtsuzluğakapılmışdurumdalar.^