Katalog

29 HAZİRAN 1997. SAY] 588 kişiye neden guveniyorum?' sorusunun yanıtını vermck sanıldığı kadar kuluy değil. Verilenyanıtlaı çoktnantıklıolsalardagerçeklenyansıtmayabiliyorlar. Güvenilir olarak nitclcncn kiş,ilercbakıldığındaise,buinsanların ortaközellikleriarasındasaygınbirkonumdaolmaları,ilctisiınkunnayetilerinin y üksek oltnası vc düriist bir iınaj vcrmelcri geliyor. Bu kavramlar son derecc görece oldukları gibi, kişisel duygu ve beğcnilerdc lıesaba katıldığında çok önemli birer vcri teşkil etmiyorlar. Insanlarıngüvenihtiyaçlarıbirazda yaşlarıyla bağlantılı. Yapılan sayısız araştırmasonucunda güven gereksiniminininsanıngclişme.süreciiçerisinde hem nicel hem de nitcl olarak dcğişikliklcr arzcttiğini gösteriyor. Psikoloji literatüründe özgün güven tandansı olarak geçenolgu,genç yaşlardayaijlılıkta olduğundan daha yoğun ve baskın. Güven konusundapsikolojiçevrelerinin ü/crindedurdukları ancak metodikncdcnlerlesonuçlaıınıbilimselteorikdüzeydesınıflandıramadıklarıüç öneınlikonuşunlar: # Güven nasıl yıkılıyor? # Yıkılan güven ki^i üzerinde hangi psikolojik etki ve yan etkileıi meydana getiriyor? # Tekrar nasıl kazanı 1 lyor? Güveninoluşmasınadönüldüğünde ilk izlenim denilen ilk kar;>ılasmanın çok önemli olduğunu görüyoruz. Özellikle günlük yaşam içinde ilk ke/ kanjilasjtığımız insanın verdiği izlcnim iliijki süreceksc güvenin ilk yapı taşlarını oluşturuyor. Bu da, o an duy ulan sempati,karşılaşılankoşullar,önsezilerve kanjimızdakininoanki sözleriyadadavranıslanileilgili.Çoköyleiçimizinderinliklerindcngelen bir duygu değil kisacası. Bremen Üniversitesi Rehabilitasyon Araştırmaları Mcrkezi Baskanı ve Klinik Çocuk Psikolojisi uzmanı Franz Pctermann, 'Güvenmenin Psikolojisi' isimli kitabında, güvenin gelisimindc güven sinyallerinin aranısı ve bulunuşu konusuna öııem vererek, karşılasan, tanışan insanlarda, ki.şisel iletişim başladıgı andan itibaren karşılıklı olarak onane kadar güvenebileceğimizibizeanlatan sinyallcrin alınıp verildiğini anlatıyor. Aneakbukonudadabilimselkıstaslar oluşturulamıyor. Ancak bu sinyal akışı içinde tehlikelibirtakımdurumlarsezilcbiliyor. BASKENT GUNLERI Hızlı geçiyor yıllar MÜŞKRRKF HEKİMOĞLl) . işmiş topraktan çömlekler yapan Necip Usta (Savcı)'dan bu köşede sözettim vaktiyle. Kütahyalı çini ustası Sıtkı Olçar tanıttı bana. Denizli'nin Medet köyünde oturuyor, Tavas'tan altıyedi kilometre ötede güzel bir köy. Yüzyıllar önce ıç deniz olan bir düzlükte kurulu, dumanlı dağlar, antik kalıntılar var çevresinde. Necip Usta da toprağın dumana dönüşünü yansıtıyor çömleklerine, usta ellerinde saydamlaşıyor toprak çömlekler. Başkentin güzel galerisı Atika'da düzenlenen sergide arkeologlar, sanât tarihçileri de var. Çömlekleri tanımlarken karar veremiyor. Kimi tunç dönemi, kimi demir çağını çağrıştırıyor, kimi Yunan adalarından, kimi Iran'dan esintiler, ızler taşıyor ama Necip Usta'nın ellerinde hepsi buluşmuş, biçimlenmiş yeniden. Ünlü arkeolog Profesör Tahsin Özgüç'ün kulakları çınladı mı acaba? Bu çömlekleri, gaga ağızh testileri en iyi o tanır kuşkusuz. Yıllardır çalışıyor Kültepe kazılarında, 1948 yılından beri... Başkentliler çok sevdi Necip Usta'nın çömleklerıni. Atika sergisi büyük ilgı gördü. Çömlekler çok güzel ama sergının düzeni de haylı çarpıcı. Oya Karabağ ve Aynur Yılmaz'ı kutlamak gerekir, değişik biçimde çömleklerle bir senfoni oluşuyor nerdeyse. Toprağın rengi değil sesi de duyuluyor. Nermln Kura'dan daha önce sözettim bu köşede. O da toprakla uğraşıyor, Rhode Island School of Design'daki çalışmaları parlak bir diplomayla sona erdi. Güzel bir olay ama bu genç kadın için diploma önemli değil sanırım. Sorbonne Universitesi'nden de bir diploması olmasına karşın yaratıcılığa yönelmesi, her şeye yeniden başlaması, Rhode Island'daki çalışmalarla ulaştığı düzey önemli bence. Açtığı sergiler büyük ilgi gördü, övgüler, olumlu eleştiriler aldı hocalarından. Ağustos'ta kısa birtatile geliyor Ankara'ya. Annesı ve babası yolunu bekliyor. Vakit bulursa Körfez'de mavi günler de geçirir belki. Kimi seramiklerinde Assos mavisi var, dalgalar türü köpürüyor, saydamlaşıyor. Denizde açan çiçekler gibi. llginç bir rastlantı, Lale Kura da çiçeklerle uğraşıyor son aylarda. Kuru yapraklardan tablolar yapıyor. Kuru ama cansız değil, tersine konuşur, söyleşir gibi, izlerken yeşerdiğinı hissediyor insan... Ağustosta başka yolcular da geliyor VVashıngton'dan, New York'tan. Başkentlilerin iyi tanıdığı Alev Bilgen ve oğlu. Uzun süredir Dünya Bankası'nda çalışıyor Alev Bilgen. Ama tatilini Bodrum'da geçirir her zaman. Efe Buluç da babası, kardeşi ailesıyle buluşuyor. Bu güzel bir olay da kutlanacak. Okulunu bitirdi, yeni bir yaşama başlıyor guzel delikanlı. Ben de içtenlikle kutluyorum onu. Küçük Efe'yi babasının atölyesinde projeler, maketler arasında dolaşırken tanıdım. Ragıp Buluç Çankaya kulesini yaparken kaç kez birlikte tırmandık tepelere. Babaoğul mimarlıktan söz ediyor, tasarım tartışmaları yapıyor şimdi. Efe Buluç çok parlak diplomalarla bitiriyor okulunu. Sonra nerelere tırmanacak, daha ne güzel tasarımlara imzasını atacak kimbilir. Gençlerimiz güzel parlıyor okyanusun ötesinde. Biri de Fatma özcan, ABD'de bir üniversite bitirmekle yetinmedı, bir de VVarthon School of Economic'de de master yaptı, işletme ve finans dalında. Şimdi de Londra'da çalışacak galiba. Küreselleşme dönemlne hızlı giriyor kimi gençler, hızlı uyum sağlıyor. Kimi gençler de yeni bir yaşama, eskı deyimiyle "dünya evine"... Evleniyor, gelin.damat oluyor. Ben de mutlu olmalarını diliyorum. Uzun bir zaman diliminde yaşayınca kaç kuşağı birden kucaklıyor insan. Yıllarca önce Ayten Gökçer'in nikâh tanığıydım, şimdi Aslı Gökçer'in nıkâhını kutluyorum. Damat annesi Feyhan Sporel'ın düğününü anımsıyorum Moda Kulübü'nde. Sonra Nevzat Türkömer canlanıyor gözümde. Nesibe ve Kemal Türkömer' in güzel kızı, Nejat Ünsal ile evleniyor, Izmir'e gelin gidiyor. Çeşme'deki güzel evde buluşuyoruz. Şimdi de Emine Ünsal'ın evliliğini kutluyoruz. Sellm Başak ile evlendi. Selmin ve Zafer Başak'ın oğlu. Yıllar çok hızlı geçiyor galiba. Selmin Başak'ın hızlı trafiğine Londra da ekleniyor şimdi, kızı Toronto'da, oğlu Londra'da, kocası Zafer Başak Istanbul'da çalışıyor, Bodrum'daki otelde dinlenmeye de vakit kalmıyor! Didem ve Murat Dural da yaz başında evlenen çiftlerden biri başkentimizde. Nostaljik çağırışımlar yapan bir nikâh töreni, Ankara Palas'ta geçmişten bir gün yaşar gibi. Her şey çok zarif, görkemli ama gösterişli değil, sade. En sade çizgileri güzel gelin taşıyor. Amerika, Istanbul ve başkentli kadınlar renkli bir karma oluşturuyor. Hava sıcak değil ama soyunmayı seviyor kadınlar, çıplak modayı sergiliyorlar. Erkekler de başka bir karma, genç ve orta kuşak işadamları, kimi polıtikacılar, diplomatlar, üst düzey bürokratlar ve komutanlar. Sarıbeyaz çizgili giysileri, ellerinde papatyalarla küçük Durallar. İzlerken neler anımsadım. Onlar Ankara'da evlenmedi ama belli bir süreyi başkentte yaşadılar. Ingıliz elçiliğinde yakışıklı bir görevli Eddy VVarrington, Italyan kökenli sıcak esintili eşi, güzel kızlarıyla mutlu bir aıle tablosu çiziyor başkent günlerınde. Sonra Londra'ya gidiyorlar ama bir ayak Türkiye'de her zaman. Bir yastıkta elli yılın mutluluğunu da Istanbul'da, eski bir dost evinde kutluyorlar. Evililik güzel bir olay ama elli yıl özel bir olay değil mi? Yüzyıh yarılıyor, 2000'e merdiven dayıyorlar, inişler ve çıkışlar, acıtatlı günler ama her zaman yan yana. Mutlu birliktelığin sürmesi dilegiyle. ^ Virginiu 'dıın bir cezaevi dostluğu... Örneğin sahtc bir gülümseme, buz gibi bir sestonu,bizitedirginedenbakışlar bunlardan bazıları. Beden di 1 i de güven konusunda çok önemli. Bizi dostluğuna iknaetmeye çalışan bir insanın bizden uzak duran, yan dönmüş.sürkelikıpırdayanbedenideuzmanlara göre, güven duygusunu ilk andan yokeden birçelişki. Günümiizde güven alanında modern toplumlardaki sosyal ilişkilerin yapılarından kaynaklanansorunlaryasanıyor. Bağımlılık veerk,güvenikıranikiunsur olarak karşımızaçıkıyorveilii}kilerde güvenin geliijtirilmesinedarbe vuruyor. Mesleki hiyerarşi ve roller bu tür engelleyiciler. Ancak günümüz ilişkilerinebakıldığmdasadeceişyerlcrinde değil, özel ilişkılcrgeliştiremediğimizher alandabutür'altüst' iliijkilerineboğulmuş durumday ız. Doktor vc hasta, öğretmcn öğrenci, aile çocuk, komşular ve tanıdıklarla ilişkilerdeyaş farkları bunlaraörnek. Kadın erkck ilişkisinde güven olgusu, her ilişki için kendine özel ölçütlere sahip. Bu iliijkitürii içinde güven, sadakatvepara gibi iki özel alana adeta endckslcnmiş durumda. Ankctlerde bu konuya ilişkin çok dctaylı açıklamalareldeedilemiyor. Lişinizegüveniyor musunuz soru.su da genellikle cinsel anlamdaalgılanmış.. Güven denen fenomcn çok fazla özel etkilerle donamış olarak çıkıyor karşımıza. As1 ında yaşayabilmemiz, daha da doğrusu yaşama katlanabilmemiz için bizimle olan bu yetiyi, kendi amacına uygun bir biçimde kullanmay ı da becercmiyoruz. Ancak onsuz daolmuyor. Mutluluğumuzdadamutsuzluğumuzda dadolaylı bir etken olarak ona bağımlıyız. Güven duygusunu belkide bir kalkan olarak görebilmeyi başarmak en doğrusu...<« Psychologie Heute 'den çeviren: AŞKINELÇİ Sevda Filmer ve I\ermin Kura (sağda)...