Katalog

CUMHURİYETDERGİ Güven kavbolduğu ncla oschfirmasının 1 yıhaşkın sürcdir yay ınlanan rcklamlannda " Insanlanngüveııınikaybetmektenscpara kaybctnıey i teıcıh ederım" denıyor. AlberlSchvvcit/eı debirçokke/'Iînbiiyük ışletme scrmaycsi güvendir' demişti. Şair Friedrich Hebbcl ıçın ıse güvenmek kendini vermeninendennifadesiydı... Na.sıloluyordasosyal veruhsalçarklann yağı olan giivcn, sosyolog A. Giddens'in belirttiğı gibı bır ınsanın ya da sistcmin güvenilirliğine inanılması şeklınde değil dc bu çıkış noktasından üremiş apayn bir duygu olarak çıkıyor karşımıza? Bu duyguyu şu ya da bu şekılde yaşanan krizleı i atlatmaktabize yardımcı olacak genel bir bakış açısı haline getirebilecek şekilde öğrenmekmümkünmü? Elbette ilk büyük güven pakcti bize ailelerimiz tarafından açılıyor. Ve biz yaşamımız boyunca çocuklukyıllanmızdaedindiğımiz güvenın bir bakıma faiziyle yaşıyoruz. Amerikalı psıkoanalitik uzmanı Erik H. Erikson, bu ilk güven ortamının kendimize vedünyayabakışaçımızıbelırleyip,ölçülcndirdiğinibelirtiyor. Kendinevebaşkalanna güvcncbilme hassasiyeti, Erikson ve dığer uzmanlara göre, yaşamın ilk evrelerindegüvensizlik ve güvenın birbınne oranının y üksekliğiyadadüşüklüğiinünfarkıbağlamındaoluşuyor. Güven içindegcçen süreç,güvensizlik ıçindegeçensüreçtenne kadar fazlaıse.kendımı/cgüvenmeoranımızbufark ölçüsündeolııyor Bırı tarafından bakılıyor olına ya da bu ine yaslanma duygusunun yoğunlugu, zamansal ve mekânsal ayrılıkla, süreçlerine de katlanabilmemizc yardımcı otuyor. Kısacasıgüvenmeyctımiz ıleilgili bugünkü hesabımız tamamen ı Ik ı lışkıde olduğumuz kişiye (anne, baba, bakıcı kadın, aılebüyükleri v.s.)çıkıyor. Genel anlamdaki güven duygusu insandaki olası korkuları da yok ctme gücüne salıip. Yalnızbukonuda ayrıntılı çalışmalaryapmi!} olan Erikson da, güven duygusunun ınsanda İlk büyük güven paketi bize ailelerimiz tarafından açılıyor. Ve biz yaşamımız boyunca çocukluk yıllanmızda edindiğimiz güvenın bir bakıma faiziyle yaşıyoruz. Politik arenada ise güven olgusu çok vahim gelişmelere yola açacak şekilde kullanılabiliyor. bir mutluluk etkeni olarak ele alınmaması ve iki konunun birbirıne karıştırılmaması gerektiğini vurguluyor. Erikson, güvenin yaşam boyunca, duygularla realite, ödüllendırılmeklc bcdel ödemek arasındakı çizgidc yürüdüğünü söylüyor. Ve risk almak anlamını taşıdığını vurguluyor. Güven konusunda psıkoanalitik bakış açısını pay laşmayanlar da genel güven duygusunun kendine inanmakla/güvenmeklc ilıntılı olduğunu kabul ediyor. Sosyolog Niklas Luhmann'a görc ınsanları da sistemleri de olay lar vehayalkırıklıklarıkarşısında daha soğukkanlıdavranmayetısınesahipkılan duygu iç güven. Çünkü güven duygusu sadece hayatın soğukluğundan korunmak içın gerekli değil. Çoğuzatnanrisk dolubirönadımvebaşanyaverilenbirönödün. Yaşamın her alan ı nda kend ı n ı göstermek zorunda. örneğin her sabah işe gıderken 'evdeki eşimbenialdatırmı?','evdeelektrikkontağı olur mu?','bindiğim otobüs kaza yapar mı?' şeklindc soruları sormuyoruz kendimize. Bu sorularla yaşamanın, bu düşünceleri kaldırmanınzorluğubiryana, böylesirisklerialmayıöğreniyorvegüvcnıyoruzbirşeylcrc.Teknikanlamdaolsunbireyselolsun, güven duygusunuyaşamdançekipaldığınız zaman ınsan için çok karmaşık vebaşedileınez tehlikeler ve düşmanlardan örülrnü^ bir bütün oluyorhayat. Nıklas 1 uhmann, bu dogal güven olmasa insanın sabahları yatağından kalkacak güeü bile kendindc bulamayacağını söylüyor. Güven duygusunun bu bağlamdakienönemlıgorevı ısebizlerealgıla dıklarımızı filtreden geçirmeden yaş.amak konusunda bır rahatlık sunması veçevremizdeki karmaşık örgüy ü kendi gözüınüzde küçültüp, kabul edılebılırbırdüzlemeindirmesi. Aslında burada anlatılanlar çok iç açıcı şeylerdeğil.Güven deyince insanın aklına, daha romantik daha ahlakçı ya d^a daha duyarlı konulargelıyor. Ancak güven duygusunun asıl ve çıplak görcvı hayatı kolayla!>tırmak. Güven konusu günümüzde her anlamda yüksclenbirtrendesahip. Üreticilermüşte! rilerinın güvcnini kazanmaklameşgul, ilişkilerdegüvenilırpartnerleraranıyor.dünya genelinde politik kışi ve kurumlara güven kaybolmuş durunıda. Yönetim kademelerindeki müdürlcr v.b güven ile verim ve işbirliğiarasındakibağlantıyıkeijfediyorlaraniden. Ancak güven duygusu denıldiğınde, daha fazlasıdavarişiniçinde Rus sosyolog Piotr Sztompka, güvenden toplumun dınamık potansiyelleri için yoksayılamaz bir kültürel kaynak olarak bahsediyor. Güven kültürü, ınsanlarda,organızasyonlarvekuruıtılarda geçici bır rahatlama yaratarak, oluşan hareket alanında ö/günlüğe ve yenılığe yer açıyor. Ancak bütün kaynaklargıbı güven kaynağı da kuruyabiliyor. Sztompka, güvensizlık sendrotnu olarak, Orla ve Doğu Avrupalı post komünıst devlet lerde ya^anan ve çözücüetken olarak globalı/mdenılenbilinmeyene duy ulan şüphe olduğu kadar, ekonomik istikrarsızlık ve suç oranının artması gıbi nedenlerle yaşanan genel havayı da vurguluyor. Ve Batı Avrupalı biri de bununla ne demckıstendığinianlıyor. Sztompka'yagöre politıktoplumsal anlamda etkinligindensöz edilebilir güven kıstasları zaman zaman aile» den alınan ya da özel gruplarda oluşturulmus, güven kaynaklarını kurutabılıyor. Geleccğc olan güvensizlik herşeyin üzerıne çıkarak geçmi^tenkalangüvenkırıtıtılarını dasılıp siipürüyor. liu teorıye göre Batılı ulkelerin büyük çoğunluğunda ıse eskı güven ortamı süregıdiyor. Devletlerın sürekliliğı bağlamındu, vatanda^lar, devlet ve devlet ıçındeki konumlarıkontrolaltında Bukczdegüvensızlikpolitik kurunı ve kı^ılere yönelıyor. Dağılmış devletlerın farklı topluluklarının bagımsız küçük devletler kurnıa isteğı olarak ortaya çıkanvcmikromilliyetçilikadı altında yaşanan akımın temelınde de, uzmanlaragöre, bu güven ıhtıyacı yatıyor. Ay rıca sistemlere, politikaya vc bcnzerı kurumlara olan guven toplumsallaşmaadınaoncmlıbtryertutuyor. Politik kurıunlar ve hatta devletler bu olguyu kesjfedip, güvcnlik önleıııleri adı altında son yılların politikalarını olu^turuyorlar. Uzmanlara görc güven olgusu politik arenada ıstendiğınde çok vahim sonuçlara yol açacak şekilde kullanılabiliyor. Genel güven ıhtıyacı, bu güven ortamı bir kezbozulduğundadahapatalojık olarak ortaya çıkıyor. Normal şartlardaalgılanmayan doğal risk alma ortamı, bir yennden zcdclendiği zaman hem insanların bilinç düzeyıne çıkıyorhcmdeozamana kadar güven içinde yaklaştığı konulardada norm dışı önlemler almayabaşlanıyor. Politikacılara güven, gcni^ alanlı araştırmaların sonuçlarına göre, anket vc araştırma yapılan hiçbir ülke ve bölgcdc söz konusu değil. KölnÜniversitesisosyalbilimleruzmanı Prof. K. Schcuch, Almanya'ya özel araştırmasındada çok farklı birsonuç alamamış. (,'ıkansonucagöre, Almanhalkı, hükümetındemuhalcfctındesorunlarınabırçözümbulabileccğıneınanmıyor. Uzmanlar, güven olgusıınun ınsanda otomatık davrunışlara dahil olduğunu vurguluyorlar. Yapılan anketlerdegösteıiyorki,'şu