Katalog

29HA7İRAN I W7 SAYI 588 talya'yla ılgılı olarak. Türkiye'de Istanbul dı^mdahiçbirycrdcfrıngcgcleneğiyoktu. Bı/ dc o kcntte varoluş;umu/la ılgili "Hayırbu dcjiı I, bu dcyil, bu cla degıl, bıı da dcğil" diycrek,belkidedediğingibıtörpülcrın,acılann, sıkıntıların cla hı/laııdırılmasıyla, Antalya'ya kiiçiik bir sokakta 56 gönüllüyle 5. Sokak'ıdoğurdıık. Konscrvatifyadayanılsamacı liyatıonuıı dısjnda, belki oölü tiyatroya kanji gerçek tiyatronıın nc olacağını arayarak,dahadinamik,üretimınhcranında tiyatronıın ne olduğunu sorgulayan bir ansambl olarak ortayaçıktı. Ödenekli kurumlarda, artıközerkliğın.özgiirlügünyakalanamayacagmıdüş.üıniyorum Ohiyeranjikyapisizihepbiı üstünüzesorumlu,dolayısıyla bağımh yapıyor. Budurunıdaen üstteolana, devletingiiciinemuhalefetedemezsiniz.sonuçla o gücün dogrularını savunmak durumundasınız.Oysagerçckçıküjlar, yaralıeılığın sonsuzozgüılüğündeolabılırancak. Kurum dişında da tanı özgi'ır değilsinı/, orada dabiryığınbclirleyici var. Arkandadcvletın gücüniin olınası buyükbiı rahatlıkaslında, amatedirgınedıcıhırrahatlık. Biı süresonra kiiTiliğinin çözülmesıne ncdcn olaıı biı rahatlık. Scni tchlikesiz kılan... Yaptığm hcr şcyin arkasında uyakta durabilecegin. söylediğinhcrscvüsavunabileceğinbırtıyatrolazım bcncc; sahtekârlık boyulunun tümdcn oıtadankalktıgı Bugün I ürk tiyatrusunda çıkı.ş.larınsadece,kendısını,durduğuyeriiyi belırlcmis. bırkaçözerk küçiik gruptarafmdanyapılabıleccğiııeinanıyorum. Bırlal var: "Sorusormayaba.ş.ladığmdaartıktchlıkelısin". "Ncdcn'.'" demeye baijlayıncahcm düzeniçintehlikelisin,hemdekcndiniçınaına bcncc ikincisi olıımlu bir tchlikclilik, scni ıleriyezorluyoıçünkii Fringc'iııanavatanı Ingilterebile,fringe'ler manasını kaybedip VVest Knd'e atlamataşınadönüşmü^durumda. llerhalde sadece bir frinj>e de Antalya'da olsun diyeolu^tıırnıadını/. S.Sokak'ı? Bizdckiböyledcğil. Bırılcri içinpaılakbir rı:jisör,par]akhiroyııncıi()labilcı;ckkcn,popülcrlcjccckkcnbi/bunu reddcttık. I liycrar!>ık olarak tırnıanmayı reddcdıp, mcrdıvcnin en dıhinc ınıp sadccc yaıııını/dan yüksclıp gidenlcre gülmcklc yctinmcyi seçtık. CJerçcktcn çok kötii oyunlaı oynanıyor, hayat uyunundan hahsedıyurunı. Birbirlcrinın > ü/crincbasıp(,ıkmaya(;alı )an,birbiriniyok clıucycı,'ali!>an bıryığın varortada. Fasitdaircninivinclıapsolmu^bıryığın.Sürckliyok ctnıck ü/crckalıraınanlaryaratılmayaçalı^ılıyor. KurbanadöiHİ^tiiıülcbılırlıklcrııçındc kahramanlar. Bi/ımbüylcbirnıyctımı/yok. Bi/ım dcrdınıı/, ııc olduğuıııuz, ncredc durduğumu/la ilgilı. Bılıncdiğinıizi düşüniip ycnidcn, ycnidcn okıırnaya başlıyoruz hep. Okunıak vok önenılı, kendını, hayatı,birkitabı okuınak. Bızim hcsaplaşmalarıınız ikincı .'jahıslarla ilgili dcğil. 45 yıl öncc Istanburdatanımnckadardoğruolııyorbilmıyorum ama fringc adına çok harekctli bir ortam vardı. Bugiin sü/üldü, 34 tane kcndi kıılvarındaayaktaduran fringc tiyatrokaldı. Kumpanya, BİLSAK, Studio üyuncuları... Diğerleri fringe olmayı, avangart olmayı, en doğTutanımıylaçağdaşolmayıbcceremeyip geldiklcri ycrlcre geri döndülcr. Cieldiklcri yerlerkurumlarolabilir,TVdizileriolabilir, seslendırmcstüdyolarıolabilir,evleriolabilir...Ödencklitıyatrolardakendinitanımlaınay ı basjaramamış ya da buna fırsat bulamamı^ bir güıulı da var. Ciıdeyiın bir ycrlerdc inisiyatifbiıçalüjmayapayımmantığındalar, budabanamüthiijbiraldatmacagcliyür, hatta /arar vcrici. Çağdaş sanat yapmak gerçcktcn çok /or. Bcııinı kcndimi hâlâ ba^arnıi!>göremcdığiınbir!)cy. Buiddiaylaortaya çıkıp, "Bcn yaplım oldu" diycmezsin. Komik olursıın! Rc/ıl olursun! Dalıa da ötesi olamazsın! yeyataklıkcttiler. Birtonşeyi gizlcdilcrve açığaçıkardılar. Yataklıkkelimesiağ/ımdan ^u an tcsadülcn çıktı aıııa O Salı için tam dogruoldıı Dranıatizasyonunu,mctinoluşturmasını benım yaptığıın ilk oyun O Salı. Öncc 36 sayfaydı, bugiin oynadığımız isc kâğıt üzerinde 12 sayfaya sığıyor. Kanuıran ^jipal çevirisini sevmcdığımı itirafedcyiın. Birparça AlmancabildiğimiçınmcvcutTürkçckarşılığın çok dadoğru olmadığını gördüm. Ebru'yu arayıp Borchert'in tüm metinlcrini okumasını istcdim. Çok lıeyecanlandı. Sonra da benim işaretlcdiklerimi çevırdı. Bu oyununtcmel meselcsi tek tipolgusuydu. Bu devlet tarafından dayatılan bir ş.eydir. Bu Borchert'in dünyasındakikarşılıgıolabilir, bir asker, bir mahkum, bir hasta grııbu olabilir. Kod numaraları,sıra numaraları,künyc numaralan...Boşa]andakiyedikişidenbiri, devlet tarafından bırtakıın ijeylcridiğer altıyayaptırmak üzerc görevlendirilınis. durunıda, ama s,oyle biraz dıkkatli haktığımızda gcçmişlcri, öyküleri aynı ycdi ki^ı. Yahudi soykırımında Yahudilcı'inkullanılmasıya da askcrlcrin askerlcre komula ctmesi ya da bir devlet dairesindc yıne bir mcmurun dığer memurlaraamirtayınedılnıesigibi. Aslında oyunun tüm tasarımı bir konstrüksiyonun kurulması vesökülmcsi. limırlekııruluyor, "Ncdcn?" dcnıyor, soıunun cc\ahı bıılunduğunda da sökülüyor. (,'ok nct ve hasıl birş.cy. 5. Sokak dönemiyle rcjindcki ilü/yon Kİttik(;c\okoldu.Bukültürdcııçıkanbir X:\rv sokak (iyatrosıına, yoksul tiyatroya dogru mu yöneliyorsun? rvctçokdoğru. Bubclirlemeyı ılkyapansın, bu yiİ7dcn çok seviniyorum. Bugünlcrdebirilerinin'Yeni Yabancılas,tırma'dediği 1 13 ^eyinöncmlı olduğunu bcncrken faıkettim. 1 5. Sokak'ı kurarkcn "Nedcn .'" ve "Nasıl'.'" soruları içinde bir sürckendımedönüpeski ıijlerimebaktıın. Videolarına, fotHğraflanna, metinlcrıne... LvetGodot (ieldi çok iyiydi ama ınanılmaz bir gürültü vardı, Mezopoiamya'ya Ö7ellikleGcyiklerLanetler'e hâlâ çok bayıla bayıla bakıyorum ama .. Bclkıdc hcr ^ey Mczopotamya'da toprağı seçtığım günle başlamiijtı. () gerçeklik duygusunun pcşıne düijtüğüman. Yanılsamayıkırıp,gerçekliktcn oyun alanında baı>ka bir gerçekl ik yaratmayadoğru... Sokak tiyatrosununbizde çok sağlamkarsjilıkları varamaokar.'jilıklarbugüne kadarbirileri tarafından fena haldceskitilmışvcköylülüğcdönü^türülmüş. Değil tartışmak, çağdaş bir yapıları olup olaınayacağı üzerine düşünmck bile /ul olmuş. Ben bugiin bukonuya.böylc bir belıılemenin içine çekilmekistemiyorıım.K.onuş;maktangerı dıırmamın sebcbi, söyleyeceğım sözlcrin, söze dökiildüğıinde yapacağımın manasının ortadan kalkması, sııııılanması. Mıırathan'm (Mungan) dedığı gibi: "ürkütüyor belkiogüzellikler?"."BcniılgilcndiıenPeterBrook'uııaradığı vebıılduğıı, Mnouehkine'ninaradığı vebulduğu PetcrStcin'ınpesjndekoştuğu. Buradaki güç. YanıKamaya kar^ı, seyircıyle oyuncu aıasmdaki bütün salıtekaılıklaıdan arınmıs: karşıla^ma. Bu, ülkenınlıeı dokusundavar Bunukcs.fetme, kcndimlc ilgili de, ülkeyle ilgili de ba^katürlübirkcşifolaeak. Ama biraz zamanaıhtiyacım var. Önümü7dekıyıl KatihÖzgüven'inçevirdiğisonPintcroyununu,birantik veShakespcare'in"Troılusvc('ressıda"smı yapmak istiyoru/.^ Yönetmen Mustafa Avkıran. Gcklimburdadahaçok"KapılarınDışında'yla bilinen, 26 yıllık hayatı savaş, hastancvchapishanedegcçmiş; II. Diinva Savajf nın en can atıcı cığlıklarından VV'olf}>anj4 Borchert'in »ykülerinden kolajla>arakolu>tıırdugunOSairya... I lcrgLiııga/ctede,tclevİ7yonda, yatarken ya da uy andığında çc^itli sava*> kurbanlarına tanık okıyorsun. Kastını aslasadccc sıcak sava^değil. Bu savasjta nekadaryaralandığııııı/ı vcyokolduğumıı/ııgöriiyoi'um.OSalı'yı ba^kabirtonmclındcnyolaçıkarakda yapabilırdıın. Aıııa Borchert'm IMy.Vtcokuyupçok hcyccanlandığım Bu Salfdaki hikâycleny lc anlatacağım dedim. Oradakı ölulcr, ya^ayanlar, yarım ya^ayanlar, tam ölmcmi^ olanlarbenımanlatmak islcdigimbırton^c "Birbirini yok etmeye çalışan bir yığın var ortada. Fasit dairenin içine hapsolmuş bir yığın. Sürekli yok etmek üzerc kahramanlar yaratılmaya çalışıyor." diyor yönetmen Mustafa Avkıran ve hemen ekliyor: "Kurbana dönüştürülebilirlikleri içinde kahramanlar. Bizim böyle bir niyetimiz yok. Bizim derdimiz, ne olduğumuz nerede durduğumuzla ilgili. Bizim hcsaplaşmalarımız ikinci şahıslarla ilgili değil." Avkıran 'ııı yönettiği MoskovuPethuskL Oyuncu l'uyidur Tüji'kçioğlu... "O Salı" Beyoğlu 'ndayıkık Jökük bir binada sahneye konuyor.