Katalog

19OCAK 1997. SAYI 565 bırcr müsveddesi gibi hayatına, kalcnıinc, ruhunagirer.. Lısede, üniversitede dcrgilerde yazılan çıknıaktadırbirbir. Üniversitede diğer öğrenciarkadaş.larıylaş.ıırgünleridüzenler]eraralarında.. Hepya/arCemal Sürcya... Bazıları gırgır, aruz veznini alaya alan şekildedir. Ama şiirinyapısını.tekniğıniçoktankavramıştır. Sözcüklerlcoynamak,onları kendı ironısiyle karıpınsanlaraokumakbırtüryas,amtarzıhalincgelmi^tir. lli^kılcrinin ncdeni,aşkınncdeni, acının burun sızlatan cdımlcn gelir gelir sözcüklerıneoturur. Sözcüklerdostluklarını kucaklar, kucakladıkça dalıa bir sever arkadaşlarını.Seniha'yı... Hce Ayhan, EdipCansevcr, Muzaft'crhrdost, Muzaft'erBuyrukçu, Sezaı Karakoç. Ayııı yolun yolcusu ilerinin bu ünlii isimlcri birbirlerini gcnçlik dönemlerindetanırlar. DostluklarındakıskançtırCemal Süreya asjklannda olduğu gibi... Du duygusunu^öylea(rıklıyorgüncesinde"Arkada!}larıma çok fazla bağlandım. Bu da belki beni onlardan çok şey ıstcmcyc götürdü. Çoğunca da başkalarından kıskandını. Kimi zatnan da arkadaş yerine "mürit" aradım. Biitiin bu kusurlar var bcnde. Aş. k gıbı gördüm arkadaşlığı da. "Kazık yedim" dcmck, iş. i çok ucuza bırakmak olur." Kıskançlık önleyemedıği en büyük kusurudur. Aşkı,dostluğuçokcömert verir karşısındakine. Scvgiyi belli etmekte hiçcimridavranmaz.. Ama sevgiyi paylaştığı kışiyı,başkalanylapaylaş.maktadünyanınen pinti adaını olma tavrını göze alır. Öyle ki özellikle scvdiği kadınlarda bu onu acımasızlığa, şıddete kadar götürür. Dünyanıncngüzel şiirlcrini scvdiği kadınayazan adam, sevdiği kadın hastalandığında başucunda saatlerce beklcyip, saç okçayan, ılaç getirip, suyu eliy le içiren, çorba pişiren, çamasırı birlikte asıpsevdasözcüklerini,muhabbetini,sohbetini, duygularını scvdiği kadınla paylaşan adamkıskandığında 'kızgınbirboğaya' dönüşmektedir kolaylıkla... Kıskanmasi içın hiçbirsebepyokturhalbııkı.. Sevdığı herkadındizinındibindcdir. Aijkınısunmuşturonlaraşiirlerle,sözcüklerle..Onlardahepkabul etmışlerdır.bağırlarınabasmışlardırbuyakışıklı, kara yağız, güzcl gözlü adamın lüm sunularını, aşkdolu alcv alev, "Yan Kcıcm" misalitavırlarını..Nedirkorktuğu?Nedenonlan hep kaçıverecekmiş gibi görüyor'.'Kadınlaragüvcnsizliği ncdcn? Hererkcğin ilk tanıdığı kadın annesidir. Gülbeyaz'ın aniden gidivenşı mı yoksa? K.aybetme korkıısunu bu sjcklcbüründürcn.. lakültenınüçüncüsınıfındaykeu evlenirSeniha'yla... Biı kelımeCemal Süreya'dan Hır kelime Seniha'dan.. SUI"dcn mc/unolunca Eskı:>chır'eyerleşırlcr kansıyla. Bir dc kızları olur Ayçc. Ayçe çok küçük yasjtayken ayrılır yolları Senıha'nın ogünlcrdcn kalan bir anısı farklı bir Cemal Süreya'yıçıkaıırkaı>ımı/.a.. "Bırgün 'yeşıl zeytınlı börek yap' dıye tuttururkarısına. Senihakıymalı.peynırlıbörck biliyor da, yeş.il zcylinlisinı hıç duymumıs,. 'O1ITUI7'dcyınccılktokadınıatar Senıhabu bcklcnmcdık lokat karsısında saşkırı, ş,ok halıııdc .. Dalıa ^aijkınlığını üstüıiılenatamadan bırdcbakarkı,|ilcllcbılcklcrınıkcsıyorC'cmal..." Buna bcn/.cr olaylaı bcklcncn sonu ha/ırlarken. Senıha da boş durma/ onun hayattacnçoköncm vcrdıgı kıtaplarsohadayanar. A^kadctakarsjilıklı bogu>ınaya.ılayaga dönüşmÜ!>türcvlılıklcrındc... ScnihahcrlcrkcdışteyıncC'cmal Sürcya"yako^arbirsürc sonra.. () yıllarca siırcn a^k ısc kaçıpbaşka ycrlcrcsaklanıni!)tırcoklan..Scniha'daııkıııtulmaktırtekısteği. Buyüzdendelılaklıdıbılcyaparkarısına.. Sonundadayollar ayrılır... Ünka/andığı Üvcrcinka^ıırı Senıha'ylaevliliğıninbozulduğudöncmdcyazılır. Oyüzdcnbıhncnbırı>cy vardırkı Üvcrcınka,"Scnıha"dcgıklir. 5Syıllık hayalındabırgızolarakkalır"ÜvcTcıııka".Ncyü/i.inügüiciH)lur. ncadınıbılcn..Üvcrcınkakıtabı 1958yıhnda Ycdıtcpcyayınlarıarasındaçıkar. Ilkbasım6 aydatükcnir. Şiirdcll. Ycnıakımınınılkaklagclcnısmıdır Sürcya llhan Bcrk. 1 .dıp (anscvcr, l.cc Ayhan, 1 urgul Uyarayııı harckctın ıçındc ycr alan ^aiılcrdir. Üvcrcinka yaymılandığmda Cemal Süreya oğlıı Memo ile birlikte. rüportajlar,eleştiriler,tanıtma yazılan birbirini izlcr. Cemal Süreya iseçıkan bu ılk kitabı ıçın çok sonra şöyle söyleyecektır "Her şey şairin ilk yapıtı, birkumaijin ilk mctrcsi gibidir. Şairbütünüyleoilkyapıtta, ılk dı^elerdc sakhdır. (ierisi boş laf.." O kadar Cemal Süreya Ilk dizelerde saklı olduğunu söylcycn Süreya'yı yüreklerinde saklayan kadınlar isc onun için hep f'arklı tarklı şeyler söylemişlerdır. Tomrıs Uyar onun bu farklılığını şu sözlerlc açıklar "Tanıdıgı kaç ki^ı varsa, o kadar Cemal Sürcya vardır. Hepsi değişık. Belkı temelögelerıaynıkalıyor:Polıtıkaya,edebıyata,csprıyctutkusu,çalışkanlıgı,dürüstlüğü.. (Tomris Uyar, Fcyza PcrınçekNursel Duru cl'ınortaklaşaözcnlcyayın hayatına kazandırdıkları "Cemal SürcyaŞairin Hayalı Şiire Dahıl" kitabı için onlarla konu!>urken Süreya'nıntckbıyografisıolamayacağınıdasözlerıneekler. Vcşöyleder:"Çokdcği!skenbiri. O y üz.den bcn bir tane Süreya biyograf isi düijünmem. Üç tane yazılabilir. Uç tanc apayrı.")Şefkatinıiseşöyleanlatıyor"Feodaldeğıl.F;vınebağlı,evındcolmayı,çali!jmayıçok seven bir adam. Sondereceşefkatli. Sözgelimi nezlc olaym, aman efcndim çaylar yapılır, yatağagetirilır. Başımaoturulur,saçımokşanır, ılaçlar..Ogünekadarhıçkımsedegörmediğim bir !jcy.."Yakıskançlığı..Uyar'ın cümlelerindeodaşöyleanlatılıyor"Kıskançama kıskançlığınanlamsızlığınıçokiyikavramış yine de kendinı cngcl lcmeyen, bu yüzden de pismanlıkduyan,acıçekenbirsevgili..." Papirüs dergisini yaymılaması Tomris Uyar'la berabcr olduğu dönemde gerçekleşir..Süreya'nındüşünccsincgöre"Lidebiyatın laboratuvarı dergidir.." Ev alabilecekken ve kiralardan, ta^ınmalardan çok canı sıkılmış olmasına rağmen (28 eve taşınmıştıryaşamının son 26 yılında) parasını hcp bu dergi işjerine harcamıştır. Papirüs dergisi uğruna Maliye Müfettişliği görevinden de kendi isteğıyleaynlır. Binbirzahmetle,gecesinı gündüzüne katarak yaptığı ^y (*• çeviriler, yayımlanankitapla Ç\rından gelen telıf ücretleri her 0 Cy şey dcrgiyi yaşatmak uğruna / ^ lıarcanır. Para,hayatınınhiçbir I ^ ^ ^ dönemindeönemliolmamıştır. j ^ S ^ Hattabırbakımamcmnundur / ^ ^ bu halinden. Güncede pa /•» rayla olan ılişkısi şu cümle *T*I lerle açıklar kişiligini "Haya^ ' tımküçükparalarladönerbe J nim; arkadaşlarım da benım gi H,^^. bıdır, çokparakazansamonları ^ kaybedcrim, sevmezler, ben de onları I sevmeın. Çevrem dcğişir. Edebiyat çev / resı bir tekke gibıdir, güzel bir tekke." I Dostlarıylaçoğunlukla Uaylan'da. I latay'da, Asmalınıcscit'lcbulu^uı lstanbulcla. Ankara'da ise Körfe/ lokantasında.. lidebıyatçevrcsının bütün ünlii ısımlcrı; kcndındcn öncckılcr, kcndı kusagı.ycnı kus.ak herkcsleılışkısiolmuş.tuı. Bırebiryüzyüzedostluğuolmasa da çoğunun, yapıtlarını incclcmi>, dcncmelerınde, eleştmlerınde, köşe yazılarında onlarayervermıs.tır. Edcbıyatçevresıdeğıldır onun çcvrcsi yalnızca. Yükscl Arslan, Burhan Uygur, Cıhat Burak, Komct gibi resım dünyasından ünlii ısımlcrı ıledcdostlııklar kurmuştur. Çünkıi ona görc rcsmin ş, ıırlc büyükbağlantısı vardır. Insanresimyapargibi şıir yazar, şıır yazar gibi rcsım yapar. Bu yüzden rcsım hep ılgı alanı ıçcrısındc kalır. Üvcrcinka s.urkıtabını Göçebc izlcr. Üçüncü kitap "Beni Öp Sonra Doğur Beni" o dönemdeki eşı Zuhal Tekkanat'a ıthaf edılmıştır. Sürcya üçdcyımleadlandırırkarısını "Yumuşak baijlı uysal bir kedı", "Akkavak kızr',"tnceliklcrgüldestesi".Şiiryazmaduygusunu ona da geçınr. Eşinın şıirlerıni yayımlar. Sonra Akkavak kızı ona baba olacağı müjdcsini verir. Oğluolacağı içıncdoğmıiijtur. lnccliklcr güldcstcsinc ^öylc scslenir mektupların bırındc "Yağmalıdırartık Memo'nun harckctlı yağmuru..". Sürgün duygusunun gctirdiğı cziklığıuzunyıllarcnyakınarkadaşından bıle saklamı^tır . Kürt olduğunu bilcbilmczlcr onun. Oğlu doğduğuııda anv casının adını vcrdiğı Memo içindc sakladığı sırı ın duyaıli, coşkulu bir şekıldc herkese haykırılmasıdır. "McmoEmrah" işte coşkulu bir aş.kın, gizlenmişbirsırrmyağmurgibı akmasıdır yürcğınc. Onun doğumuyla yıkanır, arınır adcla.. '72'deşunlarıyazacaktıroğlunudÜ!>ünürken"Memokımdır? Atamdır, Mcmo'mdur, kırmızı bcrcsıylcokii*" AŞK Şimdı sen kalkıp gidiyorsun. Git. Gözlerin durur mu onlar da gidiyorlar. Gitsinler. Oysa ben senin gozlerinsiz edemem bilırsın Oysa Allah bilir bugün iyi uyanmıştık Sevgıyeydı ılk açılışı gözlerımizın sırf onaydı Bir kuş konmuş parmaklarıma uzun uzun ötmüştü Bir sevişmek gelmiş bir daha gitmemişti. Yoktu dünlerde evvelki günlerdeki yoksulluğumuz Sank! hiç olmamıştı Oysa kalbim işte şuracıkta çarpıyordu Şurda senin gözlerindeki bakımsız mavi, güzel laflı Istanbullular Şurda da etin çoğalıyordu dokundukça lafların dünyaların Öyle düzeltici öyle yerine getiriciydl sevmek Ki Karaköy köprüsüne yağmur yağarken Bıraksalar gökyüzü kendini ikiye bölecekti Çünkü iki kişiydik Oysa bir bardak su yetiyordu saçlarını ıslatmaya Bir dilım ekmeğın bir iki zeytinin başındaydı doymamız Seni bir kere öpsem ikinin hatırı kalıyordu Ikı kere öpeyim desem üçün boynu bükuk Yüzünün bitip vücudunun başladığı yerde Memelerin vardı memelerin kahramandı sonra Sonrası iyilik güzellik. i'eyza Perinçek ve !Sur\el Duruel'in yazdıkları Cemal Süreya hiyonrafhine, "Şairin lluyatı Şiire Duhil" udıııı vvrdiler. Onun çizgileriyh' (suğ üstte) Birsen Sağnak/Bayan Nihayet.