Katalog

I9OCAK. 1997. SAYI 565 19 /ırlanırkensanatçıkadınlarınaçtığıkapıdai] kente girdı. 1984'te açtığı scrgısmın adı "Ciünler... Renkleı... Kadınlaı"dı. "Bir de baktı kı" kadmlar rcMnılcrmc gırıvernıı.'jtı. Ku^kusuz bu o kadar kendılığınden olmamujtı. Oyıllaıdaki kadııı haıeketleı iniıı ortaya çıkış ve etkılerı sanateımn dıkkatlcrini ııuıtlakaçckmiijti. Aynızamandaresımlerindekı biçim vekuıulu^dadeğisjyordu. Arka ton kalkmıştı, rigürlerdÜ7bir7eminüzerindeydı. Rcsımlcrı artık mekansızdı, boşlııktaydı. Aynı zamaıula düşsel bit havaarlık lyiccöneçıknııştı. llabıp Aydoğdu 198487 arasında kadın teınası ndan yola çıkarak daha gencl insan temalarınayöneldi.Saııatçıbudönemdekicalışnıalarını "giinünü yaşayan ve günüyle hesaplaşan" resimlcr olarak tanımlayacaktı. 1987yılmda"Sokaklar(,ığlık(,ığlığa"adlı sergisi ile 12 KylüTle kendınee hesapla^tı. Ancak bu hesaplaşma kolaylıkla sonuclanmadı. 1990'lara kadar hayallerin.umutların, geçmiş acıların doldurdıığu düşlerle, gitgcllerlesüren yılları yaşadı Hep kendi resminin peşinde koşan bir ressam. Habip Aydoğdu. Sanatçının kişisel hcsaplaşmasının ürünlerini tam da toplumda geçmişle köklü bir hesaplaşma ihtiyacının arttığı günlerde sergilemesi bir rastlantı mı? llahih •tydofdıı 1W6 "Yaşam Kavgası 2" sergisinden I97S Boşluktaki insanın çığlığı Sanatçının onyılhkizlenımlcrı vehırıkinıleri. l990ıla,biranlamdaiçcrikselbirgcnellcmeyevcbununladugrudanilişkilibütünscl bir anlatım biçımınc dogrıı cvrıldı. 1990'da açtığı sergisıni şu sözlcrlesunuyordu: "Yaptığını hcrresimde daha önccyaptıklarımıycnidcn sorguluyorum. Bu scrgımdc son bırbııçukyıllıkçahşmalaıım vaı. Boşluğafırlatılaıı insanın hu7iırsu7İuğunu. ılişkilcrındckı kaypaklıgınyarattığıacıları.özcllıkleeınselacılarıduyurmaya. yansılnıayaçalısıyorum." Biryıl sonra bu rcsıııin içcı iği vebiçinıi daha karmaşıklaşacaktı. Uçaklar, pallayan bombalar. kaçışanınsanlardatuvakİcgörünmcyebaşladı. Figürlerboşlukduygusu veıen koyu bir ton iizerınde gidcrek şekıllı veyaşekilsizkütleleredönüştü.Buresınıler, uzaktan bakıldığmdabosluk içinde. belki uzaydasürüklenen bırkütleyı andırıyordıı. Bu boslukta sürüklcnen şekılsız kütle bı/ım dünyamızdı. Resiııı. bir anda. boşluktasürüklenmektc olduğunun larkında olmadan giinünü yaşayan insanın komık vc dramatık scrüvcnını duyuruyordu. Figürlerebirazdahayakındanbakılıncao şckilsiz, boşluktaki kütlenin yadadünyanın ıçınınacı.kan.yalan.aldatma.aldanma.ıkıyüzlülük, işkenee.çıkar. eınsel sömüru.baskı.kavga.savaşveöliimledoluolduğugörülüyordu. Bu bırkatastroltu. Bu çırkın küllc boşlıığun karanlıklarmda yok olupgıtmchydi. l'atlamalı ve ıçındeki büliııı çırkınlıklcr boşluktadağılmalıydı. Ancak, buıslcklcraynı /amandaürküliküydü.(,'ünkübunları göı en de o kutlenın ıçmde \ eya \ örüngesıydı. () kütlenin boşlukta dağılması, yılip gıtnıesi kcndısının de yok olnıası dcmcktı. Bu saçnıa bir tuzaktı. Harekete gcçeıneınenin aeısı "boşluklara fırlatılan bu çığlık"olacaktı. Bu !iünümÜ7 insanının traıedısıydı. I labıp Aydoğdu'nun rcsimlcri boşluktaki insanın güncel serüvenlerinın ötesinc geçti ve çagımı/ insanının trajedısinı dilc gctırdi. Buyönüyle deevrcnselleşli. I labıp Aydoğdu'nıın bu rcsimleri önccdcn vapılançalışmalara.tasarımlaradayanmıyor Sanatçı resimlcrini doğrudan tu\ al üzcı inde oluşturuyor. Bir benekten, bir renklen yola çıkıyor, sonuçta resmıne ulaşana kadar çok yol alıyor. "Rcsimlcrimin altında daha çok resimlervardır"diyor. Sanatçı buyollaiçindcki birikimlcrı eıı doğrudan biçımde tuvalıncaktarıyor. Birikimlcrinin,sc7gilerinin,duyarlıklarınıniçtcııvc doğrudan biçimde luvaleyansımasınısağlıyor.Onunaynızamanda günüyle, gününün toplıımu vc insanlyla çok yakından ilgili bir sanalçı olduğu dıkkatc alındığında rcsim leııgünümüzün bir saııatçınınduyarlığıylayenıden ifadeedilmesi gibibiranlamkapsamındadaclcalınabilir. Bu açıdan bakıldığında, kabul etnıek gerckir ki, Habip Aydoğdueseıicriylc, 1980sonıası dönemin ve bu döneındeki insan dramının sanatsal anlanıda en zcngirı vc cn yetkin ifadc edilişlerindenbirinıortayakoyuyor.^ ve yaşamı savunma mcycn llabıp Aydoğdu, I4yaşında,oö/leııcn ve korkulan büyıik kcntııı kupısının önündeydı veyapayalnızdı. I ürkıye 1968'edoğru ılerlerken.oyoğun bir ijckildc rcsiııı çulı^ıyordu. 1%7'de Alman Kültiir Merkezi'nin diİ7enledığı "IstanbulBerlın Rcsımlcrı Scrgısı"ndc ıkıncılik vc üçüncülüködüllerinikazandı. 1969'daçalışıııası Devlet Resim \ e I leykel Sergisi'ne seçıldı. Ya/ları kriyüne gidiyordu. Ama artık onlardanbiridcğildi.C.'ünkiiodüny.anınsımrlarını vc olanaksı/liklanm daha ıyı göriiyor. ncden boylcoldıığunudiişünüyordu. Aııcak Istaııbullııdadcgıldı. Bııkoca kcııtoııım içiıı tatilgiinlcrıdolaştıgı bırscyirlıktı. 1970yılıııdaTatbiki (iü/cl Sanatlar'agir.li. Bıırada toplumeu düşünceyle tamştı. Dünyayı artık haşka türlü jıörmeve başlamışı. K.öyüniıııya/gısmmdcğış(ınlcbılcccgmc ııanıyordu. Tiirkıyc lıı/la 12 Mart'a dogrıı •âirüklenıyordu. Yaşadığı ortaııı rcsmını de v'önleııdirmeye başlamıştı. Artık topluıncu ınlayışla resimler yapıyordu. Ancak oııun csmı arkadaşlarının rcsımlerındcıı t'arklıydı. lalıa çok soyut i/lcmmlci'i veriyordu. Devınıcıarkadaşl.ın resımlerını "burjıı\ai'csmı" lıyc küçümsüyorlaıdı. (,'ıınkü bu resımler mlarmkitaplardanokuduklarısanatanlayı.ına uygun dcğildı. kıtaplardan gördüklerı 'dcvrimci resiııı" örncklcrinc de ben/emi/ordu. Ama 1 labip Aydoğdu resiııı yaptığını )iliyordu. Bu nedenle tutumunu sürdiirdü. iudiretmede kendi ieındekiniııpeşiuedü^ne nıerakı \ eccsaretı belırlcyıcı olnıu^tu. O ıcpkendı resmiııınpe^ındckojjacaktı. Ankara'yadöndüğünde, 1976'da,dostlarının tesjvıkı ve desteğıyle bu (,'alı^malarını "Ya!>am Kavgası"adıylasergiledı. Sergi ilgigördii. ResımlerınınhepMsatıldı.Ciereiresımleriııe oldukea mütevazı değeı leıbiemi.'jti aııcakyinedcbusci'gıdenka/andıklarıylaevloııebilccektı. Artık önütıde ressamlık yolıı aeılmı.'jtı. 1981 yıhııakadar"Ya!)amKavgasf'teması etralında köy ve taşra ı/lcnimlcrım tuvalıneaktardı. I21:ylülve 1981 yılı sanaleı iein bırdönüm tuıktası oldu. Oda pek cok aydııı gıbı düşlerının parealanı.'jinı, uınutlarmın sönmesıni yasjadı. Yalnız kaldı. Gözlerini kendisine. kente ve kent insanına geviıdı. "Yaşam Kavgası"ndan"Ya!>amın lcınden'Vdöndii. Cîervi daha önee de ya^am kaı>ısıııda i/leyen. gö/lcyen bir konunulaydı aııcak 1981 sonrası vc kent ortamı onıı yaşama daha dadı^ardaııbakanbırnoktayagctireecktı. Kır düııyası ılekurduğuduygusal venaıl'yakla.'jinıın yerını kent ortamındakı insan ıhijkilerinınsonueuolanele^tirelbiı bakı.>alacaktı. I labıp Aydoğdu gÖ7İcrını artık kcntııı üzerındcgc/dırmcycba!)lamı^tı. Ama kente kapısındunkolaylıklugirmedi. Birsüıe vaıo>laıdadola.'jtı.kırdan kente umutlarlagelmiş kendı msanlarımaradı. Bu bir bakıma kendi köy geenıi^i ilcdcbiı hesaplaşma vevedala^maanlamınagcliyordıı. Kırtcmaları rcsımlcrı ndcL'idcrck daha anısalvc nostaljık bırgöriıııüm kazanırken, kcntinağırlığı gidcrek artıyoıdu. Rcsımlcri gidcrek renklcndi. Boyutları büyiidü. Soyut vcdüijscl i7İcrgöriilmcye hasjadı. Tüıkiyc 12 l:ylüldöncmındcncıkmayalıa YaşamKavgası"ndan... 12 Mart dönemi boyunca 68 Ku^uğfnın ırılmasmı, 1970 Kuşağı'nındahasert ıde'lojik kalıplar içınde ^ekıllenmesini görcn labip Aydoğdu 1974'teTatbiki'deıımezun 'lıırkenTürkıye'dcsosyaldemokrasınmpcindekanatlanıyordu. AskerlikieingittiğiNusabyin'dcbambaşiabirdünyailekarşıla^tı. BukozmopolitMirkasabasındaya.'jaının veçelişmelerinkesiııliğinihisseUi.Öneeya/mayıdenedi.çünü rcsim yapabileceği bir malzemc yoktu. ıina olmadı. Bu ke/ nc bulursa onunla, ısımpamürekkebi,dolmakalem,guva!}boya b. gibi malzcıııelerle ı esim yapmaya ba^la1.1 îahasonra, "bu resiııı lerıyaparken sergı :ıncyihi<;düşünmcmİ!}tim"diyccckti. Ama Habip Aydoğdu resim sergisi 7 şubatu kudur Milli Rcasürans Sanat Galerisi 'nde...