Katalog

18 PAZARIN PENCERESİNDEN t UMIIURİVH MRC.l Kurtulacak mıyız / SELÇUK EREZ urkıye'nın bugun ıçıne duşmuş olduğu durumdan nasıl kurtulacagmı gıderek daha buyuk bır endışeyle sormaktayız bırbırımıze Bu soruyu demokrasımızın geçmışıne bakarak yanıtlayabılır mıyız'? Turkıye de parlamentoda temsıl edılmış partılerın gelışmelerı bellı bır çızgıyı ızlerler Partılerı demokratık açıdan ruşdunu ıspat etmış, yanı başkaları tarafından gudulme yerıne kendı yolunu kendısının çızebıleceğıne ınanmış vatandaşlar oluşturmuşlardır llk Osmanlı meclısınden Ittıhat ve Terakkı Partısı'nden bu yana onemlı partılerı oluşturan, destekleyen zumrelerı ıncelersek bu gelışımın ana hatlannı kavrayabılırız Ittıhat ve Terakkı başkent Istanbul'da ve Imparatorlugun Selanık gıbı onemlı bırkaç merkezınde yaşayan bır avuç asker ve sıvıl aydının oluşturdugu bır partıydı Bu partıyı ve karşıtı olan Hurrıyet ve Itılaf Partısı'nı meydana getırenleı de aynı nıtelıklerı taşıyorlardı Memloketın gerısı 7 Peşlerınden gıderdı Cumhurıyetten bonra yenı başkenttekı ve Istanbul dakı bır avuç aydın Cumhurıyet Halk Partısı'nı (CHP) olubturdu ulkeyı bu partı surukledı Dıger vatandaşlar'? Peşınden qıttılerM923'ten bu yana artan nufus O7PİIıkle Marmara Tqe ve Karadenız bolgelerının bellı odaklarında yogunlaştı buna zamnnla Akdenız Bolgesı ndekı bazı yerler de eklendı 1948 1960 yılları arasındd artık Aydın gıbı Bursa gıbı Adana gıbı ıllerde bellı sayıda 'kendı alın yazısını kendısının Aşırı muhafazakar elemanlar ayrılınca AP VP devamı olan DYP ortanın sagında yer alan partı nıtelığını kazandılar Bu gelışmenın dogal sonucu gunun bınnde Doğu ve Guneydoqu Anadolu da yabayan vatandaşların polıtık olgunluga erışıp kendı partılerını kurmalarıydı qerçekten I lalkın Emek Partısı ve onu ızleyen partıler kuruldu Ancak, bazı sıradibi olaylar bu gelışmeyı etkıledı • Askerı mudahaleden sonra kurulan ortanın sagında yer alan vatandaşları temsıl eden tek cıddı partı olarak bır sure ıktıdara geldığınden varlıgını surdurebılen yenı bır partı oluştu Anavatan Partısı # Buyuk kentlere doğru goç gerçekleştı Ekonomık açıdan en kısıtlı ıl ve ılçelerden sanayı ve tıcarette en çok ılerlemış olan kentlere mılyonlarca ınsan goçtu Boylece goçenlerın partılerı olan Mıllı Selamet ve onu ı?leyen Refah Partibi az gelışmış ıl vp kasaba partısıyken hızla bır kent partısıne donuştuler 9 Guneydoguda PKK ıle çatışmalar bu bolgedekı nufusun kaçıp Turkıye nın başka yerleııne goçptmesıne neden oldu Boylece Kurt partılerıne oy verenler genel nufus ıçınde seyrelerek meclıse gırmok ıçın gerpklı barajı nşacak partıler oluşturamadılar 8aşlanqıcı yuzyıldan gerıye dayanan partılı hayatımıza ragmen bugun vardıgımız nokta hıç te ıç açıcı degıldır Iktıdarda bulunan koktendıncı bır partı Cumhurıyetın temel taşlarını mayınlamakta ulkerıın rotasını olmayarak yonlere çevırmeye çalışmaktadır Rıı partının koalısyon ortağı ona teslım olmuştur muhalefet ,se yeterbiz ve cılız kalmaktadır Partılerımuın ızledıklerı gplışmelere bakarak lurkıye dc demokrasının qelpceqı ve bugun ıçınc duştugu durumdan nasıl kurtulacagı konusunda bır yargıya varabılır rnıyız'? Her şey normal seyrını ızleyebılbe kentleşen RP nın zamanla daha ılımlı daha uygar Avrupa dakı Hırıstıyan demokrat partılerını andıran polıtık bır oluşum halıne donuşeceğını duşunebılırız insanlarımızın kırsal alanlardan kentlere goçtuklerınde ızlenen bazı sosyal nıtelık dpğışmelerıne (mebela dogum kontrolu konusundakı bazı eğılımlere) bakarak bu surecın on yıl kadar sureceğı ongorulebılır Pekı, bız on yıl dayanabılır mıyız'? Bızı amelıyat ptmekte olan deneyımsız cerrah bızı arkası gorulmez vırajlara dogru son hızla goturen acemı şofor yeterlı olgunluga ulaşıncaya kadar bekleyebılır mıyız"? Bu sallapatı amelıyat ya da uçurumlara doğru koşuş karşısında endışe behrttığımız zaman soylendıqımız zaman "Aman sus yoksa demokrası tehlıkeye gırer1" denıyor Hoşgorulu bır mılettız lyı nıyetlı bır cerrahın olgunlaşması ıçın bıraz orbelenmeye, tecrubelerıyle olgunlaşabılen bır şoforle arada sırada kaportanya gıtmeye razı olabılırdık Ama Lıbya zıyatetlerıne, Iranla askerı dayanışma gırışımlerıne başbakanlık konutunda tarıkatçılara zıyafet vermelere rezaletlerın ortbas edılmesıne, unıversıtelere mudahalelere bakıyoruz ve anlıyoruz kı maalesef on yıl dayanamayacagız1 Goruyorsunuz Bu dayanıksızlığın sorumlusu bız degıtız ıktıdara geldıklennden bu yana her gun yenı bır rezalet sergıleyenlerdır bu gelışımı ımkansız kılanlar Zaman azalıy^r. Bıze değıl, lutfen onlara nasıhat edın1 4 j E maıl: Erezs @ superonlıne. com. 1 Habıı> iydoğdu, resitnle varoldu. \arolu$unu da resımlı' ıjadc ettı. "Hesaplaşma \ MHRAI URAI aşadıgımı/ kaosun golgesı hcı yeıdehuluyorbı/ı Uu>lcı ımı ,b /eçokuyoı Bugoljicycbnk.il * şı dıııus bcnıın ıcsmım l)uşgucuınu o/guıleslııeıek sınırsı/ lanta/yalaıla.iıistlantıl.ııl.ı çağıışmılaıladolubıı suıctı gıındemdekı kuc.uk notlaılabıılcştırıp bır rcııklc. bıı bcnckle haslayan yaşamı savunmaugıaşı" Rcssanı llabıp Aydoğdu, Istanbul'da Mıllı KcasuransSanatGaleıısı'ndeaçtığıscrgısını bu sozleılc sunuyor Bu scrgı, aynı /anıandıi sanatçının yırmıntı sanat yılının urıınu Sanatçı, 1996 yılını kcndısıyle. toplumla. dunyayld vc sanatıyla bır yuzleşme vc lıesaplaşıııa ıçındcgeçırmıs Vc bu Iıcsaplaijinadan " yayımı savunmak"çıkmi!) Ku^kusuz sanatla tırçayla, rcnklerlc yapılanbırsavunınabu Bu ı astgclc ya da onccdenhesaplannııshıryu/leşme değıl Sanatçının 1076'da başlayan çalısnıalarınmonuulaştııdığı bu nokta Sanatçının kısıscl hcsaplaşnıasının urunlcıını lam da toplunıda geçmi'jlc koklu bır hcsaplaijina ıhtıyacının arttıgı gunlcrde sergıleınesı ıse belkı bır raslantı. bclkı dc toplumsal gclı>nıclcrc, ınsana kar^ı son dereceduyarlı bırsanatçının kendısının bıle bılınundeolmadığı sc/gılennınsonıiLU () resımlc vaıoldu Vaıolıısunıı da ıcsınıK ıladccttı Maddı olaııaksı/lıklaı n.ıııtlokı aılcsı 11,11 okıımasıokadaı onemlıdcğıldı Okuyacak s.ııla tnıanı I latıp'cgıtmclıydı AiK.ıkdah. ılkokul sırasindaorlayaı,ıkan lesımnıerakı aılcsının ıslcmcmcsınc karşın (îğıctmcı okuluııa \atılı ogıcıu 1 cılarak gıııncsıuı sag layaı.aktı ilkokıılOL'retmenınındııelmesı \ı yıırcklcndırıncsı sonııuıkoy sınıılaıı ıçındı çı/ılenbıı yaşaınçi7gısıkııılıyordu Yasam kendı akışını ı/lcscydı Habıp Ay doğdııKonya'nınAydogıiHişkoyundebutuı yaşanıı bovunca n, ınclen gelcn tepkılerlc ka ğıt.lopıak (.amurncbulsabtt şeyleı çı/ıktı ıenvencçı/ıklırdığını nedeın,ı/ıktııdıgın dc bılıneyen. koylııııun dc hatıf tcıtıp kaçı go/uylcbaktığıbıı' I labıpC, avuş"yada'"h.ı raın'dıycbılnıesınekaı ^ın gı/lıden gı/lıyc surc çı/ıktırmektcrıkendısıı alamavan sonra da bı det.ı tovbc eden ama ıl lırsatta tovbcsını bo/a " f ı,ı\ uı llabıp lloca olabılııdı Belkı de ını >onlan.a ben/crı gıl 'hiçbıı şev olmayabılıı dı /anıanı gelmteevk nıı /anıanıgclıtKcaskı iıgıdudı Topıagı ckın havayı suyıı \o lıayvaı ları 1yı bıhrdı kuslaı o/el bıı du>kuıılugu t olabılııdı \ecıelı gelınt olurdıı Aneakyasaın 1 ınağının yatağı dcğı mıstı Burada çok kol< anlatılan bu ovkıı o / manlaı vcodunvaıçını bıı pcıı nıasalıgıbıydı I labıp Avdogdu. Ivı Koy l nslılusıı'ıuındc\ 1 1 olan l\ıı/ llkoğn. 11 meıı Okulu'nda ıcsını tanıştı Buıada /anıaı nın huvıık kısmı' ıcsıı lıanc de gcçtı Uç yıl sonunda vetenegı onu 1 taııbul ()ıtako\ Oğrı nıcn Okulu nda açıl ıesımsı.ıııınen"neta' yaeaktı Dahadunkoy nunotcsını bıleduşley çızebıleceğıne ınanmış' yetışkın vardı tarımcı serbest gırışımcı ve muhafazakâr olmakla CHP kadrosundan ayrılan bu ınsanlar Demokrat Partı'yı (DP) oluşturarak yonetımde boz sahıbı olmaya aday oldular Zamanla bge de denıze açılan bolgelerde ve Orta Anadolu da daha fazla ıl ve ılçe nısbeten gelıştı ve burada yabayan ve gudulmek yerıne yonetıme katılmak durtusunu duyan ınsanların sayıları çogaldı 1970'ten sonra Mıllı Nızam Mıllı Selamet ve nıhayet Refah Partısı (RP) olarak anılan ve bırbırının devamı olan partılerı oluşturan bu ınsanlar once Dcmokrat Partı ve bu partının devamı olan Adalet Pdrtısı'nın ıçınde olgunlaşıp sonra daha muhafazakâr ve kuçuk esnafla ozdebleşen sıyasal partıler kurdular Bu partıler kuruluncayadek aşırı muhafazakarlar DP ve AP ıçınde yer alırlardı 1956 butçesının goruşulmesı sırasında Musluman çocuklarına Islamı kuralları belletmenın gerektığını savunan Abdullah Aytemız ve 1959 da Islamın devletın resmı dını yapılmasını oneren Fahrı Ağaoğlu DP mılletvekıllerıydıler Resimle Varoluş Konya'nın yoksul bır koyundcyoksıılhırkoylu aılcsının çotuğu ola rak 1050 yılında, "harman /anıanı" dunyaya gelen Habıp Aydoğdu'yukcndısınıbckleycn ya/gısal yaş,amdan çckıp alan onundc yenı, çocukken hayal bıle edemeyeeeğı bıryaşam açan ıcsnıc olan yetcneğıydı.