Katalog

I.ÜL 19%. SAYI545 11 ce sizin çabanızla da olmaz, karşı tarafda bu türbiruğraşayönelecektir. Ardından zaten toplumsal biruzlaşı gelir. Biz şimdilik bireysel yaşam sanatında kalalım. Birtakım yaşam kııralları vardır. Örneğin Almaıiya'da KnigKe kuralları olarak bilinen, 200 yıl önce yazılmış vc bence hâlâ da gerekli olaıı, Almanlara nezaket ve medcniyetin kapılarını açacak olaıı kurallar. 6 Mayıs'ta Knigge'nin 200. ölüın yıldönümiiydü. 'Insanlarlallişkiler' isiıııli kitabmda, uygarbirvatandaijolmanıntümdetaylarını veriyordu. Onu çağdaşı Immanucl Kanftanayırantemel faktör, Kant'ınmedeniyetegidenyolda toplumsal kurallar iizerindebirlcşilmesigereğineolaıı inancıydı. Bu şekilde ö/gün kııralları nçakışmasıda önlenccekti. Kniggc ise uygarancak özgiin kurallarıolaninsana yönelik çalışmalaryapıyordu. Buözgün kurallar içindcili^kilerdcclc alınmıştı. Ve Kniggc bu kııralları ilc doğal toplumun yaratılacağına inamyordu. Oysa toplumsal olarak doğallık diizcnlenemez. Ayrıca Alnıanya'dabu tarzı beııimseyerJilecek bir kamuoyu yoktur. Almanya, hcr zaman bilinçten armdırılmısj gcleneksel aristokratkültürünütaklitederek sürdürmek istcmi^tir. Kant insanların kendi kendilerini yönetmeleri j>ereğini savunmuştur. Aslında bu projenin desonradan imkânsızlığı kanıtlanmadımı? Kant'ı okumayıöğrenmekgcrekir... Kant, kcndini yönctmcyi öğrenmeden bağımsız, özcrk ohmamayacağım savunmu^tur. Insanın güçlü bir benliği olması gerekmektedir. Kant, coğunlukla gözardı edilmis,tir ama Stoaöğrctisiyle sık sık gatış,mış.tır. Onun en önemli çalışmaları, "Insankendisiylenasıl barı^ır, yaşamın anlamını kcndi yas,amına nasıl yiikler" sorıılarmaaradıgıyanıtlardır. Bu projc bence ba.şarısız olmadı. Kant'tan sonrahıcelealınmadı. Dcncnıncdi. İnsanlar özcrkolduklarını söylcdiklcrındc,özcrk oldııklarına i nandı lar. Oysa bu.iizcrinde ı;alışılması gerekenbırkavramdır. tli^kileriizerindeçalı.>mak gCTtkir, insanınkcndisi üzcrindc çalı^ması gcrekir. Yas,am sanatı da o noktadabas.lar. PoNtmodernya^amko^ullarısizcef'else11 anlamdaki >aşaııı sanatınııı önüııdoen<icldlıi'}turıını\oı ıııu? Tam tersi, hugünkü koşullar ccik uyguıı. Bırcok insan yas.ammda biı^cylcrin eksik o\duğunıı hissediyor. filini/e aldığmız ncrcdcysc hcr gazctcdc hcr kitapta hirileri 'Lıfcstylc'dan balısediyor. Buııların ivcriği elbctte lafti!;ilıt" ancak konıı bu gercksinimin aıtık ıcel oldıığu \e insanların ya^amlarma belirli fonnlaricinılc birslil vermcyc çalı^tıkları. Bugüııekadarküllürdiycalıpilcnyc kindiryaşamımdaistemem,sizistersiniz... Güzelintanınıını nasıl yaparız? Reklamlar vc ekonomik modellcr bi/c zaten içinde mutlu »labileceğimizi hissettirdikleri bir yaşam tarzı çizip, sumıvor. Bu modeller çerçevesinde ^erçek yaşam degerlerineulaşmakmümkün mii? Kimsenin bu değeıicrc ulaşma çabasını kırmak istemem. Ancak bu sunulan modeller son derece yüzeysel vc kısa ömürlüdür. Sürcklilik vegüvence.sabit birtakım dcğerlerden geçer. Ürünler ya da sürekli değişcn ekonomikpolitikmodcllerdendcğil. Sabit değerler nedir? Hedefler mi? Insanınyaşamında önemli olaıı lıcrşcysabitdeğcrolabilir. insan bukonuda yanılabilir. Çoğunluğuneğilimlerinekayabilir, ancak sonuçta kendine özgü değerlcri herkesin vardır ve bunlar paketlcr scklinde sunulamaz. lııımaııttcl Ktıııl Bazeıı birer ilişkidir, bazen acılarımız bazen çeliskileriıniz. Değer dendiğindc ya^amın hosjuklarıyla.sınııiamamakgerekirbunu. tlişkiler postmodern yaşanıda, ihtiyac ve koşullara göre değişen beraberlikler şeklinde yorumlanıyor?... Hcm çağın ilctişim kopukluğundan heııı güvensizlikten söz cdiyoruz hcm de kcndi içimizdeinsanlarıbiremıaddehalindesınıflandırıyoruz.Onlarayaptığımızherijeyionlardabizeyapıyor. insanlaraözgükavramve değerler var.Onlarilişkilerdecnçokgösterir kcndini... Namııs gibi, sadakat gibi, sabırgibi... Namusu alalım ele. Burada sözcüğün kcndisindcnvok, kiınin bundan neanladığı önemlidir. Yaşam sanatı derken namusgibi sadakat vc sabrı da kalıplaştırmadan, yaşamın içinde belirli birdozda biryerlereoturtabilmektirkasdedilen. Sanat budur... Diğeri Lifestyleolabilir... Yaşam sanatı denen ol^uyu hayata geçirebilmek için ^ünlıik hedefler ve planlar Epikıır yapılabilirmi? Sanmıyorum. Böylebiroluşum içıngüıuin çokötesinegidebilmekgerekirdüşüncclcrde... Bunıın, hedclleri yiiksellnıekle de bir bağlanlı veilintisiyok. Buyoldayürüycbilmek başlıbaşmahedcftir. Bu noktakavranmalıdır. Buradaaynııtı çokönemlidir. Ayrıntıyı zamaııdilimlenııcyaymakdaöylc. Belki buncdcnlekadmlaraözgüdemek istemiyorunı, ancak çok fcmininbirolgusanat... Ve bu bağlamda yaşam sanatı. Yaşam sanatına ilişkiıı en önemli uııstıılardanbiri.... lıik... Ancak bu ilışkivıçözümlcmckgcrckiyor. htik kavranıını kendi içinde üçc ayırmalıyız. Birincisi gcncl olarak toplıımlarda herkcsi bağlayaıı Ibrmal prensiplcrin yaşamdakullanılmasıdır. Etikbu foımatıyla Kant tarafuıdan cle alınmıştır. Krankturt Ekolüdahilindedir, toplum içindeahlakîbir Adolf Freiherr von Kıü alış vcriştir. ikinci olay ahlakın bugünkü problenılere çözüm olarak kullammıdır. ilcttiğimizdegerlcrbizcgiinlükyaijamdabir Kürtaj, öliim hakkı. organ bağışı v.s gibi... ya^am stili yaralacak ijcyleıdeğildi. (ioethc, Bunun için birçokülkedc etik kornisyonları Schillcr.operalar. s.arabın iyisi... Bunlarfelkuruluyor. Ahlakın üçüncüayağı ise hcmcn setıanlaıınlaya^amabiı l'orm vcrnıcz. Dalıa eskilıemdeenycniayrınııdıi". tnsanın kendi soyul biiîjeylcıkatınak gerekiıyasama. 6()'lı içindekitutıımııdur. Kcndi yaşamındaveiliş\e70'liyı 1ların alternatıfkültürününüzerine kilcrinde kullandığı ahlaktır. Insanıoluştukurgulanabilirörneğin bu değcrler. Ancak ran, karaktcrini belirli ven ımsurdur. Sonuçta budeğerlcri yas.ayabilmek \esindircbilmck insan özgür bir toplumda yaşasın ya da yaşaiçin bııgüniin tcknolojik stresi.bugüıuin inmasın, kendi özgürseçimleriylc vcdavranışsanın bııbirı\ lc yarıs,ı, bilszi akı^ının pc;>in larıyla vardır. Kurallarvcyasalarlagetirilen ılen ko'îiışiurnıası engcldir. Tarihsel siircç smıılamalarındışındabirtutumdur, otonoıcerısinde msan hiçbirdöncmdc medya kirlinıidirbu.. Oğretilebilirbirkavram olmakla lığınc bu dcrccc maru/ kalmadı. ctkilenme bcrabcr, ki bu sistem içinde öğretildiğine dı. insanariık modellcrıni kaybetti.Örnekler inanmıyorum, doğal birdürtüdürdeaynı za<;ok bulanık... ınanda. Ahlakbirincilkoşııldurbu bağlamSi/.ceİH'r iıısan kendi öıgündcğerleri.v da. Ve felsefcyaşam sanatı adına bu noktada le i> i >aşanıa> ı mı öğrenmeli? Orneklerin devreyegirer. Bilimolmaksızmbirçokbiliıniyorumlar,birçoksoruyayanıt verir. Rolü bııİandığını söv lüvorsıııııız... kendine dışardanbakmayı, olay larıobjcktif ()rncklcı,pc^indcnkosmak ıciınardeğildir. Ornckler insan kcndini onlarlaölçüp.bü dcğerlendirmcyisağlanıaklır. Ardından yaşam m içineatlayıponuyoi'umlayahilmcktir. tiiıılc^tirdiğı müdılctce anlam taşır. Bu ncVebuikiolguyubirbirındenayırabilnıcklır. dcıılcfclscretarihinın iciıulendcörncklcrscTıpkı birrcssanıın ara sıra biriki adını gcri vc cilcbilir. Ka\ ramlaröınckle^tırilcbilır. uidip yaptığı rcsnıi uzaktan seyretmcsi uiI slclik ilcgü/el arasıııdaki fark ııedir? l:.stetik Vıınancakökenli bırsözeük. İnsanııuluygusallığı \calgı giicii icindcolanı bcPsychologıe lleute 'tlen çeviren: lirtir. Bunakar.şıngüzel insamııonayladığı, AŞKIMÎI.Çİ 'e\ct' dcdiğidir. (iöıeccdir. Bcııinı iv'in çir styl"e karşı uzun soluklu knolojik strese, bilgi edya kirliliğine rağmen ı savunuyor. Schmid'e göre ru "etik". Daha da önemlisi lerinde kullandığı "ahlak". pya: Sanatı ait ycni bir oluşıım gibi gcliyor. Oysa ııntik çağın düijünürlcri yaşama sanatı derken, gelcccğcyönelik öngörii vc kaygı ilc hareket ctmişlcrdi. Buradaki tck fark odönemdebu sıkıntıy ı çözmek sadece birkaç düijünürc özgü bir görev ikcn, bugiin herkesin sırlına vurulmıi!} bir yük ohışudur. Vc bugiin bu bir liiks olmaktan da çıkmıştır. Zorunlu bir seçinıdir. Öteyanda neolduğu vc nasıl uygulanacağı bilinmcmektedir. Ayrıcagüniimüzde, aııtik çağda hcnüz tanı^ılıııumış bir problcm dalıa vardır. Bu da polilik iitopik unuıltur. 17S4 yılında bu dünyada "cenneti" oluşturıııak umuduolarak başlamış olaııbu ütopya msy'da bitirilmiş, tüketilmiştir. Bu larih bence sadece sosyalizmin degil, kapitaliznıin dc sununtı vıırgular. Kapiiali/.m, sosyalızm ilc rckabcttcykcn aynı ütopik ıımudu taşımış, şimdi sistcnı olarak kcndini kamtlamakzorundaolduğubirrakibikalnıadığına görebuamacalıizmelkaygısını yilirmı.ştir. Divorsunıız ki. yii^ama sanatı çok biiyiik projclcr dışıııda ö/^iiıı bir olj»ıı. Bıınıı bu^üııiiıı ilişkilcri içiııde yaşayahilmck mümküıı ıııii? Kpikiir iıısaıılarla ili^kisiııi kcsip, balıçcsindc sürdürmiiş yaşammı. Güıuimüz insanıııın bııseçeneği varmı? Yaşamı popiilist olarak değildefelsefi olaıakelealdığınızda,gerekliğindeçevrenizdekı ilişkilcridedüzenleyebilirsiniz. Bu sade Sclunid "İnsamıı kcnılhi iizerinılc çulışması gerekir. Yaşanıu stmtıtı ıltı o ııoktudu