Katalog

29 ARAI IK !')%. SAYI 562 GÖNİİL DÖNMEZCO1İN ırp, Boşnak.HırvatdcvlctiKİamlarının akan onca kaıulan sonra bir masayaoturınayı beeerdiğı birzamandasanatçılarındakültüradına bir araya gclmcsidüşünülcmezmi? Biryanda, SovyctlerBirliği'nindağılı^ıııın ardından kimı cski Yugoslavya gibi iç savaşabulanmış.kimıckonoınıkçıkmazabatmış.kimiotokratlarmheranhortlayabılcceği karabasanından henüz uyanmamış, kültür vesanatınartıkbirlüksolduğuülkeler.öbür yanda sonu gelnıe/ polıtık didişmdcrin günlük olaylardan sayıldığı Yunanistan, DoğuBatıarasındakistratejikroliidcmirpcrdcnin eriyip gitmcsiyle belirsizleşen, (r*cli',mclcr ülkcsi Türkiye. Yazınları, müzikleri, yemekleri ve yaradılışlanndaki tüm benzerlikler bir yana, ortak tarihlerinin, eoğrafyalarınınbiralınyazısına tutsak ettiği, dilleri, dinleri, alfabeleri apayrı bu ülkelerin hepsini bir bohcaya sokup bir Balkan sinemasından söz edilebilir mi? Bir KmirKusturicaiIcbirÖmerKavurarasmda nasılbirbağlantı vardır? YaTheoAngelopo ulos? Lucien Pintılie? Markovic? Paskaljevic? Manchevski? Balkanlar'ın nabzı ncrcdeatar? Kıılluıııluı'ın iiıılıi yiinetmeıti kıısturkıı. "Kurı Kocu Yutuğt", Rınnanya. Yiinetmen: Mircea Daneliuc. Yazınları, müzikleri, yemekleri ve yaradılışlanndaki tüm benzerlikler bir yana, ortak tarihlerinin, coğrafyalarının bir alınyazısına tutsak ettiği; dilleri, dinleri, alfabeleri apayrı bu ülkelerin tümünü bir araya getirip bir Balkan sinemasından söz edilebilir mi? Savaşa karşı sanat Eski Yugoslavyabölgenınenönemli filın merkezlcrinden biriydi birzamanlar. Yugoslav filmleri dünyanın belli başlı festivallerinde yarışır, ülkelerine pek cndcr eli bo^ dönerlerdi. BosnaHersek Savaşı ve uluslararası ambargonun getırdiği kültürel soyutlama filmendü.strısincdebüyükbirdarbe vurdu. Emir Kusturica ("Underground"/1 c)95), Goran Markovic ("Burlesk 'l'rajedi"/llW5)ya da Goran Paskaljcvic ("Bir Ba^kasının Amerikası"/1995) gibı uluslararası ısım yapnıış yönelmenler tasarımlarmı gereeklcjtircbilmek ieinolanaklar(vepaıa)bulma konusundagüçlükgekmcsedemesleğeyenı atılanlar ıçin son yıllarda t'ılnı yapabilnıek çokgüvlcijtı.ÖrnegınZelımırZilnık'ın 1995 Berlın Film reslivalı'nde hsjcinsel Filın (')diilü alan "Mermer Popo" atllı filnıi yok dcnccckbırbütçeilcorlayaçıkmi'}tı. Yinede610filmi/levici ilebulıı^ınakta Sırbistan'da.Ö/cllıklebuyıl ıkı tilıııdeğışık festivallendokis.il vcödülleraldı. Hunlaulan ilki,tanınmi!;tıyatroyönetnıenıCîoıxınStojanovic'in ilk filmi, "Tasarlanmı^ Kıyım" (1996). Savaşın insanlarüzerindebıraktığı derinyaraları vurgulayanbu filmbiri ic.savaşın esjiğinde digeri ise Ikınci Diinya Sava!>rnınsonundageçen ıkiöyküyiikoşutolarak yüriitüyor. îkincisi ise, Montenegrolu Srdjan Dragojevie'in "Şırın Köy, $irin Alev" (1996) adlı filmi. Halil ile Milan'ın öyküsünden yola çıkan filın başlangıçta 1960'laragöndermeyapıyorvetanınmışbir Boşnak komünist görevliyi komünistlerin zayıfnoktası, AbalmaTantanaile"Karde^lik ve Birlik" tünclinin kurdelesinı keserken görüntülüyor. tiünümüzdekiolaylaradazeminolanbukaratünelaynızamandafilmin ana ınetaforu görevini dc üstleniyor. VenedikFılmFestivalı'nın'faşistftlm'diye programa almadığı "Şirin Köy, Şirin Alev"i Batrnınbellibaşlıfilmdcrgilerigöklere çıkardı. Variety, yönetmeni Stanley Kubrick'ebenzctti. Konuyamesafeli bakan bu elcştirmcnler belki de bir alay düpedüz politikdensizliğinfarkına varmadılar. Tüm bunlar biryana içeriğindcn çok güıültü patırtısıyla dikkati çekmeye (,alışan bir filın. (,'ckirdeğioyulupcıkarılmı^ bir Kusturica! Hırvatistan, Zagreb Canlandırma Filmi Okulu ılelanınırdı. Savaşsırasında Belgrad Fılm Festivaligibi Pula Ulusal Konulu l'ılnı Fcstivalıdeertelendi. I/leyıcı ıleılkbulıı^an filın, Boro Draskovic'in 1995 Berlın lılm Fe.stıvali'ndesergılenen"Vukosar"fılıniydi. laraf tulmaya zorlanan (kı bu ıla bırının öbürünün evını bombalayabileeeği demek oluyor)biri llııvııt digeri Sırpikigencın •" "Ihtutulmaz Uii' Mevsinı", RomuıtYU. Balkanlardaki beyazperde... Makedonyalıyönetmen Milcho Manchevshi'nin "Yağnııırılan Öııcc" filmi Türkive'ıle \eyirciılen s/c«A ilgi^ormü^tü.