Katalog

Cl'MHURİYH DKRC;İ Vebınami7ineskı68'lı,bugününıversitede hocalık yapan ve tatillcrini Italya'da C'hiantı içerckgcçircnyöneticisisırfgcnçliğinden kalma bir mu/ırlıkla birgiin toplantıda konuyu ortayaatıverdı. "Bizim binada eskıdcn Yahudi lcr'ınoturduğunu biliyormuydunuz?" diye sorunca herkcs müthis. bir sessizliğe büründü. Kımisi gözlerini yerdeki bir toz parçasına dikti, ötekı tavandaki yağmur izlerini takıpetmeyekoyuldu. Derkenbirinci katta oturan ve ben ilk taşındığımızda "Merhaba"demekiçinkapısınıçaldığımda "Yok,bir>eyalmıyoruzbİ7"diyckapıyısuratıma çarpan yaşlı komşumuz sessizliğı bozduveaksibirtavırlasıralamayabaşladı: "Bubinanın bombardımanda yıkılmadığına şükredelim. Zaten geçen ay iki defabu yüzdenrahatsızedildim. Birdeşjmdi burda başlamayın."Öğrendiğimi/egöre bir ay önce üç yabancı ya.slı kadının kapısını çalmı^lardı. Amcrika'dan geldiklenni, Yahudi olduklarını, ailclerıni kamplarda kaybettıklcrini.çocukluklarında Berlin clebubinanınbu dairesindeoturduklarınıanlatmi!>lar,"Lütfenbiriçeri gırıpbakabılirmıyi/?"dıyesormusjlardı. Bütün ıstedıklen doğduklan yeri birdahagörmeklı. llat'ızalannınderınliklerinden birkaç anıyı kazıp bıılmaya, yaşam halkasının eksik zincırlerinı tamamlamaya çali!>ıyorlardı. Amayasjı Alıııankomijunıuz herzamankiterslığiylekapıyıonlannyü/üne kapatmıstı. "Herönüne gelcnı içeri alamam ya..." dediğinde herkes baijinı önüne eğdi. tkinei Diinya Savaşı yıllurında Berlin 'deki Gestupo Merkezi 'nden toplama kamplarına />iinderili'n 6 ınilyon Yahudi yokedilmişti. Oturduğumuz bina "Ruhlar Evi" olmuştu artık. Yaşayanölüler, kendi umursamazl ıklarıyüzündenöldürülcnlerinruhunusızlatmayı sürdürnıeye kararlı gÖ7Üküyordu. Ve bırdebuölümsessizliğinibozmaya vecilalı cepheyi kazıyıp altındaki korkunç unutkanlığı, aldırmazlığı ortaya çıkartmaya azmedcnlcr vardı. Alrnanya'da Yahudi kom^uları birbirortadan kaybolurken onların nercye gittiğini sormayanlar, savaştan sonra Batılılar'akarşıüçmaymunuoynayanlar.demokrasileriyle vemarklarıylaövünenlerbugün deeskidefterlerinaçılmasınakarşıydı. Kendini eski isyan günlcrinedönmüş hısseden vc artık merdıvenlerde tath bir telaş içindekoşuşturanyöneticımİ7kendisinebir de yoldaş buldu. Arka tarafta muayenehane1940'larda gece vakti kapıları çalan siyah DİLEK ZAPTÇIOĞLU sı bulunan Psikiyatrı ve Sinir Hastalıkları deri perdesülü, kahvercngi çizmeli Ciestapo Uzmanıuzunsaçlıdoktoryöneticimizlebır ncc sokak lambalannın direklerinajanları tarafından vagonlara bindirilmiş, ya oldu. Psikiyatrist"Benimbabamsuçluydu" f,, de farkcttik değişikliği. Iki insan Auschwitz'de,yaTheresienstadt'tayadaPodiyorbaşkabirşeydemıyorduartık. Merdi|| boyundaki yüksekliğeyeni levhalonya'daki bir başka toplama kampındaki *' ' larasılmıştı veüstelikbunlarneNigaz odasında, belki de daha yolda, belki has venlerde yakaladığı herkese "Bcnim babam" diyordu, "Hitler ordusunda albaydı, veareklamıydı nedeaşırı sağcıpartilcrino lalıktan.belkiintiharederekölmüşler.öldüsavaşta Macaristan'daydı, orada Yahudiscçim 7amanı hiç eksik olnıayan " Yabancılar rülmüijlcrdi. ler'in deportasyonunu mutlaka görmüştü, Dışarı" sloganlarına bcnzıyorılu. llkinde Oturduğunuzevde sizden önce kimin yahcrhaldekendisideöldürdü"diycanlatıyor, "Artıkbundansonra Yahudıler'indevlctmc^adığını diİ!,ündünüz mü hiç? Çok ya^lı biri kendineağırbirterapiuyguladığıizlcnimini muriyctıne gms. için başvurması yasaklanbelki budörtduvararasındaölmü^tü. Sizin veriyordu. Onu sakinleştirmeyc çalıştığımış,tır. Memuriyettekadroluolanlarderhal ^ımdi müzık setinı/in durduğu yerde eskigörcvdenayrılaeaktır"yazıyordu. Ikincısinden onun \$\\ örtülerle süslcdiği divanı, yata mızdaise"Yok,bunlarkonuşulmah"diyekızıyordu. de "Yahudi lcr'inbundansonrayakalarında ğınızın basjucundaonun son netesini verdiği görünürbiçimdesanbiıyıldıztaijimamecyastığın i?i vardı. Belki oturduğunu? cvde Ve aradan bırhaftageçti, ilk eylcm gerçekburiyetiyürürlüğekonmuştur"diyordu. birisi genç yaşta kendi canına kıymiijtı ür leşti. Apartmanıngirişine,tavandansarkar (iö/lerimi/e ınanamadık 1996 Almankütücübirdü^üncedeğilmi? oymalı kadınbaşı süslcmesinin hemen altına yası'nda Nürnbcrg Kanunları ycniden geIşte savaştan önce 50 bin Yahudi'nin yaşa bîr listeasılclı: "HedvvigBachmann, Alfrec çctiimikılınıyordubutamimlerle'.'Böylcbır Fürst, Karl Cîotthelf, SoficGuttmann..."diye dığı Berlin, savaş; ölüleriyle birlikte bütün ıhtimal olamazdı. Hernekadar haftadabir başlayan 14 isimlik liste "Jak Nahoum, Emdairelerinin kös,elerinde gönüllü ya da göYahudi mezarlığı tahrip edildiği haberleri ma Levy, Marianne Levy" diye sürüyordu... nülsüz bir son ncfcsinizıni taşıyor. geliyorsada,biravuçkendinibilmezemaleHikâyemiz burda bitmedi tabii. SchöneLlstelerkayboldu dilcn bu eylcmlerle sokak lambalarının diberg ilçesindeki buaradacpey tartışmayaEvimizeruhlangeriçağıranlisteninömri reklerine resmi kararnamelerasılması araratan tarih bilinci yaratma eylemine önayak uzun olmadı. Daha ertesisabah yerinde yelsında dağlar kadar l'ark vardı. Amcrika'yla olanlarbirdesergiaçtılarbelediyede.Sergiler esiyordu. Birisi hışımlaçekipkoparmış Israil'inbuişcnediyeceğinibiryanabıraknin kitapçığında mahallede sokak sokak, ev köşelerdckiraptiyclerdebeyazkâğıtparça sak bilc Almankamuoyununbuna bir daha ev nerede kimlerin oturduğu vearaştırılabillarıkalmıştı. izinvermesiimkansızolmalıydı. diği ölçüde akıbetleri sıralanıyordu. Tabii Bir köşe kapmaca başladı. Yöncticimi; Işin aslı hcmcn anlaşıldı. Gelip geçenin içimdeki bütün karanlık hislerdogrulanaisimlerin alt alta sıralandığı kâğıdı tabii he inanmaz gözlerle baktığı levhalar bir tür cak, bizim her biri ayrı üsluptaki "art nouvemenyazıpyenidenaynıyereastı. Buseferüı "mahalleinisiyatifi"yle,oturduğumuzilçeau" balkonlu, cephesi işlemeli tarihi binagün dayandı. Dördüncü sabah bu kez rapti nin sakinlerinin girişimiyle asılmıştı direklemızdadasekiz Yahudi ailesinin yaşamışolyelcrdeortadankaybolmuştu. Üçüncükerı re.AmaçBerlin'in Schöneberg ilçesindefaduğuortayaçıkacaktı. Dcmekki bizim Miasıldı liste. Buscferzamkladuvaraafişgib ^iznıdcn önce ya^amışolankalabalık Yahulas halılarının yerinde SS'lerin ayak izleri boyluboyunayapıştırıldı. Iki gün sonra du di nüıusuhatırlatmaktı. Rüzgârdasallanan vardı. Parkelerdc"simdi duşalacaksınız"divarda çirkin ızlerden başka bir şey kalma otuzuaşkıntabelabusokaklarda,buevlerde ye gaz odalarına götürülcn insanlar yürüoturmuş,olantam6bin69 Yahudi'nin anısımüi>tü. Mutfağımızda yemeklerini yapmış mıştı. naydı. Bu binlcrce kişj önccden yasalarla lar, penceredcn ay nı avluya bakmışlar, yatak Bütün bunlara en çok üzülen, ikinci katt toplum hayatının dışına itilmiş, sonra Tarihten bir Hitler karikatürü.. odamızdasevişmiijlerdi. tek başına oturan bir başka yaşlıkadıncağı Savaştan önce 50 bin Yahudi'nin yaşadığı Berlin bir son nefesin izlerini taşıyor. Schöneberg ilçesindeki tarih bilinci yaratma eylemine önayak olanların açtığı sergide sokak sokak, nerede kimlerin oturduğu ve akıbetleri sıralanıyor. Berlin'de ruhlar evi