Katalog

12 CUMHIIRİYIİTDERGİ P+ tı havalundınlabiliyor. Dös.emeninüzerinepolyesterbirtabakayerleştiriliyorveüzerine ııcmc kars,ı poıı/a tnşları döşeniyor. Ponza taşlurı lıaf ifolduğu için ahşap döşemede çökmctehlikesiönlcniyor. Mozaik punonun kireei sertleşince teıs çevriliyor. Mozaiklerin yÜ7cyindeki yosun, küfvctuzlarçokdüş.ükbasınçtapüskürtülen sıı vcdolomittozuilctL'mizlcniyor. Panolar daha sonra plana göre bir araya getiriliyor. Kcsim yerlcri birbirine lam uygun halc geleceks.ekildealıs,tırılıyor. Sonra kaldırıldıkları eski ycrlcrindc hazırlanmı.s, ycni zcmin üzcrine konuluyor. Ek yerlcri belli olnıayaeakş,ekildeorijinal harçmalzemesi iledoldurııluyor. Böyleeemozaiklerbirbütünolarak yerdc ortaya çıkıyor. Behçet I lıdal, restorasyon sırasında mozaiklerin bulunduğu ilk durumım aynen korunduğunubelirtiyor. Desen vefigürlerebireklemeyapılmamıij.Sadcceiyiceeözülmüijve dökülmetehlikesiolanbazıkısımlarsertles.tirilmiş. Korumak amacıyla da üzerlcrine hcrhangibirkaplamavb. yapılmamış. Önemli bir sorunise mozaiklerin tarihlenmesi. Daha önee bu koıuıda bazı tahminler yapılınıştı. Prof.Jobst, mozaiklerin altındakizcınindeyaptıklarıaraştırmalar sırasında, ncmi önlemek için kullanılan küplcrc bakarak mozaiklerin485550yılları arasında, I. luslinianus zamamnda yapıklığinı belirlediklcrini söylüyor. Tek vcri küpler değil, mo Ankaru lykları, Keklik Pınarı 'ndun çekUmif. Mustafa Kemal'in Ankara 'ya xeli$inde cofkuyla karşılandığtyer Keklik Pınarı. zaiklerin sanatsal olarak değerlendirilmesi, desenlerdeyeralanmalzemelerde,örneğin bir desendeki mayınıınun elindeki ipitı 6. yü/yıldanöncekullanılmadığmınbilinmesi gibi.tarihlendinneyeyardııneıoluyor. Atölye müze Mozaiklerdehayvandesenleri,avsahncleriçokçagözleniyor. Ayrıcatoplumsalhayattançes.itlisarmeleriyansıtaıulesenlerde var. Budescnlerdegereekeibiriislupdikkati çekiyor. Aneak ba/ı desenlerdedü^sel varlıklara da rastlanıyor. Kilise süslemesinde önemli biryertutmasma rağmcn saray mozaiklerindellıristiyantcmalargörülmüyor. Bıına karşın Bellorophontes cfsanesinden csinlenen birdesen. birsu perisi ve Konstantmopolis'inpagangeçmis,iııde önemli biryer tutanDionisoskiiltüncbirgöndermeyapan Pan'ıneoeuk Dionisos'udevesırtında Hindistan'dan gelirmesi teması dikkati eekiyor. Bordüriiniçindeyeralanmasklarise, nıuhtemelenaylarısimgeliyor. Pagankültürüniyicebastı rı ldığıhirdönemde mozaik lerdebu desenlere rastlanması ilgine. Mozaiklerin yapılmasmda Bizans imparatorluğıTnun her yanmdaııgelmi.>ustalarealı>ıyor. Desenler defarklı kis.ilertarafındançizilmis.olabilir. Aneak yincdcüslup veişeilikfarkı çok dikkati çekmiyor. Bununnedeni ise bütün mozaik alanınm,bas. ustakonumundaki bir kiiji tarafından planlanmasma bağlanıyor. Restorasyon çalıs,malanetkileyici.Tiirkiye'nin yaptırdığı bina için ise aynı sjcylcn söylemck eok zor. Mozaiklerin bulunduğu çukuralanbeyazbadanalibetonbirduvarla çcvrelenmif). Duvarın içinde bazı eski duvar parçaları görülüyor. Yarı beton yarı eclik konstrüksiyon eatı eok hantal ve basık, mozaikleridebastırıyor. Doğal ısjik yetcrli duğil. Mozaik alanının üzerinden geeen yol ncdeniylc avluyu uzunlamasına tam olarak görmekmümkünolmuyor. Budaetkiyioldukça azaltıyor. Prof. Job.st bina konusundaki görüsjlerini, nazikee, "Biz o iîje karısjmadık" diyebelirtiyor. Şu sıralar "Büyük Saray Mozaik Müzesi" herhaldcdünyanıncn ilginç müzesidir. Ç'ünkü sadcee bir müzeyi ziyaret etmiyorsunuz. Aynı zamanda bir müzeninnasıl hazırlandığınadatanıkoluyorsunuz. Müzedençokbir atölyeyebenziyor. lğcrbirazdaha ilgilcnirseniz mozaik restorasyonu konusunda önemli birprojenin ııygulanması hakkında dabilgisahibiolabiliyorsunuz. llayalgücünüzbirazgenijjse, 1500yılöncesindeta^kıran ustaların eekiç seslerini bile duyabilirsiniz. ^ "Ankara Işıklan"... İMİTSARIASLAN uınhuriyctin kcndinc kültür ba^kenli olarak seetiği Ankara, kavramsal siliielli birkenttir. Bireizgidekonumlanmı.'jbirfotografıyoktur lstanbul gibi. C'umhuriyet'in, çağda^la^manın,Ö7gürlei}menin,insanlai>manınsimgelediğibirsiluetitaşır. Kigözümüzlealgıladıgıınızfizikçcvren'ineizgisinden değil, bilincingözüylealgılanabilceekolantarihsel çevren'in çizgisinden bakar. Bu siluet. yüzyıllardır süren lstanbul siluetimlen eok daha tez bir zamanda, daha oturupolgunlas,madan kemirilmeye ba^lanmıı> bir siluettir de. Bukcnte.birgece lirzurum Mahallesi'nin eteklerine sürünerek gcçen karayolundan otobiislcgeldim. Yirmi altı yıl önee. Oran'a eıkan yokuı>u aşar a'jinaz, ieine dü^tüğüm yıldı/ tarlaMiıı unııtamıyorum. Lîv rensel boyutta büyük birkum saati, üst bölmedeyıldızlar, alt bölmedeyıldı/lar. (îökyüzüııün silueti mi olur? Heryan, her yer gökyüzü gibi; y ıldı/.laröylc u/ak degil, ieinize ağaeak gibi, akarak elleıinize, yüzünüzedeğecek kadar yakınveeveilısjiyorlar. Ba^.sızsonsuzbiryıldız deryası. Ankara'yı eepeeevre ku^atan gecekondunun, apartmankondunun, Ba^kcntin aydınlığında umut arayan köylünün 100 mumluk ampuliinün kentin geeelerini nası 1 y ıldız deryasına çevireceğini o gün gördüm. Bugün de kentebirtepedcn bakın geceley in; evrenin tüm yıldızları Ankara'nın çevresineyığılmı^sanırsınız. MuzafferllhanErdost'undüşledigi "Ankara lşıklan"adlıdüşlediği foloğrafscrgisine koymayı düşündüğü fotoğraflara bakıyorumnieedir. Kentlerbirazdaşairleriylevardır. Kentin siluetinigiinc!>kadar, gün kadar ^airlerde kurar. Şairin tijiğı değmeden aydınlanmaz kentin çatıları. TMO'nun ordan Kumrular Sokak'ın ba^ına doğru, ^iiri gibi biredaylayürüyen Sabahattin Kudret Aksal, C'ebeei'de uyuyan Ccylıun Alul'Kansu, kanatlı saçlarıyla Hasan I lüseyin, yanına her variijinızda ieindeki çoeuğu dizinizin dibine koyuverenCahit Külebi,"Senbu^ıiriokurken/Benbelkiba!>kabir^ehirdeölürüm"di lıkta mıyız/ Siyah bir aydınlıkta mı"diyoı Erdost. Dcmekkaranlıktaki ışığı.bııkezdc fotoğraflabulgulamayaealıs.masımntemclinde 40 yılı aijkın bir birikim var. 40 yıldıı yazın'ın, yazı'nın şosesinde, patikasında mayınlı tarlalarında yürümedik yol birakma yan ^air, ijimdi ı^ıklaya/.dığı yazılarla,eizdı ği resimlerlekarsjnıı/açıkıyor. Hvet,bu to toğraflar, tamanlaınıylaıs,ıklayazılmıs,ya O, karanlıktan süzdüğü, bu/otogra/şiirlc ri derlediği kente, neredeysc yarım yüzyı öncegelmii}. Bizim ku.>ak anasımn elegindt iken tanı^mi!) Ankara ile. Dikmcn sırtlarmd; oturuyor. "Ankara l.>tklan"nı,geeenınengi ni içinde balkıyıpduransıeakkıpırlıları,bi senfoniyikurmakiçin.birbirineckliyor.ob jcktifine ağdırıyor. Uzayın karanlıklarmıı emip soğuraeağı ısjigı, daha ölmeden öneı yakalayıpyenibiryapınınduvarınakoyuyoı Degerli Ibtoğrafsaııatemıız (iültekin (,'i/ gen'indeyi^iyle "karanlıktan bir şeykoparı yor". lijiğı kopaııyor karanlıgın elindeıı renklerindansınıkuranışıkkızlarını. MUZAFFER İLHAN ERDOST Ankara doğumlu olmamasına karşın Ankaralı olanlardan. Bu kente olan sevgısi ve 42 yıldır bu kentte yaşaması ile Ankaralı. Ankara'da yaşamayı Aralık 1995'te bir radyo programında şöyle anlatmıştı: "Mevsımlerden ılkyazsa, mılıter yönetımın kıskacında değılseniz, gece yarısı 'gene mı beni almaya geldiler' dıye bir kaygıdan uzaksanız, ıpler tarıhın yargısında susmuşsa, akasyalar çiçekteyae, bir de güneşin ışıltısıyla cıvıl cıvıl ise yapraklar, bir de sol memenin altındaki cevahir yeni bir sevincin kımıltılarıyla yükselıp alçalıyorsa Ankara'da olmak, Melike Demirağ'ın çıgrışlanyla, 'anasını satayım' gibi bir duygu işte. Cemal Süreya, "ölüm geliyor aklıma ölüml Bir ağacın gövdesine sarılıyorum" dıyor ya, ben de öyle sarıldım Ankara'ya. ^ Ağır bedeller ödemiş bir yazar U, bir kültür adamı. Tbplumumuzun öz gürle^mesava^ımındaağırbedellerödemi bir yazar. düi>iinee adamı; derin dipsuları gi bidünyanın.ijiirideyaşamının/kavgasının yapıp ettiklerinin altından/ üstünden hc| akan bir tjair; ömrünü dünyayı daha güzelı doğru deği^tirip dönüsjtürmeye adamı ömürlerinonbinlercesayfalıkyapıtlarınıbi ze kazandırmak için savaşmi!}/ savaşan bi emek adamı; insanın insanlas,masının, öz gürleîjmcsinin önündeki bukağıları görsüı diye hemcinsleri, sözeüklerin arasında bi sözcük, sayfaların arasında bir sayfa yapıl mışbiryaşam. Erdost'unclli yıla yakınbi sürediryas.adığı kente ışıklıbirselam gibi b fbtoğraflar. Sanki, Ankara Kalesi'nin taşla rındaşiirisaklıBizanslıjjairenazireyaparg! bi,"Ey Ankara senin bir yanın"kara"olduı olası,amagelgörki,"kara"dasaklııs,ığıbı lup/bulgulayıpsanasunmakyinebizedü^i yor;Eğmeba!jinı,görbak! Bunlar senin ı^ık ların, senin ı^ıklı yanm!"dergibidirbu I V toğrailarla MuzalTer llhan Erdost. yen Behçet Aysan... ve daha nicesi, tümü yaş.adıklarıbu kentin siluetinikurmadakatışıksız hak sahibi olmalıdırlar. Ankara'yı birtürl iibaştakonulan ereğe, kültür başkenti olmayabırakmayanlarınbinbirtürlüprangasında, kenti kent kılan, kendi kılan sanateılarınabir geeekondıınun gecenin ieindeki yıldızı kadar sahiplenilmesededurumdeği^miyor. MuzafTerllhanErdosl'un "Ankara Işıklan", ı^ığını beninı şaşkın gözlerle, uçan bir yüreklesclamlaştıgımoyıldızlı kentin gecelerinden alıyor. Ta I l)52'de"Beyazbirkaran