Katalog

8OCAK 1995. SAYI 459 GEZİ23 lamlığını, harcına yumurta kanştınlmasına ve bir de mühendislerin değil,müneccimlerinincchesaplanna uygun olarak, ilk taşının çok uygun bir tarihte, Satürn Gczegcni'nin Güneş'le buluştugu 9 tcmmuz tarihinde konulmasına borçludur. Evcl, bu taş köprü, bugün hâlâ daha taş, gıbidir, ama Prag'da anlatılanlara bakılirsa, onu yaptırun kralın oğlu, bir başka kral, IV. \Venccslas, kralıçc karısının ılırallarını dinleycn A?iz John Ncpomuk'u, duyduklarını kcndıstnc anlatmayı kabul ctmcdığı ıçın k.ıldırıp aşağıdaki VltavaNchn'ncatar. Bunun üzcrıne. köprünün kcmcrlcrindcn bırı, kinısclerın uzun sürc tamir cdcmemeeesınc yıkılır. Sonunda, birtaş ustası, şcytanın yardımıyla başarır bu işi, ama karşılığında da, ycni doğan çocugunun ruhunu ona vcnnck zorunda kalır. Prag mımarisindc, şcytanın karıştığı tck ış bu dcğildir. Tıpkı sözünü ettiğim köprü gıbı, yıne Kral Charlcs'ın adını taşıyan, Praglıların Na Karlovc diyc bildıklcrı bir kilise dc gcnç bir mimar tarafından, şcytanın akıl vermesiylc yapılır. Nc var ki mımar, ortaya çıkan binanın ayakta durabileeeğine kendini bir türlii inandıramadığından,"Yaçökcrse"diycrcktcn ınşaatın kalıplarının sökülmcsınden öncc,kendini nehrcatarakbogulup Yuhancılann Charles Bridge adını verdikleri Karluv Most'un harcına yumurta sarısı katıldığı söylenir. Ve ejsane zengini kentten bir gece görüntüsü. gidcr. Prag şantıyelerinde, yalnızca rından, Nuh'un Ciemisi'ndc kullanılmı^ çivılar. Nehri'nin çamurundan, tıpkı Tann'nın Aşcytanların değil, mclcklerin de çalıştıkları lerdcn vc bu türden daha başka şcylerden oluBir başka giin, Rabbı Lövv, aynı kralı evine dem 'i yarattıgı gibi yaratır vc yine Tann misasöylenır. Iştc bu söylcntılcrdcn birınc görc, şan bir kolcksiyonunun bulunduğu anlatılır. davel eder. O giin, o yoksul ev gidcr, yerine, li,onacanvcrir. bugünkü Çek Cumhurıycti'nin başkcntindcAyrıca bazı maddeleri altına çeviren felsefe Moravıa'dakı koskoca bir :>ato, içindeki göz Golem, tıpkı insanlargibidir, ama insan dckı, "EskıYeni Sınagog" dıyc tuhaf bir adı otasının ve ölümsüzlüğün gizemıni bulabilmek kamaştırıcı cşyalarıylabirliktegelir, gettonun gildir aslında, robottur. Robotlann atasıdır. lan Yahudi tapınağını, Kudüs'tcki çok ünlü ıçın gccelerini gündüzlerinc katan nice simyaorta yerınc konar, kralın ağırlanması bittikten Konuşamaz, ama kendine söylcnen hcr şeyi Sülcyman Tapınağf nı örnck alarak, mclcklcr cının, bu arada, ünlü Dr. Faustus'un da onun sonra da kalkar, yerine geri döner. anlar, kendisirjden istenen herşeyi yapar. Yalinşacderlcr. zamanında Prag'da toplandığı söylenir. nız, dıkkatli olmak, onu olur olmaz işlerde deAma Rabbı l.övv'ünenbüyükmucızcsi.GoEskiYcni Sinagog, Prag'ın cski Yahudi tştc bu Rudolph, Rabbı Löw'ün nc marifetli ğil, ancak ve ancak, Tann'nın onaylayacağı lem'dır VeGolem.yüzdeyüz Praglıdır. Rabgcttosundadır. Pinkas Sinagogu da aynı ycrbir adam olduğunu ögrcnince ondan, kendisiişlerde kullanmak gerckir. Yoksa sorunlarçıbı onu, bu kentin ortasından, daha önce sözüdedırveodaötekikadarünlüdür. Onu, Pinkas ne ve konuklarına, daha önce hıç görmedikleri kar. Örneğin, bir seferinde, Rabbi Lövv'ün kanü ettığım koprünün altından geçen Vltava adlı, çok yoksul bir Yahudi yaptırır. Bu haylı birşeyıgöstermcsini ister;esnsı su taşıması için buyruk tuhaf bir öyküdür: Birgün Pinkas, bu parasızki Yahudi pcygamberlenni, verince, Golem, bu işi, bütün lıkla halinin ne olacağını düşünüp dururken iHz. Ibrahim'i, Hz. Yakup'u evi, mahalleyi sel basıncaya çinde bulunduğu küçücük odanın ortasına, hiç ve onların oğullannı, saraya kadar sürdürür. Bir seferinde bcklenmedik bir şey, ölü bir maymun düşer. getirip önlerinden geçirecekde gidip elma satın alması isDaha da ilginci, bu maymunun gövdesi tıka tir. tenince, kutsal robot, pazarbasa altınla doludur. Pinkas, o sinagogu, işte daki tüm elmaları ve elmacı Rabbi Lövv, "Peki" der. bualtınlarlayaptırır. kadını da kasalann üstüne Ama bir tek koşulu vardır: Yahudilerin Prag'ı mekân (utmalarının tariyükleyip getirir. Sonunda, Gösteri sırasında, hiç kimse, hi çok eskidir. Onların Prag'a, Hıristiyan Rabbi Lövv,birgün,Golem'e sakın ha, dudağının ucuyla Praglılardan önce gcldiklcri bilc ileri sürüliir. verdiği canı alır ve onun cebilegülmeyecektir. Prag, yüzyıllar boyunca, Orta Avrupa'nın cn scdiniyinePrag'daki.melekönemli Yahudi merkczlerindendır. Onun için Nc var ki, kral bu konuda lerinyaptıklan EskiYeni Sidc bu kentte, onlarla ilgili cfsaneler pek bolverdiği sözü tutamaz ve Yanagog'akoyar. dur. Dolayısıyla, böylc bir yazıda, bunlardan, kup Peygamber'in kızıl saçlı, Ve bir efsane daha, yine din adamı Rabbi Lövv'ün adıyla bağlantılı oçilli oglunu görünce, konukRabbi Lövv ile ilgili: Bu Yalan öykülerden, hclc Golem'den söz açmalarıyla birlikte gülmeye başhudi ermişın torunu Samuel makolanaksızdır. lar. Iştc o zaman, bütün göölünce, dcdcsinin yanına görüntülcr yok olur vc içındc Ama daha önce, Prag krallarındanbirini damülmek ıster. Yer yoktur obulunulan odanın lavanı alha, II. Rudolph'u anmalıyız, çünkü bu kral, rada, ama biliyor musunuz çalmaya başlar. Alçalır, alçaIV. Charles, IV. VVcnccslas ilc birlikte, bu ölüyü gctırdiklerinde nc ollır. Az daha alçalsa, böcek gikentin efsaneleşmesinc katkıda bulunanlarmuş Prag gettosundakı Yabi czileccktir insanlar. Neyse dandır. Gerçektendc.ll. Rudolph'un,gızli,gihudi Mezarlığı'nda? Rabki Rabbi L.övv'ünbirişarctı üzcmli şeylere pek meraklı olduğu, sarayında, bi'nin mezar taşı, azıcık yazerine, tavanın harekctı durur tuhaf birtakım balıklardan, yarasaiardan, timna kaymış vc ycni gelenc ycr da kral ve konukları kurtulur Rabbi Löw 'ün gömülü olduğu Pruggeitosundaki ünlü Yahudi Mezarlıgı sahlardan, iki başlı canavarlardan, göktaşlaaçmış. 4