Katalog

toprağı altın" diyen taşraiı göçerlerin Türk sinemasındaki "dogal dekoru"nu oluşturacaktır. örneğin I964 yılında çekilen Halit Refiğ'ın "Gurbet Kuşları"nda gördüğumuz Haydarpaşa Garı "iç göç filmleri"nin en belırgin bir "Istanbul simgesi" olmuştur sanki. Trende kaçak bır yolcu oiarak Maraş'tan lstanbul'a gelen fılminJcahramanlarından yoksul köylü Haybeci (Hüseyin Baradan) Haydarpaşa Gan'na vardığında coşkuyla şunları söyler: "Hey taşına toprağına kurban olduğum, ekmeği bol Istanbul, len kahbe şehir koru kendini Haybeci geliyor." yalnızca kartpostal güzelliği içeren bir dizi cansız manzara görünlüleriyle; kimi hareketlı ve canlı lstanbul'un kentsel özelliklerıyle... 1952de "lstanbul'un FethiMyle Rumelihisarı'ndakı tarıhsel surları, Boğaziçi'ni; 1953 te Atıf Yılmaz'ın "Hıçkırık" adlı fılminde eski, havuzlu Beyazıt Meydanı'nı, üniversite önündekı yeşıl rengini görebilmek artık bugün bir düş yalnızca. 194O'lı yıllardan başlayarak defalarca kazma vurulup tarihi çehresi degiştirilıp 1964'te ise beton zemınli taş bir alana dönüştürülen Beyazıt Meydanı'nın havuzlu göbeği, artık eski fılmlerin çizık kareleriyle yaşamaya çallşıyor. 1965'te Duygu Sağıroğlu'nun "Bitmeyen YoP'u ıle "Ben Öldükçe Yaşarım"ında ızlediğimız güvercinlerin uçuştuğu Eminönü Meydanı da bugün yenı bir düzenlemeyle giderek betonlaşıyor. Yazık, bır tarıhı yok eden buldozerler güvercinlerı bile kaçırdılar... Eminönü Meydanı güvercınlenyle, işportacılarıyla "içgöç filmleriMnin ve kan davalarından Istanbul'a kaçan taşrahların öyküsünü işleyen filmlerın temel mekanıydı bir zatnan lar... Yine 1965 yılında Metin Erksan'ın "Sevmek Zanıanı" Biiyükada'yı, Belgrad Ormanları'nı, Beşiktaş Yıldız liahçesi'nı |üm güzellığıyle göruntüleyen ılgınç bir çevrefilmıdır.Erksan'ın usta ışi estetik sergılemesiyle bir "Istanbul şiiri"dir sanki... 1965'in "şiirscl tstanbul görüntüleri" Erdoğan Tokath'nın "Son Kuşlar" adını taşıyanfilmindede gölülür. Tıpik ara sokaklarıyla, Kabataş ıskelcsıyle, araba vapurlarıyla... 1970'li yıllardakı Sirkeci ve Eminönü, Lütfi Ö. Akad'ın "iç göç filmi" "Düğün"ünde tipıko/ellıklerıyleyerinialır. ' Çbftkareterdelstanbul Akatfdan Metin Erksan estethjina Türk sinemasının "büyükşehir filmleri tarihP'nde önemli bir yerı olan "KaIstanbul'da Aşk Başkadır (1961): Yunan oyuncu Clzella Dall we F. H«kan, Sultanahntat't*.. Sevmek Scni'de Haydarpaşa Garı'ndan blr kar*.. Ayhan Ifik ve Oüllstan Güzcy Kanun Namına'da ('52). 1922den 1986'ya 84film N*r*d* o eskl tramvaylar? Fatma Olrlk ve Orçun Sonat, ölmeyen Şarkı'da (1976). C U M H U R I Y E T O E R G İ 2 7Ş U B A T 1 9 9 4 S A Y I 4 1 4 nun Namına", 1952 yıhndaki Galata Köprüsü'yle, bir kentin gündelık yaşamıyia katıl bir oto tamırhanesi Sahıbinin gerçek öyküsü içınde lstanbul'u sergiler Lütfi Ö. Akad'ın "Kanun Namına"sı istanbul'u smemasal açıdan tüm doğallığıyla ve canlılıgıyla kullanan ılginç bır kentfilmidirkuşkusu7. Ne var ki ömeklerini sıraladığımız gıbı "kameranın dekordan sokağa çıkarıldığı ve de lstanbul'u göruntüleyen ilk film" degıldır Ama 1952 yılıria dek çekılenlerın n,'indc özgün sınema dilıyle en başarılı bır buyük kent filmı olduğu da unutulmamalı. Akad'la bırlıkte 1952den sonra "büyükşehir filmleri"nin tırmanışa geçtiği dönenıdc, lstanbul'u çeşıtli semtlerıyle göruntüleyen bır dolu film görüruz. Kımi Tümüyle ya da belli sahnelerıyle lstanbul'u göruntüleyen yüzlerce fılmın yanı sıra anakent lstanbul'u ve sınırları ıçinde yer alan Üsküdar, Tophane, Beyoğlu, Kasımpaşa gibı semtlcrın ısımlerıne dayalı filmler de çekilmıştır Türk sinemasında. Eğer bu konuda kesın bir sayı vermekgerekırse, I922'den I986'ya dek çekılen film sayısı tam 64'tur. "Istanbul Kazan Bcn Kepçe", "Beyoğlu Piliçleri", "Kasımpaşalı Emanuel", "Balatlı Arir'gıbı Ya 19*86'dan sonra ve özellıkle de 199O'lı yıllarda çekılen ya da çekılecek olan film karelerıne aktarılacak günümüz lstanbul'un goruntulcn'' Hava kirlılığının, çöp yığınlarının, kazıklı yolların, çırkın yapılaşmanın yağmalanan lstanbul'u artık bızim değıl ^ 17