Katalog

91KİM I'W4. SAYI446 troller, köy halkının ınışıl mışıl ııykulara daldığı gece yarısı onnandaıı çıkıyor vc harekctc geçiyor. Kaçırılan prensesler, güntşıgına geçit vermeycn ağaçların sürcklı geceden farksı/kıldığıormanagötürülüyor. Norveç onnanlarda yaşayan tek yaratık türü troller degil. Ayılar, atİar vc dalıa bir dizı yaratık yaşanıak içinomıuıııtcrcih ediyor. 'Iroller dışında Norveç masallarında yaşayan dağ halkı "bcrgfolk", orman halkı "haugfolk", yeraltı halkı da "Hınderjordiske" adıyla anılıyor. Yerallıııdayaşayanlar, insanlardan bir deıece dalıa aşağıkabuledıli yor. Yeraltı halkı, günışığında yaşayan insanları hcpkıskanıyor Vıtrınlcrinıizi süsleycn trollcri görüp, bu ufacık, scvınıli yaratıklar insanları nasıl da ugraştırtyormuş dıyedüşiinmeyinsakın.(,'ünkü"gerçek" troller insanlardan çok eok dalıa büyük. "Bıraktıklaıı ızler"debunu kanıtlıyor. Norveç'in dogusunılakı Ostcrdal Vadisi'ndc yer alan büyük bir çukur, trollerın ne denli büyük oldugunu gösteren kanıtlardan yalnızca biri. Norveç efsaneleri, trollcrin kilıselerc ya da birbirlerine attıkları kayalarıtı büyüklügünü anlataaıılatabitiremiyor. Norveç tnasallarının bir bölünni, başka yaratıklara, hayvanlara, eıı çok da trollcre dönüşen ınsanlann öyküsünüışliyor. "Üç" rakanıı da nıasalların vazge(,'ilnıez ögclcri arasında yer alıyor: İJç erkek kardeş, üç prcnses ve tabiı ki. üç trol... "Üç"lü nıasalların en ünlülerınclen bırinde, üç prensesi, ardarda iiç perşembe geeesi sırtında taşıyan birbeyaz ayıdan stvediliyor. Insanlarla troller arasındakıçckişnıc. sonu gelnıez bir oyuna dönmiiş. Troller yerlerinde hıç ralıat durınamı^ ama bütün iriliklerine. bütün cınlıklerine kar^ın yenılgideıı kıırlıılamami!)lar. Peki troller hâlâ ya^ıyor nuı? İ\yiizy ıl öneeden kalnıa ahşap kulübede. eski kıyafetler içiııde, koea bir kazaııda yenıek pışircn v'i'ü. s u n lüleli kızyalnızeagülümsüyor...^ TOPLUM 7 Eskişehir'de 40 yıldır beyaz taşın sadakatine güvenen biri var. Türkiye'nin lületaşı haritası onun elinde. İsntail Özel'in imzası koleksiyoncular tarafından artık Türkiye dışında da aranıyor. neresinde hangi çeşit lületaşı var biliyor. Bir anlamda. lületaşı haritası onun elinde... Ankara, Kütahya, Boluyakınları ve Eskişehir. Birdeköyleriylebcldeleri. Japonların lülctaşını tanımalarına da İsmail Özel önayak olmuş. Mısır Kralı Faruk'a, dügünündc Macarlar tarafından, "kılisede ıııkah" ısımlı bir kompozisyon annağan edılmiy Bu töreni izleyen Japonlaı hayran kalmışlar çalışmaya. Sonııuşlar soruşturmuşlar, "Hangi ülkede yapılıyor bu, en lyi kımler işler"? Bu sorular onları Artist Ismail'e ulaştırmış. üünlerce çekim yapmışlar. Sonunda Japonya pa/arı da Eskişelıır'in lületaşınaaçılmış. Tam kırkaltı yıllık lületaşı işlemeciliginin öyküsü bu ıştc. O hâlâ taşı işlemeyi sürdürüyor. Yaptığı her kompozısyonun altında da imzası, "Made in Artist Isınail"...^ Başka yaratıklar da var Made in Artist İsmail ÖNDKRBALOĞIAJ/ RAHMİKMKÇ azı meslekler vardır ki, dııygıılarınızı, düsünceleriııı/i dıs.arda bırakamazsınız. Onlarsizinlcbirliktedir hep. Üstelık onlarsız mesleğini/ ne haz taşır ne de keyif. Lületaşı işleıneciliği dc bu mesleklerden biri iijte. Bcyaz tasj. sadıktır sizc. Uysalca durur önünüzde, kendisini ellcrini/'e bırakır. liırakır ki, dü!> giieünüziisonunakadarkullaııabilesiniz... F.ski^ehir'detamkırkaltı yıldır beya/ ta^ın sadakatine güvenen biri var ki, düş güciinü kullanmakta sınır tanımıyor. () da İsmail Özel. Namı diğer, "Made in artist İsmail". Hsnaf Sarayı'nda bulunan atölycsinde, lületaşına düşlerini işlerken yakalıyoruz İsmail Özel'i. Bir soluklaıııp öyküsünü anlatacak ama önce sormalı, "Neden artist İsmail?" Yıllarönee, genç vegüzel birkadın giriyor Özel'in atölyesine. Sadcce o degil. iijhanındaki bütün esnaf şaşkınlık içinde. Kadın kendisini tanıtıyor, bir zamanlar Hilton diye adjandırılan Orduevi inşaatında çalışan Danımarkalı nıühendisin karısı. A dı Margarct, ya^ı ıse otuzotuz beş göstetiyor. O yıllarda öyle herkes rngili/eebilmiyoıyakadınındaeanı sıkılıyor. Özel'in atölyesine gelmesi de ı>te bu yüzdcn. Hır iki laflayabilmek. /.amanla Margaret'e, konuşmalar da yetmıyor. Lülcta>ını cline alıp işlenıeyeçalışıyor. Mü^terilcrindeesnafın da ilgisj hâlâ onun üzerinde. (iclcngidcncö/cl'inustalıgınıanlatabilnıek içiıı. •"Isınail Bey çok artist" diyor. Işte aıiistlik sıfatı o giinlerdeısmineekleııiyorvekalıyor. Sııa Isınail Ö/ol'ın lületaşı işlenıecıligıne nasıl başlaılığınagelıyor. l5aha on yaşlarında var yok , dolaşırken Sıcaksular senıtınde bir lületaşı atölycsi çıkıyor karşısına. Peneereye burnunu dayayıp işlenen lületaşlarına bakarken içerden yaşlıca biradam çıkıyor. Isınail Özel'e soruyor. "Baııa çırak olıırmıısun"? Karşı eıknııyor. Ama bir de kefıl istiyor ıısta Arap Mehmet. (iidipnalbant bir yakııııııı getırı\«ır. Onun ketıllığındeba<)lıyoı ışe < )nceküeük lük'taşı parçalarını ışleveıek ba^liMiı ışe. Kısa zanıaııda ka\ nvor ()\ k* kı Imılen gelıp Arap Vlchmet'in kuhümı büküyor. "Yalııı. çırauııisı'nıien ı\ı ı>lcryapı\or" Hır ıkı bu ı ıkılnıal.ır ıızavınca usta Japon pazarında B Isınail Özel'e kapıyıgösterıyor. Birsüreşansınıkiremitt'abrikasında işçilikte denıvor. Bu ııgıırda ta Izmirler'egidiyoranıa ıı/ıın siirmüyor. Eskişehir'e dönüp ılk göz ağrısına kavuşuyor. Konuşmasını. "Artık eski ustalar kalmadı" diye sürdürüyor (")/el. Kendisı, mcslcginin her dönenıindc tüm bildiklcrini aktarınış karşısındakine. Ama ustalaşmış pek çok insan Eski ustalar kalmadı leri kobra yılanlarına öldürtmesini konu ediniyorbukompozisyon. Üç yü7 sayt'alık bir kıtabın tek bir tasa sıgdırılması bu. Bir baijka kompo/isyon ise Isa'nın gögc çckilişjni anlatıyor. Bu ikı kompozisyon da Amerika'da çeşıtli müzelerde sergilenıyor. Bir başka çalışnıa daha var ki o da Viyana akınlarını konu alıyor. Birsüvari topluluğununcanlandırıldığıbu kompozisyon iseonsekizyıl önce yine Amerika'da bir açık arttırmada onbır bın sekiz yüz kırk dolara bu bilgileri kendisıııe saklamaktan yana. Oyleoluncavcni ustalar da yetişmiyortabii. Birde ekonomik açıdaıı zorlugu var çırak yetiştirnıenın. Kazanç zaten az. Bir de cıragın sıgortasınııı yatırılması. ınaaşının ödenmesi... Altındaıı kalkmak zor bu giderlerin. Bunun aıılamı ne? Meslcköldüölccek... Şu da unutulmamalı kı. Artist İsmail adı sadcce "Fiirkıye sınırları içindc bilınmiyor l ülctaşı ıneraklıları veyurtdışmdakıbırçokalıcıonu tanıyor. Artık kolcksıyon ç.ılişmalarının altında onun da ıın/asi var. "Made in Artist İsmail" Ama onun unuiam.ıdığı koınpo/isyonları var kı. b.işimla t'clen de. "Antonius \c Kkop.nra" Klcnpatra'va Aııtonıus'un :t>k leklıl ettığı ,tnda. Kleopatra'ııın aşk \aptiyi cıkek Aranan isim alıçıbulmuş. Özel'in kompozısyonları kadar portreleri de üıılü. Ecevit, Demirel, Özal. (,'illcr, Erdal Inönü... Siyasi yelpazenin iki yanı da bir Özel için. Bir de yabancı devlet adamları var ki.bunlarıdaunutmanıalı. EnvcrSedat. Iran Şahı Pehlevi, ABD'niıı dcgişik dönemlerindeki başkanlan. Birdepopülerisimlervar. Onlarda, Sovyctlcr Birliği'nin ünlü kalccisi Yaşin, Teknik Direktör Abdullah Gegiç, Daniınarka Kraliçesi Elizabeth ve adaşı Ingiltere Kralıçesi. Bu portreleri çeşitli ellerdcn sahiplerine ulaştırmayıdabaşarmışözel. Isnıı. lülctaşında kompozisyonun başlamasıyla anılıyoı. Ondan önce bılınen dı/avnların çeşıdı yedı yada >eki/. Bukompo/ıs\onlannmüşteıi çektıgı de gürıiliince bütün ışlemççilor ha\al düııyalarına yolculifgu \egler olımış ()/el. Anadolu'nun İsmail Özel 'in ıınutamadıgı kompozisyonları var. Kunların içinde bası "Antonius ve Kleoputru " çekiyor.