Katalog

A R İ KENTLERDEKİ YAPAY DAGLAR ir bulut çemberi içinde düşünülür gökdelenler. Mitin zamansız mevsimine uzayıp gider her biri. tnsanoğlunun yüksekliğe meydan okuduğu devasa abideler, mimarlık harikası yapay dağlardır. llk gökdelenin inşa edilmesindcn bu yana 108 yıl geçti. Bugün Amerika, gökdelenin ikinci yüzyılına adım atişını gururla kutluyor. B 1885te "Home İnsurance Building" i Baron Jenney Şikago'da inşa etmışti. Nevv York Timcs'ın mimari eleştirmeni ve "Gökdelen" (Skyscraper)'in yazan Paul Goldbcrgere'e göre bu bina modern gökdelenlerin en iptidai şekliydi. ni" sorusu bugün metropoller arasmda rekabete neden oluyor. Acaba New York, Şikago'nun "Sears Towcr"la (441,96 m.) elinde tuttuğu dünya rckorunu kırabilecek mi? Bu henüz bilinmiyor fakat, 1986'nın ocak ayında 'Engineering News Record' mecmuasın "Hangisi dünyanın en yüksek gökdele da yayınılanan en son istaüstiklere göre Phoenix Arizona'da inşa edilecek olan 515,721 metrelik gökdelen rekor kırabilir. Bu proje gö/ önüne alındığında 1965'te Frank Loyd VVright'ın 1610 metrelik gökdelen ütopyası belki bir gün gerçekleşebilir. Şlkago'da Soars Tower (üstte). TUrklya'nln "»Up«r gökdelan"! Mersln'd* («Kta). kendini tekrarlayışı 1902'de sona erdi. Aynı miınarlar Nevv York'ta yapılan çıktı. 1922'de "Chicago Tribune Tower" projesi için açılan yanşma ile büyük ilerleme kaydedildi. Aralannda VValter Gropines, Adolf Mayer, Max ve Bruno Taut ve Ludvvig Hiberseimer gibi Avrupalı mimarlann bulunduğu yanşmacılardan Amerikalı Hovvells vc Hood birincilik ödülünü'kazandı. ödül alan bina estetik görünüşüyle üstün bir tarzın varlığını kanıtlıyordu. "Woolwoth Building"le 231,95 metreye Avrupa gökdeleni sevmiyor Avrupa'nın şehirlerinde ise gökdelenlere çok seyrek rastlanıyor. Ortaçağ'dan, Rönesans ve Barok döneminden kalan katedraller, büyük ailelerc ait saraylar Roma'nın, Floransa'nın ve Paris gibi Avrupa şehirlerinin siluetini belirliyor. Bu ülkelerde teknik ve ekonomik nedenlerle yükscklik, Amerika'nın devleriyle karşılaştırılınca çok düşük kalıyor. Avrupa'nın Stockholm, Kopenhag, Brüksel gibi başkentlerindeki gökdelenler Amerika'nınkiler kadar baş döndürücü olmasa da üstün nitelikler taşıyorlar. Bu şehirlerin büyüsü dikilmiş yapay dağlara değil, tarihi binalann estetik güzelliğine dayanıyor. llk gökdelen Şikago'da yOkseldl Pekiyi, ınsanoğkınun yerçekimine meydan okuyuşu nasıl başladı ve her şeyden önemlisi 20. yy boyunca ne gibi zorluklarla karşılaştı ? 1871'deki feci yangından sonra Şikago kenti hızla yeniden inşa edildi. Otuz yıl süresir.ce 300 bin insanı barındıran şehirde oturanlann sayısı da iki milyona çıkıverdi. Bu yüzden dikey büyüme olanağı kullanılarak kat sayısı sekizden onikiye, onikiden yirmi ve üzerine çıkartıldı. Bu sırada Baron Jenney yeni bir inşa tekniği buldu. Bu tekniğin elemanlan; çelik bir iskelet ve onun üzerine örtü gibi gecirilen ateşe dayanıklı bir duvardı. Baron bu elemanlan kullanarak 51,81 metre yüksekliğindeki ilk gökdcleni Şikago'da inşa etti. Bundan sekiz yıl sonra bütün stilistik unsurlar bir yana bırakılarak pencerelerle donatılmış "Reliance Building" Burnham ve Root adlı iki mimar tarafından yapıldı. Gökdelenlerde yapı elemanlan hiç değişmiyordu. Girişlerle sokağa bağlanan zemin kat, içinde işyerlerini banndıran parlak ve saydam gövde, hizmet tesisatını içinde saklayan bir şapka. Ama gökdelenlerin 12 Gökyuzu katedrall Gökdelenlcnn ılk nesli "Chicago Tribune"le bitiyor. 30'lu yıllar ise 318,82 nıetrc yüksekliğindc "Chrysler Building" ile dünyanın en ünlü gökdelen sembollerinden "Empire State"i (381 m.) Amerika'ya hediye etti. Bir kalemden esinlenilerek inşa edilen Empire State 1931'de açıldı. Ünlü binanın yapırrunda 3400 işçi çalışmış , 14'ü yaşamını yitirmişti. 1945'in 28 temmuzunda ise ordunun B25 bombardıman uçağı binanın kıızey yüzüne çarparak 14 kişinin ölümüne ve 26 kişinin yaralanmasına neden olmuştu. "Gökyüzü katedrali"nde şimdi 15 bin kişi çalışıyor. Empire State'in inşasmdan sonra ise ilk gök İstanbul'da gökdelen medası Ülkemizın gökdelenlerlc tanışması ise "Home insurance Building"den ancak yüz yıl sonraya rastlıyor. tstanbul'da yükselen Odakule, Sheraton, The Marmara ve Orduevi binalan Türkiye'nin ilk gökdelenleri unvanını kazandı. 80'li yıllardan itibaren Sarayburnu'ndan Topkapı'ya uzanan tarihi yanmada dışında DEROİ 12 E Y L U L 1993 SAYI 390 delen kompleksinin inşaatı başladı. "Rockefeller Center" beş gökdelenden oluşuyordu ve ancak tkinci Dünya Savaşı'ndan sonra tamamlanabildi. CUMHURİYET