Katalog

SOSYAL BİLİMLER Seçlci ARAŞTIRMASI • KALKINMA VE GİRİŞİMCİLİK (EGE BÖLGESİ İMALAT SANAYİ ÖRNEĞİ) Ancak kavramlarını uzunca bir süredir. Batı'dan ödünç almakla itham edilen az"Azgelişmiş ekonomilerde sanayileş gelişmiş ülke sosyal bilimcileri; bu tanımmenin yönü ve yapısı ile ilgili hemen tüm ların artık kendi ülkelerinde işlemediği, açıklama biçimleri, sonuç olarak bu yapı dolayısı ile bu ülkelerin sosyal yapılarını ya tekabül eden sosyal yapıları inceleme açıklamaya yetmedıği sorununu gündeihtıyacı ile karşılaşmaktadırlar Gelişmiş me getirmektedirler Kavramların ve give azgelişmiş ülkelerin sosyal örüntülerı derek kuramların sorgulanması ve evnelerdir ve bu örüntülere denk düşen in renselliğin yenıden tartışılması boyutlasan yapısı nasıldır vb. sorular, gelişme/ rında cereyan eden bu yeni eleştiri yağkalkınma probleminin odak noktası halimurundan, girişimci birey ve girişimcilik ne gelmiştir. Zira kalkınabilmek bir prob tartışmaları da nasibini almış görünüyor. lem olarak ele alınıp konuya bu boyuttan Bu çalışma, azgelişmiş ülkelerde geyaklaşıldığında, kalkınmayı sağlayacak i lişmiş ülkelerdeki girişimci tiplerinden tici gücün neler/kimler olabileceği, bu iti farklı yapılanmaların varlığını saptama, ci güçlerin özellikleri ve bu özelliklerin bu farklılığı vurgulama ve bir karşılaştırkalkınmagelişme şartları için ne ölçüde ma yaparak; kalkınma ve 'girişimci' arauygun olduğu tartışması gündeme gel sında varolduğu düşünülen ilişkide her mektedir. Dolayısı ile kalkınma için iki kavrama da eleştirel bir bakış getire'girişimci bireyin önemi' de anahtar bir bilme çabasının bir ürunüdür. Çabamın kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. haklı ve verimli olmasını diliyorum." ÖNSÖZ'denbirbölüm: rinde sadece Istanbul ve Marmara grubunun ele ulınurak lüme genellenmesinin hatalı olabilecek sonuçlar verebileceğini de diişünüyorum. Fge Bölgesi incelemesi bıı açıdan çok ilginç veriler sundu. Örneğin Levanten ve Muscvi sermaye birikim geçmişinin nasıl dönüşebilcceğine, ticari yapının hâlâ etkin olabilmesinin rasyonel nedenlerine ilişkin sağlam detaylı bilgıler cdincbildik. Sonuçta söyleyebileceğim ise: Girişimcilik kavramının kalkınma misyonunu taşıyan, sürükleyen bir kavram olarak kullanılmasının yarattığı handikapları bir de günlük kullanış biçimi ile pekiştirmenin, var olan yapısal dinamikleri yakalama konusunda gerçek bir /orluğu da beraberinde getirebileceğinden endişeliyim. Girişimcilik ile eşdeğer tutulan bir kalkınma kavramı, bizzat girişimcilik kavramının kendi tanımına ilişkin çoklu sorunları nedeniyle (günlük kullanım biçimleri dönemsel ve kuramsal değişkenlikleri vs.), özelliklc azgelişmiş ülkeler için varılması gereken bir hedef olma özelliğiııı kaybediyor görünmektedir. Bu çlaışmada da özellikle imalat sanayinde bölge/tilkeyi bir üst aşamaya (gelişme/ilerleme/kalkınma) sıçratmaya yönelik bir misyon veya dünya şartlanna benzer bir liberal ideoloji nosyonuna rastlanılmamıştır. Eğer Türkiye/ Bölge'nin bir ilerlemekalkınmagclişme problemindcn sözedilebilirse, kanımca girişimciler bu yapıyı bir üst aşamaya taşıyabilecek olan çeşitli ve karmaşık etkenlcrden sadece tarihsel özelliklerinin bir aynasıdır. < DEROt 4T E M M U Z 1 9 9 3 S A Y I 3 8 0 K u r u l : "Toknımış Aief. Aydın Aybay, Taner Berksoy. tzzellin önder, Kemuli Saybafilı 1960 Ankaru doğumlu. 1984 yılımla Haceltepe Üniversitesi Edehiyat Faküllesi Sosyoloji Bölünıü'nü hitirdi. 1986 ydında "Ege Bölgesi'nde 19721984 Yıllcın Arasındıı Endüstriyel (lelisnıeııin Topluınsal Yapıda Meydana Getirdiği Değismeler" Inıslıklı yüksek lisans tezini, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kurumlar Sosyolojisi Anabilim Dalı'nda vererek, 1987 ydında aynı Enstitü'nün Sosyoloji Bölümii Doktora Programı 'na kaydoldu. 1992 ydında, "Ege Bölgesi Kalkmmasında, İmalat Sanayinde Müteşebbis Tiplerin Rolii" bas/ıklı tez ile doktorasını verdi. 1986 ydında Ege Üniversitesi Edehiyat Faküllesi Sosyoloji Bölümü'ne arastırnuı görevlisi olarak girdi ve lıalen bıı görevi sürdiirmekte. dek yapılagcien, benzerlikfarklılık ölçen çalışmalardan farklı bir analize giriijtim. öncelikle kalkınamama 'azgelişme' 'gelişmckte olma' vb. sıfatları kullanmakla var olan dinamikleri gö/.den kaçırdığımı/ı. toplumumıı/un Batı anajolojili kavram ve kuramlarla yorıımunun gcvmiş ve gelecck yapı anali/lcrinde yeterince opcrasyonel olmadığını diişünüyorum. Girişimci kavramının kendisinin, içeriğinin dönemsel ve kuramsul değişkcnliği yü/ünden, hem sosyal sınıf, zümre, tabaka vb. kavramların getirdiği /orlukların aşılnıasmda yardımcı olabileccği hem de yeni kavramlara yöııelme boşluğunu 'pu//le"ımn bu kayıp parçası, şimdilerKalkınma ve Cîiri^imcilik" calışmanızı kısmen de olsa doldurabileceği diişünde modernleşmeci ve liberal görüşlerin yaparkcıı lutlıflıdigini/ neydi? Nasıl bir cesi de vardı. can simidi. Sonunda 'çö/üm' bulundu: soru ile çaltşmaya başladını/? Üçiincü Diiııva'nın yapısını incelcmisGirışimciyi yaratırsak; Avrupa Toplu•ı Toplıımumu/ bıldığini/ pibi kalkınluğu, yııksclcn yeni değcrler, çağ atla siniz. 'l'ürkiyc'nin kalkınma sürecinde ma ve nıoderleşme koşullu bir topluın girişimin gelişimi ve durumu hakkında ma vs. sorulara cevap bulunacak, probçok u/ıın sürcdir. 1923'lerde modern neler söyleycbilirsiniz? lcmlerimı/ dert olmakJan çıkacak... Iıirkıye'nin hcdeti kalkınma ve 'Üçüncü Dünya', 'muasır medeniyet seviyesini yakala Tck sorun o nerelerden ve hangi top •• Öncelikle 'a/gelişme' veya 'gelişmekte olma' vb. raklardan beslendiği bilinmeyen mucima' olarak çi/ıldiğinden bu yana, sanakavramlara ihtiyatla yaklaşmak gerek/.evi varlığın bir an önce giin ışığına çıyileşme tiim boyulları ile korundu. tiğini diişünüyorum. Tüm kavramsal 1980'lerde ise 'kalkınma için devlelçilik' kartılması.beslenmesi, desteklenmesi... Ekonomisllcr, sosyal bilimciler, siya çerçevelerin kııramsal yükümlülükler belâgali, yerini 'libvnıl ekonomi ve hıı etaşıması sorunu bir yana, a/gelişmekonomi /(//; gırisimcinin gerekliliği' söy setçiler ve eğitimciler kolları sıvadılar. gelişmekte olma ikilenıinin kendısi, kalcmine terketli. Girişimcilik ve girişim Toplumca ortak bir mısyonumıız var nımca düzelticiiyileştirici olma misyoartık: gırışimciyi keşfctmck, kollamak sel perfonnansın vazgeçilemezliğine ive girişimci ruhunu yeşertmek. Bir sos nunu da taşıyor. "Kalkınma süreci" lişkin bıı yücelticı söylem içinde, kavrakavramı da benzer sorunlan içercn bir yal bilimci olarak bu konuya yabancı mın içeriği bir bireysel özellikler ağına kavram. kalama/dım. Ancak soruyu tersine sorındirgenmekte. Girişimcilik kavramı mak isledim: Elimizde mevcut girişimişhilir. işbitirir. cestır, atak, tuttuğunu Girişimin gelişnıesi ve durumu hakkoparır, risk alır, ımıceracı, kendine gü ciler kiınlerdi? Bizdeki girişimci perforkında kısaca söyleyebileceğim, öncelikmansı Batı ile ne derecede benzerdi ve le çalışmanın Ege Bölgesi için geçerli olvenen, bıışımn çaresine bakaıı vb. sıfatasıl öncmlisi Batı tarzı girişimci ile biz duğudur. Ancak bölgesel karşılaştırlarının ycrine kullanılır oldıı. Kalkındeki girişimci arasında bir karşılaştırmalarla tüme ilişkin bilginin netleştirima eşittir Minayilcşme o da cşittir moma yapmak, yapıyı tanımak için ne de lebileceğine ve tamamlayıcı olduğuna idernleşmc üçgeninin bu en parlak yıldınanıyorum. özelliklc girişimci analizlerecede elzemdi? Dolayısı ile şimdiye a (girişimci), "toplum refah ve ilerleme H. Neşe Özgen Ertübey: Günceli bütünle yorumlamak sosyal bilim yapmaktır 18 C U M H U R İ Y E T