Katalog

B A S I G Ü Ç TURK BASININDA ERKEK DERGİLERİ Erkek dergilerimn yüksek tirajlarıylaTürk basınında her zaman özel yeri var. Dergilerin ileri teknolojiyle baskı kaliteleri gelişiyor ama içerik yerinde sayıyor. luslararası iine sahip erkek dcrgisi" deyiııce, ilk sayısı Ameriku'du 1953 yılında çikan ve dc birçok ülkede çcşitli dillerde yayımlanan Playboy gelir akla. Kuşkusuz, Playboy evrensel platformda bu liir dergilerin yenilikçi tavrı içinde "öncii" sayılır. F.lbette bu arada izi ve yaygmlığı açısından aynı başarıyı sürdüren bir Penthouse'u, bir Pleymen'i ve bir Lui dergisini de unutmamamız gerekir. Şimdi biz kendi ülkemizdeki "çrkek dergileri"ne bakıp türün nasıl başlayıp nereden geldiğini vc nasıl bir aşama geçırdiğini görclım, Şöylc gcrıye dönüp baktığımızda, 1960'h yillann başlarında dönemin her türlü teknik yetersizliğine karşıhk ilginç ö/ellikler taşıyan bir dergiyle tanış.n/. Mahmul Zeki'nin editörlüğiinii yapıp yönettiği bu derginin adı Pcri'dir. Peri, o günlcrdcki maga/in anlayi!)i içinde tam anlamıyla bir "erkek dergisi" olmayabilir. Ancak dönemin maga/in basınındaki modası bir "daasö/ çıplaklığınnı içermektedir. Yani Istanbul gibi büyük kentlerdeki gcce hayatının "dolçe vita^sı pavyonlar olduğuna göre dansözlerdc bir "altın çağ" yaşamaktadır. Toplam ya>ın sayısı ellinin üzerinde olan Peri Dergisi de ünlü ünsüz tüm dansözlerin jilaturka klasik pozlanyla yan çıplak fotoğraflannı bastığına göre erkeklere hitap eden bir dergidir. Bugün hayatta olan editörü Mahınut Zeki'nin açıklamasına g<jre (cğer abartmıyorsa) derginin tirajı 470 bine kadar tırmanmış.tır. Ve o günlerdeki Hürriyet Gazetesi'nin giinlük tirajıyla neredeyse atbaşı gitmiştir. Kaldı ki dönemin İcoşullanyla Peri, tipo tekniğiyle basılmıştır. Henüz ofset sistemi ise yaygın bir duruma gelmiş değildir. başlayan Pazar, on yıl sonra bağımsız bir dergi olup el değiştirmiştir. O yıllardaki kâğıl sıkıntısı nedeniyle iktidardaki hükümetin çıkardığı bir kararname sonucu gazetelerin hafta sonu ekleri vermesi yasaklanmış, böylece de Pazar, Kayhan Türkçü yönetiminde Cîünaydın Gazetesi salubi Haldun Simavi'ye cçmiştir. 1966'da Vep < )fset tesislerinde basılıp 150 bin tiraja otuı.ın Pazar da Peri dergisi gibi tür açısından tartış,ılabilir. örneğin el değiştirdikten sonra içeriği de değişmiş. bu nedenle sinema ağırlıklı bir dergi olmuştur. Ama bütünüyle salt çıplaklık egemendir. özellikle de Meftun Olgaç'ın görüntülediği erolik kapak fotoğraflarıyla dıkkati çekerken iç sayfalardaki çıplaklık elbette ki Pazar'ı bir sinema dergisinden çok bir "erkek dergisi" havasına sokacaktır. Kaldı ki göğüsler çıplak, Karnaval'ın toplatılan İlk •ayısının kapağı (Hazlran 1062). ama göğüs uçlan yıldızlarla sansürlüdür. O yıllarda bir adı Ali Oraloğlu'nun "mesul müda "asker dergisi"ne çıkan Pazar, Şevdür'Müğünü yaptığı Karnaval'ın ilk iki ket Kazan'ın Adalct Bakanı olduğu dösayısı aylık yayımlanır, daha sonra da nemde bazı sayıları toplatılmıştır. Ya15 günde bir çıkaı. Haziran 1962 yılınyını 1977'ye kadar süren derginin yöneda çıkan ilk sayısı basın ve sinema çevrelerinde skandal yaratır. Kapağında Abdullah Dcvcci'nin çektiği Türkan Şoray'ın göğüsleri açık fotoğrafı vardır. Olaylı derginin ilk sayısı savcılık karanyla toplalılır. Türkan Şoray ve Leyla Sayar gibi dönemin ün yapmış yıldızlarının fotoğraflarını yayımlayan Karnaval, giderck kalitesini yitirir ve 16 sayıdan sonra yayınına son verir. Nasıl ki bugün dek (günlük gazetelerin hafta sonu ekleri dışta tutulursa) Peri'nin 470 binlik tirajını hiçbir dergi yakalayamamışsa bir "erkek dergisi" olarak da haftada bir yayımlanan ve yaklaşık 1070 sayı çıkan Pazar'ın bu rekoruna kimse ulaşamamıştır. Pazar'ın kurucusu vc sahibi Safa Kdıçoğlu'dur. tlk sayısı 30 Eylül 1956'da Yeni Sabah gazetesinin hafta sonu eki olarak Osman N. Karaca yönetiminde yayıma U ticileri, daha sonraki yıllarda Samanlık (1979), aynı adı taşıyan Pazar (1983), Magazin (1986) ve Oriental gibi taklit erkek dergıleri çıkarsa da ne baskı kalitesi ne dc fotoğraf açısından aynı düzeyi tutturamazlar. Bu arada 1966 yılında Amerikan erkek dergilerinc özenen Salıncak adlı haftalık bir dergi devrcye girer (12 Kasım.) Suat Yalaz'ın editörlüğünü yaptığı Salıncak, gerçekte yerli bir Playboy dergisi havasındadır. Ajda Pekkan gibi yerli sanatçılann erotik po/lanna yer verirken yabancı malzeme olarak da karikatürlerinden, çıplak kızlanna kadar ünlü Playboy dergisinden makaslandığı bilinir. Toplam 30 sayıya ulaşıp bir yıl sonra da çıkışına son veren Salıncak, erkek dergisi özellikleri taşıyan bir yayın organı olarak Karnaval'ın bir ölçüdc uzantısı sayılır. 1975'te yayına Kamil Şükiin yönetiminde Simavilerin dergisi olarak giren aylık Adam, başlangıç dönemindcki bu çizginin bir başka örneğidir ve 14 sayı çıkmışür. 12 Eylül sonrasi dergllerl, Erkekçe 1971 yılında Ferhan Devekuşuoğlu editörlüğü ve yönetiminde çıkıp (5 ekim) yayımını aralıksız on yıl sürdüren Modern Gazcte isc bir dergi dcğil, günlük gazete boyutlarındaki bir yayın organıdır. Ama başlangıcında göğüsleri yıldızlayan, sonra da bu uygulamayı kaldınp göğüs uçlarını serbest bırakarak özgür bir çıplaklığa yönelen bir "ilk erkek gazetesi" olması açısından, bu tarihsel süreç içinde yerini alacaktır sanınz. Yayın hayatı boyunca 500 sayıyı aşan Modern Gazete 12 Eylül'ün getirdiği üstü örtülü baskı ve dağıtım örgütlerinin bilinen nedenlerle güçlük çıkar Pazar derglslnln rekoru Yanılmıyorsak ofset baskıyla yayımlanan ilk crkck dergisi Karnaval'dır. C U M H U R İ Y E T DEROİ 1 6 M A Y I S 1 9 9 3 SAYI 3 7 3