Katalog

S ATRAN C Ş İ A R Y A L Ç I N ncr. istıkbalını/ı nasıl görııyorsunu/' Cevap: Herhalde pek parlak değıl! Kayıp karonıi7u nereye götüreceksınız? V RD'ı bır tarafta sek ummak hayalpcrestlık olur. Ama bıra/ şansla güzel bir çıfte skuı/ gerçekleştırebılırsiniz. Karoyu asla alın ve beş koz çekcrek şu duruma gelın: 7 IM. S U A T A T A L I K dığer fıgurlerın gelışımine oncelık tanınmadan geri çekılmesı JanowskıCapablanca New York 1916 CapablancaBogolyubov Londra 1922 C) Kendı lyı filinı rakıbın kotu lılıyle değışmek Bogolyubov Capablanca New York 1924 D) Gereğınden fazla ı lerlemış merkez er yapısı Ed Lasker Capablan ca'Lake Hopatcong 1926 2) Fıllerle plyonlar ara sındakı ılışkı A) Belll renklı kareler uzerlnden oynamak As lında "Sıstemın'ın getırdığı en buyuk yenılık Merkezın uzaktan kontrolu de bu bölüme gırebılır "Kuvetll nokta' kavramı (örnek Beyaz er yapısı e4, d5, slyah er yapısı, c5, d6 ıken e5'e slyah at koyunuz Sıyahlar hem e5 tekı atı değismemeye çalışaçaklar, hem de er yapısının gereği sıyah ııllerını değlşıp sıyah karelerden oynamak isteyeceklerdlr) da bu kavramın bır parçasıdır B) Erlerlmızı kendi flllnızln aksı rengıne, rakıbin lllının ayrı renglne koyunuz 1 (Capablanca) Oerçekten de bu prensibın önemını ılk keşleden ve en çok uygulayanı Capablanca dır Son olarak da Capablanca'nın satrançta şematık düşunceye çok onem verdığlni ve genelde calculatıonlarını bu temelın ustune oturttuğunu belırtellm Şımdl tum hayatı boyunca sadece 35 oyun kaybeden Capablanca nın bır oyununa goz atalım CAPABLANCABOGOLYUBOV Moskova 1925 Vezlrgambitı 1 d4 d5 2 c4 e6 3 A(3 dc4i 4 e4 c5 5 Fc4 cd4 6 Ad4 At6 7 Ac3 Fc5 8 Fe3 (?u baslt gelişım hamlesı 9 Ae6 Vd1 (9 Fe6 10 Fb6 Abd7 11,Fc6) 12 Kd1 Fe6 13Fe6 fe6 (13 Fe3 14Fc8) 14İCS tehdıt edıyor ) Abd7 9 Fe6l (Bu hamle partlnln önceki hamlelerlnde Capablanca taraflndan tasarlanmış olmalı kı hıç sure harcanmadan oynandı Taşa karşı beyazın gelışim ustunluğu ve surekll baskısı var Ama kesln bır son gozukmuyor) Ie6 10 Ae6 Vaö?1 (10 Vb6 11 Ac5 Ac5 1200 Va5l? llgınçtı) 11 OO' (11 Ag7 Şf7 12 Af5 Ae5 beyaza bır şey vermedığı gıbı sıyahın gelışımını tamamlamasına da yardım eder) Fe3 12fe3 Şf7 13Vb3 Şg6l (Beyazlar 13 Vb6 14 Ag5 Şg6 15 Vf7 Şg5 16 Vg7 Şh5 17 Kt5 Şh4 18Vg5 Ile mat tehdıt ediyorlardı Bogolyubov ılginç bır şekılde devann edıyor) 14 KI5 Vb6 15 Af4 Şh6 16 g477 (Oyundan sonra Capablanca bu hamleyi neden 16Vf7'ye tercıh ettığını anlamadığını söyledı Gerçekten de 16Vf7, 17 Kh5 Ah5 18Vh5 mat tehdıt edıyor 16Vf7 g6 (16 g5 17 Kg5 Ş25 18Vg7 Şh4 19 g3 mat, 16 Ve3 17Şh1 g6 18 Kf6 (18 g4 Vf3 19Ag2 g(5? 20 g5 Şg5 21 Vg7 Şh5 22Ae2i kombınezon sevenlere) Af6 19Vf6) 17g4 ] Ve3 18Şg2 (18ŞM V(3 19Ag2 Vg4! 20 Kf6 21 V(6 Fd7 22 Ae3 Vh3 dengesız konumlar da doğurut du ) gf5 (18 AgA> 19 Kh5 gh5 20 Vh5 Şg7 21 Vy4 Ş(8i (21 Şf7 22 Ve6 Ş(8 23 K(1 Kg8 24 Şh1") 22 Aeb Şe8 23Vh5 Şe7 24 Ad5) 19 g5 Şg5 20Vg7 ŞM 21 Kf1 Şe5 22 Ve/ Şd4 23 Kd1 Şc4 24 Ve6 Şc5 25 b4 Şb4 26 Vb3 Şc5 27 Vb5 mat) g5l 17 Vb6?l (Işte bu hamleyı yapmaya beyazların mecbur kalma ları çok acı 17 Vf7 K(8 ya da 17 h4 Ve3 18 Şh1 gM 19 g5 Şg6 20 h5' Şh5 21 gf6 Şh4 22 Kf1 Vh3 ve be raberlık Turnuvada Bogolyubov u yakalamak ıçın Capablanca rıske gırıyor) ab6 18 Kd1 Kg8?? (18 g(419 g5 Şg7 (19 Şg6 20 g(6 fe3 21 17) 20 g!6 At6 21 KI4I (21 K25? Şf7 22 ef4 h6) sonrakı sıyahlar kazanç durumundadırlar Fakat sıyahların dağınık er formasyonu ve şahlarının kotu durumu beyaza komponzasyon verıyor) 19 A(5 Ag4?ı (19 Kg6 20 Ae7 kg7 21 Acd5 Ad5 22Ad5 ılginç konumlara yol açardı örneğın 22 Ac5? 23KI6 Kg6 24 Kg5 hg6 25Ab5 Kb8 26 Kd8) 20 Ae7 Kg7 21 Kd6 Şh5 22 Kf3 Agffi (22 Age5 23 Kh6' Şg4 24 Kg3 mat) 23 Kh3 Şg4 24 Kg3 Şh5 25 A(5 Kg6 26 Ae7 (Capablanca, hamle tekrarı yapıyor Fakat amacı berabere yapmak değıl, hem yapılan hamle sayısını arttırıp vaktını duzeltmek ıstıyor hem de sıyahı bunaltıyor Bılım sel satranççılar bu hamle tekrarını eleştıreceklerdlr ama Capablanca, Karpov, Flohr gıbı birçok pozlsyonel oyun üstadında görduğumuz bu yöntem mudataada olan tarafı gerçekten bunaltır) g4 (26 Kg7 27 Af5 Kg6 28 Kh3 Şg4 29 Şg2' sonrası Capablanca şu şahane varyantı verıyor 29 Ae4 30 Kd5 Ac3 31 Kh4i gh4 32 Ah6i Kh6 33 h3 ve mat) 27 Ag6 Şg6 28 Kg4 Şf7 29 KI4 Şg7 30 e5 Ae8 3 1 K e 6 v e s ı y a h t e r k e d e r 10 •< 1045 Onda bir ihtimal • V • • • 10 VR1O32 • R1076 •D1097 • R93 VD6 • AV942 • R32 Kuzcy Güney 3SA 1 Trefl Batı kör ikilisini çıkar, Doğu valeyi koyar. /• Cevap: Her şey yolunda gibi görünüyor. Karodan üç el yapmanız kazanmak için yeterlidir. Bunun, yüzde yüz garantili olmamakla beraber, tek bır yolu vardır: karo ası ve dama doğru karo. Heyhat! Doğu ikincı turda uymaz. Batıda karodan R10xx varmış (kontratınızı tehlikeyc düşüren tek dağılım: dört karo Doğuda olsaydı onlusunu ıkinci turda empasa alabilirdinız.) Şımdikı halde, üçüncü bir trefl yapmaktan başka çareniz yoktur (ikı pık, ıkı kör, iki karo ve üç trefl). AR treflınızi çekin. 1. Herkes uyarsa sorun kalmaz: bır trefl verip on el yaparsını/. 2. Batı uymazsa pik damı empasını denemek tek şansınızdır. 3. DOĞU uymazsa, durum farklıdır Batının elının 1444 olduğu anlaşılmıştır (hatırlarsanı/ kor ıkılısını çıknııştı). Yanı pıkı tektır Elden pık üçlüsünü oynayın. Balıdan dam dus.me/se, belkı ONLU düijcr vc o da hayatını/ı kurtarır yerden asla alıp valcyı oynarsınız ve Doğunun altılı damını zaptedersını/ Boylece uç pık, ıkı kor, ıkı karo ve ıkı Irell yapmıs, olursunuz AV4 A5 D53 A8654 • AV9 • (8) • • Vx • 10 B K G • ... R D *Rxx • Dx • (5)4 10 62 Sondan önceki koz üzerine Batı treflinı atamaz. Batı küçük körünü de yiyemez, çünkü o zaman kör asıyla yere gecer ve kör valesinı oynayarak Doğunun ruasına ekspas yaparsınız. O halde Batı karosunu teklemek zorundadır. Bunun üzerine deklaran yerden artık bir işe yaramayan trefl sekizlisini atar ve sıkışmak sırası Doğuya gelır: körünü ıkilı bırakmayacağına göre o da karosunu tek bırakmak zorunda kalır. Böylece deklaran kör asını ve karo ruasını çeker, kör kupuyla ele döner ve karo altısıyla onuncu elıni yapar! Işte Batı ıle Doğunun ellerr • V • • 872 D8 V843 R1076 • 10963 VR62 • DI095 • A9 CAPABLANCA Bugun 3 Dunya Satranç Şampıyonu Capablancayı ınceleyeceğız Daha once ınceledığımız şampıyonlardan ne Steınitz ne de Lasker dahı çocuk değildı Capablanca da satrançta ne ılk ne de son daht çocuktur. Genelde kuçuk yaşta ınanılmaz başarılar gösterenlerln ılerde aynı başarıları daha buyuk boyutlarda tekrarlayamadıkları gozlenmiştır Fakat Capablanca çok mustesna bır oyucuydu Ona göre Tanrılar onu satranç oynaması ıçın göndermışlerdı Daha 4 yaşındayken Capablanca babası ve arkadaşını satranç oynarken ızlıyordu O gune kadar oyunun kurallarını öğrenmemış, elıni satranç (aşlarına surmemıştl Bu oyunlardan bırl sonrasında babasına satranç hakkında hıçbır şey bılmedığını ama onu yenebıleceğını soyledı O gun arkadaşını yenen Capablanca nın babası, oyunun bır konumunda atla ımkansız bır hamle yapmıştı Atın her hamle sonrası bulunduğu karenln rengınln değıştığıni daha o yaşta farketmiş olan Capablanca, o gün babasını da kolaylıkla yendı Bu olay Ispat edıyor kı ondakl satranç yeteneğl kalıtsaldı Allesı Capablanca'nın satranç oynamasını 12 yaşına dek engelledı ve ancak 16 yaşından sonra Capablanca satranca cıddt olarak eğılebıldı 21 yaşında Amerıka kıtasının en guçlu oyuncusu olan Capablanca, 23 yaşında San Sebastıan 1911 turnuvasına davet edlldl Devrın. Dunya Şampıyonu Lasker harlç , en guçlu oyuncularını blraraya toplayan bu turnuva Capablanca ıçın bır basamak teşkll edecekti Onun bu turnuvaya katılmasına blrçok oyuncu muhallftl Capablanca kendısıne tanınan şansı lyı kullandı ve San Sebastıan turnuvası 9 1/2/ 15ladunya şampiyonluğuna aday gösterilen Rubınsteın ve genç Vtomar'ın onunde bırıncı oldu Capablanca kısa sayılabılecek profesyonel karlyerinde (19091939) yirml önemlı turnuva kazanarak gucunu her devirde Ispat ettı 1921'de Lasker'ı yenerek kazandığı dunya şampıyonluğu unvanını ancak altı yıl elınde tutabılen Capablanca bu unvanı 1927 de BuenosAıres te yapılan maçta Alekhın'e 18 1/2 15 1/2'luk skorla kaptırdı Lasker'e dunya şampıyonluğu ıçın ıkıncı bır şans vermeyen Capablanca'ya da aynı şansı Alekhın tanımadı O devirde FIDE henuz kurulmadığı İçin genelde unvanını kıme karşı koruyacağına dunya şampıyonunun kendısı karar verıyordu Bu seçım de zaman zaman adıl olmuyordu Tekrar dunya şampıyonluğu ıçın oynayamayacağı fıkrı Capablanca'yı umutsuzluğa duşurdu 19311935 arası hıçbır turnuvaya katılmayıp satrançtan koptu ' Capablanca'nın stılı goze çok basıt ve net gelıyordu Onu pozısyonel bır oyuncu olarak değerlendırebılırız Hıçbır zaman cıddı bır satranç çalışması yapmadığını hatırlatanlara bıne yakın kale oyunsonu ınceledığını belırtmesı bıze oyunun bcı safhasına verdığı onemı yansıtabılır Lasker kadar yaratıcı ve hatasız oyunsonları ıcra edememesıne karşın Capablanca oyunun bu safhasında bır makıne prezısyonunda ornekler vermıştır Oyunortasında taktık anlayışı çok kuvvetlı olduğu ıçın rısk taşıyabılecek konumları kolaylıkla onleyıp kendı deyımıyle "peUI comblnaison" fırsatlarını hıç kaçırmamıştır Ben herkesın bılebıleceğı saptamalara bır yenisını eklemek Istıyorum Bence Capablanca bır hıpermoderndı Hıçbır oyuncunun pozısyonel, taktık, klasik, yenıromantık, hıpermodern gıbı kalıplar altına sokulmasına taraftar değılım Yalnız o devirde prensıpler yeterınce yerleşmış olmadığından "prensipkoyucular" çok dogmatıklerdı Tarrasch Stelnltz ın prensıplerını revıze edıp temel kuralları koymuş ve bunların değişmez olduğunu buyurmuştu Nımzovıç makalelerlnde ve "Slstomln (Bell, 1929)" Islmlı kıtabında aslında kendı de bellrttığı gıbı "yalancıklasık' olarak nıtelendırdığı Tarrasch ın prensıplerını tamamlamak amacını guduyordu Kolaylıkla anlaşılabıleceğı gıbı ortada sıstem de yok Yalnız Capablanca nın oyunlarında da görebıleceğlmız bu ek prenslpler şunlar 1) Satrançta değışken pozısyonların doğasına cevap verebılmek ıçın butun ana prensıpler zaman zaman ıhlâl edılebılır ornekler A) Altın morkez savaşında etkın olacak doğal gelışım karesı yerıne başka bır yerde gelışımı CapablancaAlekhın Sonkt Petersburg 1913, CapablancaJanovvskı New York 1918 B) Gelışmış taşın açılışta 1047Mayısproblemi 1046Hokuspokus $ AV97543 • R7 «8432 • V • • VS52 D953 AD 852 • R964 VV106 • 10961 • 103 + 1073 VAR72 • V4 • ARV9 Batı pık ikılısını çıkar ve Güney 5 Trefl (be^) yapar 4 DÜZELTMK: Geçen hafta yayımlanan 1044 numaralı problemm cevabına aıt ıkıncı paragrafın sondan üçuncü satınndaki "işi" "ışinizi" olacaktır, çünkü ışı bıten luısmını/ değıl sızsıniz! Öte yandan, a>nı probleme aıt son paragrafın ılk satınndakı "ıkı" de "ılk" olacaktır, çuııku Jckluıan .sadccc İLK elı bağı^ldr, ıkıııcısını alıı 3 7 3 • A62 • DV5 Kontrat:4 Pık Atak: Trefl 6 Doğu asla alıp trefl doku/lusunu doncr. Batı ruayla alır vc trell \cdılısını oynar. Doğu çakıp karo onlusunu do C U M H U R İ Y E T DERGİ 16 M A Y I S vıo • ARDV54 1 9 9 3 S A Y I 21