Katalog

PAZARIN PENCERESİNDEN derek, ge/erek, spor kars,ılaş,malarını ya da sırlema, tıyatro, konserlerı ı/leyerek vb ge(,ırırlcr L ısteyı alabıldığınc u/atmak kabıldır Bu ıkı gunu (.eşıtlı •jckılleıde gegrmemı/ bın,ok ıijkolunun varlıgına, gelı^mesınc yol a(,mı^ Öyle kı hallasonlarını yoketsenı/ bııı.ok hı/niLt sektoru dalı koklu sarsıntı geçırır Haftasonlannda sırtustu yatıp telcvı/yon ı/lemek yerıne bır spor cylcmıne, bır polılıka ya da kultııı olayına aktıf olarak katılanların voğalması, bır gelışmiblık gostergesı olarak kabul edılıyor Bu sure, ı^tcn kat,ılıp "ense yapılan, yan gelip yatılan" bır /aman aralığı olarak değıl dc bı/e dunyamı/ı renklendırmek, /engınleştırmek fırsatı sağlayan bırıkı gun olarak algılanıyor Hafta boyunuı yapageldığımı/den farklı bır konuda (,Jlı^mak ve bıra/ dınlenmek bı/e ınesleğımı/de daha ba^arılı olma yolunu da açıyor Haftasonu boyle psıkolojık açıdan doyuruı%u, yaratacılığımızı kamçılayıcı eylenılerın gerçekleştırılebıleceğı bır sure olarak kabul edılınce de hattasonundan uv dort yılda bır olsa bıle bır gunun ı,alınmasını, koyunların ağıla, tavukların kıımese tıkılmaları gıbı evımı/de hapsedılmemı/ı ofkeyle kar^ılamanıak elde değıl Önumu/dekı sevımlerde bu ılkellıgın bır daha gen,ekle^meyceeğı konusunda temınat veremeyen hıı,bır partıye oy vcrmeyeceğımı as,ıklamak ısterım M "D Haftasonunu çalan yasak dekı luı ıınu laınamladığı sürcye eijittır Bıı gıın' I^)unyanın kendı ı,evresındekı 1 donııi}UiHin aldiğı /anıandır Pekı bır hafla' Bu, scmaî, astronomık olaylardan apayıı, banıbaşka ^eylenn ıırunudur Maita, msanoğlunun sonunda dınlennıek değı^ık bıı ^ey yapmak ıhtıyacını duyacağı kadar çaliijabıleccğı surc, artı bu dınlenme suresıdır Onun bıyolojık, sosyal, psıkoloık gereksınnıclerı sonutu bınlerce yıllık deneyıınlerle olui}turulmııi}, el yordamıyla bulunmuş, ama "cuk oturmuş" bır surt\tır Nıı,ın yedı gun surer'' Babıllerın fala, astrolojıye ınanmaları buna yol açmı^tır Ycdı tanrıyı sımgeleyen Yedı yıldı/ tanırlarmi!} Saturn, Gune!}, Ay, Mars, Merkur, Jupıter, Venus Her bınne bır gun adayınca hafta butunlenmış Bıı sııreyı bıra/ u/atmaya kalkanlar gorıılmuijtur Atınalıların, Mısırlıların, 17921806 yılları arasındakı I ransı/ devrımcılerının haltası on gun sıırmu^ On gunu a^an yok1 Donup dolaijip yedı gundc kaıaı kılındığına gore ınsanın doğasına en uygun sure bu \ahudiler Liımartcsını kutsal dınlenme gunu olaıak bellemı^ler Boyle bır haltasonu gununun geıektığını kavrayan ama Yahudıleı den larklı bır sjey yapmak ısteyen Hıııstıyanlar pa/arı, Muslumanlar da uımayı seı,mi!>leı Avrııpa kıtasında hafta sonlarında soylulaı tcnıs gıbı a/ oyunuıyla oynanan mal/enıe.ve o/el alan gerektıren oyunlaı ıcadedıp eğlenırleıken koyluler ve a/gelırlıler de tutbolu andıran yanı kalabalık gruplaica oynanan, o/el mal/enıe ve alan gerektıımeyen geıılım gıderme yolları bulmuijlar (Bk Seçil Bukcr: renısten Sonıa Sodası/ Vıskı İmge Kılabevı, Ankara 1992) 16 yy'da Protestan me/heplerınden ba/ıları "Pa/ar gunlerı eğlenmeyı amat, edınen etkmlıklerı yadsıyıp bu gunlerdc kılıseye gıdılınesı geıektığını" ılen surup ınananların hattasonlarını /ehır etmı^ler Anuık demokratıkle^me, sanayılesjme ve ü}(,ıı^veren pa/arlıklaıı sonunda 19 yy ıkmcı yarısında haltasonundan yararlanma yaygınla!>mı^ Once Avrupalı ı^çıler gonullcrınce gevırebıleceklerı bır haftasonuna kavu^abılmışler Bu gelışme her yerde kolayca gerçekleşmcmı^ Mesela Japonya'da lijvıler bırçok akrabayla paylasılan kuı,uk ve dar evlerınde elden geldığınce a/ kalmayı yeğledıklerınden, onların fabııkalarda daha kısa sure valiijmalarını sağlamak ı(,ın anla!>rnalara /orlayıu maddeler eklemek gerekmı^ (Witold Kybc/ynski, Waıtıng for the Weekend, Vİkıng, N York 1991) Bııgun, bu a«,ıdan neredeyı/ ' Gıdeıek genii, halk kıtlelerıne yayılan denıokıatıkle^en haftasonunda ıkı gunu kı^ının ıstedığı gıbı kullanma lıakkı artık kabul edılmiijtır lnsanlar bu sıııeyı ıstııahat e okumacı ÇO/J;UMI cumartesı gumı kestı. Mdığı avans lıaftalıgını g(\'tiğindeıt haftasonundd clıne b> kuruş gcçmee> diğı gibı ıçerı borclıı kaldı. () hafta 1 'geceyc donııyordu.l'a/ar ^ııııtı fabrika latildı. (,O/J>UYU de kesti(>ındcıı tc/gahı silip va£lj(lıklun sonra erkcndcn çıktı fabrikadan. lla\a yuneslı, sıcak ve gu/cldi. Hemcn cve gidemedi. Hi bo>j gitmekten sıkılıyordu. Pa/ar da aynı sıkıntı ıçındc geçti. Hava yağmuıiuydu." Adnan Ö/valçıncr'ın "Cambazlar Sa1 va. }! Vitirdı" baslıklı kıtabındakı "Dokumacının Ölumu" oykusunde bır tekstıl ıs\.ısımn "haftasonu" boylc anlatılır (Can Yayınlan, İstanbul, 1991) "Haltasonu", a/ gelüjmt!} ulkelenn labııkalarında (,alıs,anlara yarama/' Bu ulkelenn sınırlı gelırlı vatandaslarına ijoyle ralıat^a takıntısı/ eğlenebılmek eskıdenbeıı haramdır Yenı yayınlanmakta ol.m İstanbul Ansiklopedisi'nın ılk maddesınde 111. Selimın Boğa/ıeı'nden sallanat kayığıyla doneıken kıyıya oturmııs bıı gıubun eğlendığmı gorup dumen kııdığı, bunu algılayan eğlenenlerın korkııp solıanın ustunu seu.adeyle ortup ııama/a durdııkları nakledılmektedır ö/yalçıncr'ın belleğındekı Turk dokuma ıs^ısı n,m değıl, karnı tok, sırtı pek ınsanlar bıı de vocuklar n,ın, tasarlannıı^tir "haftasonlan" Aslında bır /amanlar, bı/ v^cukken, yaijam hcp "cumartcsipa/ar" dcğıl mıydı' Maftasonları, son yu/yılın ılk dortte bırı Hıkenene dek sadece halı vaktı yenndekılere, ne ettığı belırgınlere o/guydu Bır yıl dunyanın gune^ın çevresındekı dolanınıını butunledığı suredır Bır ay, a^ağıyukarı «ıyın dunyanın çevresın 20 C U M H U R İ Y E T D E R O İ 7 K A S I M 1 9 9 3 S A Y I 3 9 8