Katalog

i I İ Profasyoml turlst rahberlerl blr anlamda Inaan llifkilcri uzmanı olmak zorunda (ü«tte). Arabalarına aldıkları turlstler» amatör r*hberllk «dan T öf örlor de var (altta). lcr kendı paralanyla Anadolu turuna çıkartılıyordu. Bu sistem yinc devam eIdiyor, ancak özcl kurslarda aynı stanjdartta öğrcnci yetiştirilemiyor. Kursa girişte yapılan sınav iistün körü geçiştiriliyor, rehber adayının gencl kültürüne pek bakılmadan kurs sonunda sertilika veriliyor. Aynı taşıt sürücii kurslanndaki başı bozukluğun rehber kurslaİ C U M H U R İ Y E T DEROİ 1 6 A Ğ U S T O S n için de geçerli olduğu, devletin kontrol mckanizmasının iyi işlemediği biliniyor. Bir de piyasada yabancı rehbcrlcr var. Türkiye'de Türk vatandaşlanndan başkalannın rehberlik yapması yasak. Ancak daha önce Türkiye'yi gezmiş, çat pat Türkçeyi kıvıran bazı yabancılar özellikle otobüslerle gelen turlara rehberlik yapıyorlar. Bir de Kuzey ülkelerine mensup turistler gibi Türkiye'de dilleri pek bilinmeyen insanlara yine o ülkeden gelen rehberler hizmet veriyor. Oysa bu işin de normal işleyişi, o insanlara en yakın, örneğin İngilizce gibi uluslararası dilde rehberlik verilmesi. Tabii bu kanunsuz uygulamaları, sertifikasız rehberleri kontrol etme görevi turizm polisinin. En basitinden tarihi yapıtların yanında kontrol yapılabilir, istcnirse bu olay engellenebilir. Nitekim bu turizm sezonuna kadar ortalıkta pek görülmeyen turizm polisi şimdi ışleri daha sıkı tutuyor. Bu sezon bir rehberin günlük kazancı 120 bin ile 200 bin lira arasında değişiyor. Piyasada ün yapanlar, acentaların peşinden koştuğu rehberlerden beş yiiz bin alanlar da var. Tabii bu rakamlara Frmenice dükkân anlamına gelen "hanuftan da kazanılanlar cklenince ortaya büyük rakamlarçıkıyor. la yapanlann sayısı azalıyor. Son yıllarda hanut gelirinin patlamasıyla rehberlerin büyük bölümü komisyon motivasyonuyla bu işi yapıyor. Acenta, rehber ve halı üçgeni arasında kazanılan tatlı paralar, olayın bu yöne kaymasına neden oluyor. Hatta acentanın yurtdışındaki uzantısı olan yabancı şirket bile bu işten payını alıyor. Acentalar hanuttan para kazanmanın artık mesleğin temel kurallanndan • biri olduğunu özellikle vurguluyorlar. Yaklaşık çeyrek yüzyıldır yurtdışından turist getiren çok ünlü acentalardan birinin işletme müdürü G. B. müşterilerinin de, dükkanlann da bu işleyişten yakınmadıklannı açıklıyor :" Hanut dünyanın her yerinde var, gelen turist dc bunu biliyor, çoğunlukla vermcye de hazır. Hatta rchberlerin dükkana girerken turistc açık açık hanut alacağını söylediğindc diirüstlüğiinden ötürii alkış aldığı da «luycır". Hanut olayı tıkır tıkır işlemdc. Acentalarla dükkanlar arasında büyük bir güven oluşmuş durunıda. Hesaplar tutuluyor, acentanın ve rehberin payları yazılıyor. Anında ya da belli dönemlerde ödeme yapılıyor. Ilginçtir, bu dünyayla ilgili araştırma yaparken rehber olsun, acenta sahibi olsun kimsenin sektörün işleyişini, hanutun boyutlarını i.sim ya/mama şartıyla bile açıklamak islemediğini saptadık. Sektörün içinde gizli bir centilmenlik anlaşması var sanki. Kimse kimseyi incitmesin, pazarını kaybetmesin. Bu yazısız anlaşmaya karşın iki yıldan bu yana acentalarla rehberler arasında gizli bir çekişme yaşanıyor, piyasa fokur fokur kaynıyor. Acenta hegemonyası: 1989 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı özel kişi ve kuruluşlara da rehber yetiştirme kurslan açma yetkisi verdi. Yıllar yılı devletin kurslannda yetişen, sayılan çok m olduğu için piyasada adeta tekel haline gelen rehberlerin sayısının kısa sürede yıldırım hızıyla artması hedcneniyordu. Sekiz yıldır gerek Istanbul da gerek Anadolu'da yazın ve Noel'de Italyan•ca rehberlik yapan ve adının açıklanmasını istemeyen B. K. ve Y.T.'ye göre devlet artan turiste hi/met verecek rehber sayısına ulaşmak için bu yolu seçtiğini açıklamıştı. Ama perde arkasında •acentaların rehberlere ıyi bir ders vermeyi düşünmesi, binbir güçlükle ülkeye getirdikleri turistlerin yaptığı harcamanın kaymağını rehberlere bırakmama isteği yatıyordu. Almanlara rehberlik yapan İ. S.'ye göre özel kurslar turizmdeki hcgemon Hanutta büyflk rakamlar Artık bu işin gizli saklısı yok. Rehberler arasında bu işi büyük zevkle, amatör ruhla, ülkenin taıutımına katkıda bulunmak amacıyla, küçük paralar 1 9 9 2S A Y I 3 3 4 17