Katalog

P 0 R T RE p Turco'yu \Mayıs ayında Türkiye'yi ziyaret etmesi beklenen \ Arjantin Cumhurbaşkanı \Menem'e ve ailesine olan henzerlikler kesinlikle rastlantısaldır. rjantinli veya yabancı hiç kimse Carlos Menem 1989 yılında başkanlığa scçıldığınde b« dcnli başanlı olacağını düşünmemişti. )üşünmemekte dc haklıydılar. Bu kurrıaz taşra politikacısının, gangsterler ve jaha başka karanlık meslek sahipleriyle, en yumuşak deyişiyle, arası hiç fena (.icgıldi. Menem, Buenos Aires'in verdiği salakalarla geçinen yoksul ve yan çöl La doja bölgesinin valisiydi. 1989 başkanJık seçimini kazanmasını Arjantin'i J194555 ve 197374 yıllan arasında yöneten faşıst lider General Juan Domingo İPeron'a (unutanlar için hatırlatma: Ju\m, Evita'nın kocasıydı) bağlılığını vur{iılamasına borçluydu. Iktidan devralLlığında ülkc tam bir mali kaos yaşıyor[lu. Ycrinı devraldığı Raul Alfonsin, ülkeyı Falkland belusınu sokan askeri [ııntaya karşı dü/.gün bir insan haklan l v ı vermiş ama ekonomiden sınıfta \.ılınıştı. Allonsin yönctiminde 12 ay i(.mde cnflusyon yüzde 2O.(XX) (viımi ıın) artmıştı. pdırgamayacağız konuşan bütün herkesin atladıklan bir nokta vardı: Menem tepeden tırnaga politikacıydı ve tek ölçütü başanydı. Iktidara geçer geçme/ dc bu başanyı sağlayacak saptamayı yapmıştı: Peron'un 1940'larda geliştirdiği Peronist ideloji 1990'larda işe hiç mi hiç yaramayacaktı. Peron'un o zamanlar kurduğu ve daha sonraki askeri diktatörlerin bile dokunmaya cesaret edemediği devlet sektörüyle icraata başladı. Buenos Ai tim sırasında işkenceye başvuran baa subaylan bağışladı ve Körfc/ kri/,i sırasında bölgeye jest olarak küçiik bir deniz birlıği bıle gönderdi Bu son davranışı onu Bush'un en iyi arakadaşlanndan biri durumuna getirdi. Orduyu bu şekilde idare cdcn Menem işçileri de boşlamıyor. Bir /.amanlar Peronizmin belkemiği olan scndikalan görmezden geliyor. kamu harcamalan sürekli makaslanırken Menem Arjantinlileri artık istedıkleri zaman istedikleri kadar vergi ö'deyemeyecekleri konusunda "ıkna" etmeye çalışıyor. Şu sıralar Arjantin parası oldukça istikrarlı. Maliye Bakanı Domingo Cavallo enflasyonu neredeyse sıfıriadı. Fakat, Menem iktidan yıllarca hipercnflasyon altında inim inim inlcyen orta vc allorta sınıf Arjantinlilerin durumlannı düzeltmek için parmağını oynatmadı. Arjantin'de sefalet çi/gisi altında yaşayan çok sayıda insan bulmak pek sürpriz değil. Bu arada askeri rcjimlerle yakın suç ortaklığından dolayı kötü bir şöhrete sahip olan Arjantin Katolik Klisesi de Menem'den çok menınun. Aıle içi skandallara rağmen Menem aleyhine çıtlan çıkmıyor. Müslüman kökcnli olup da sonradan katolikliği seçmis, bir aiienin bu ünlü oğlunun Hazreti Meryem'c olan bağlılığı Kilise'yi kendinden geçırmeye yetiyor. Ne var ki Menem'c fa/la da haksı/lık etmek gerekmiyor. Menem de tıpkı kendinden önceki Başkan Artııro Frondizi veya General Peron gibi bir Arjantin geleneğini sürdürüyor. Halktan oy isterken başka bir şey söyleyip seçildıkten sonra bambaşka bir şey yapıyor. Cuntacı generaller de I982'de halka Falkland'da zafer vaat edip utanç verici bir hczimet bırakmamışlar mıydı? Menem'in popülaritesınin sırrı belki de The Observer gazetesının alintı yaptığı eski bir komünist yazann söylediğinde gi/li: "Menem'in adaylarına oy verdim, çünkü enflasyon ve IVroni/mi öldürdü." Gerçekten de Menem siyasal ve kişisel başansı için Arjantin'de inanılmaz tabular yıktı. Kendinden bir önceki Başkan Alfbnsin'in insan haklan efsanesi üzerıne kendininkini inşa etmeyi başardı. Yalnız Menem'i bizlerin çok yabancı olmadığı bir tehlike bekliyor: 1995'te bitecek Başkanlık süresini uzatmak için anayasayı değiştirecek ve bu belki dc onun şansını çok zorlaması olacak. < İşçiler ve halk A İslamdan dönme Menem bu durumda yönetınıe gevlıı>ınde ortalığa hakıın olan beklentileri (ngılız gazeteeı Hugh O'Shaıı^hiKssy oyle ö/etlıyor: "Herkes ekonomik sohıınsu/.lıığa bir de parasal skandallann ^klcncccğindeıı emindi. Mcncm'in 1989 m zaferinc Kaddafi'nin 4 milyon dolarlık kalkısı olduğu iddiaları alenen ko^luyıluyordıı." Ra^langıç beklentılerc ygundu. Kendısinin ve kansının akrar>alannı en 1yı pozisyonlara yerleştirdi. Dıneğin Arjanlin gümrü^üne atadığı lıkrabasıyla bağlan ta Sunye'deki köylerine kadar gidiyordu ve bu akraba ts: U M H U B İ Y E T DEHBI 3 M A Y I S İnce akrabalar M«n*m'ln n« m«n«m ş«y olduğunu mvrak «dsnlar fütursuzca uyguladığı proflramlar karsısında •l«ştlrll*rinl *k*lk «tmadllcr. Ama başarılarım da kabul •tlller. panyolca konuşamıyordu. Zaten Menem'in "Turk" diye çağnlması da bu Suriye kökenliliğine bağlı. Arjantin'de bİ7İm bu bölgelerdcn giden herkese Türk diyorlar. Neyse, Mencnı hakkındaki söylentiler bu kadarla da sınırlı değildi. örneğin Bırleşik Amerıka'nın Arjantin Büyükclçisı Terence Todman Mcnem'in adamlannın belli mcnfaatler karşılığ^ Amerikan şirketlerinden rüşvet ıstedıklenni açıklarnıştı. Har şey satılık Ancak, Mcncm hakkında karamsar res'teki hayvanat bahçesinden paramparçii demiryollanna, oradan tclefon sistemine bir çok şey öiCelleştirmeye başlandı. Askeri cunta geleneği yüksek olan Arjantin'in özellikle hava kuvvetleri şiddetle karşı çıkmasına rağmen Aerolincas Argentinas tspanyollara satılıyor. Ordunun sanayi kompleksleri cn iyi fıyatı verene satılacak. Silahlı kuvvetlcr bütçesi sürekli azaltılarak iyice sıkıştınlıyor. Fakat Menem halkın tepkisine rağmen askerlerin gururunu kurtaracak bazı adımlar da attı. Askeri yöne 1992 SAYI 3 I I 17