Katalog

Y E R T A Ş A N K A S U Türkiye'dc bugun yürürlükte olan, "İhtira Beratı Kammu" okırcık hılincn 1879 tarihli bir Osmanlı yasasıdır. 113 yıllık bu yasayı değiştirecek olan yeni bir yasa tasansı hükümetin gündemimle bulunuyor. Komumn uzmımı Deniz Ilgaz'la konuştuk konuyu. ugunlcıdı lurk Hukumcti nın gımdemınde yenı bir Patcnt Yasa 1 asarısı kar.ıı bcklıyoı Ycnı Patuıt \ asası nc gıbı dcğujiklıkler ne gıbı ek uygulamalar gctırecek' bcş,ınusını du/enledığı ıriLCİcmc yarı^masının bırınusı olan Denı/ llgaz'a yaıış,manın konusunu olus.tuıan Hkri Ve Sınaı Mulkıyct Hakları vc Yenı Patent Yasası u/crıne bırkav sorıı yonclttık Boga/i(,ı Umversıtesı Sıyascl Bılımı vc Uluslararası llı^kıler Boltımıuide doktora ^tilı^masını surduıcn Denı/ llga/ aynı unıversıtenın ^.e^ıtlı bolıınıkıınde bırıntı sınıfta okuyan oğrenulerın aldı ğı, İngılı/ce du/cyını gelış,tırmeye yonelık bu gcnel kııltıır dersı de verıyor Sayııı llga/, "buluyu nasıl lanımlarsını/? •• Bului}", yenı bir urunun veya yonlemın bulunmasını, gclıs.lınlmesmı ı<,ercn, bu urunun sanayıye vcya kultııre, dolayısıyla da ekonomıye ıntıkalını sağlayan ınsanın yaratıulığından kaynaklanan bu gclışmi Patcnt ıse bıılıi!} sahıbınc huluş,ımu kullanma ve kııllan dımıa konusunda bclıılı bu suıc ıvın ayrıcalık tanıyan btr yasal du/cnlcme Uç patentlenebılırlık kntcrı, so/ konusu bıı bulu^ un uygulanabılırlığını belırter bunlar, ' bıılıi!) un yenı olması, buluş, asamasmı kapsaması ve sanayıye ııygulanabılu olmasıdıı BUL BULUS'UNU AL 'PATENT' B mıın lıcın kullur vc sanat hdyatını, lıem de teknık ve sınaı atılınılarını desteklenıcyı anıavlamalıdıı Cıunumu/de urun vesıtlcrının artması, ıletısım ıınkânlannın ve kopyalama teknıklerın'n hı/la gclı^ıp kolayla^nıasıyla bu lıır haklar konusu (,ok değıijik boyutl Unıguay Round Mu/akerclen'ndc, Hkrı vc sınaı mulkıyct haklaıının iıcaretle ılüjkılı yonlerının ve salıte nıalların tıcaretı konusunun da uluslararası tiuiret goru^melerı ıçınc alınması karaıla^tırıl mıştı Aynen, çevre korumacılıgı konusunun da yapıldığı gıbı Muzakereler, sahte rnalların uluslararası tıcaretındc uygulanacak ılke, kural vc du?cnlemcleıı voktaraflı bir vcrçeve ıı,ıne yerlcijtırerek gelüjtırmeyı ama(,laınaktadır ö/ellıklc Anıenka Bırlesık Dcvletlerı, bırvok gclı^mekte olan ulkede olduğu gıbı b^de de daha kapsamlı ve guçlu fıkn ve sınaı mulkıyet hakları v'k<ırılması içın hem teşvık, hem baskı vollanrak goımekledır 1989 Dış Tıtaret Engellerı Raporu'nda, ABD Tıtaret Temsılcılıgı Burosu, 1 urkıye'yı "Izlenecek Ulkcler" lıstesıne katmıştır lurkıye'de patent hukuku dalında lıır rehırın vjpılınası ıçın l9S0'lerde ba<;latılan bir (,al).ı var Aına bu^unku yenı Patcnt Yasa I asarısı ıle somıçlanan çok Uuçlu atılıına 1988 yılında gınşjldı IK'vlet Planlama lcşkılatı bunyesinde kurıılan bir komisyona bu tasarıyı ha/ırlama gorcvi vcrıldı Bu ycni hamlc, Furkıyc'nin endııstrılesme yulunda mesafe aldığı ıçın nıı yoksa Avrupa I oplııluğu'na uyelığin bir on şartı olduuıı ıcın nıı, voksa ABD'nın d \ n ınısı>alın ile konuyu dunya ticaretının bir sorunsalı halıne getirdiği ıçın ını yapılmış,tır? mm Rclorm v l l l i } m d l ' ı n n ı r | bd^latılmasında vc yenı Yasa Tasarısının bu aijdmaya getırılmesınde ku^kusu/ bu saydıklarını/ın hepsının ayn ayrı ctkısı olmu^tur Tabıı kı, Turkıye bu noktada artık patent sıstemınm teknık, ekonomık ve sosyal ılerlemenın bir sjartı oldugunu ıdrak etmektedır Kaldı kı, Turkıye bu konuya hıç de yabancı değıldır Sınaı Mulkıyetın Hımaycsıne Mahsus 188"? tarıhlı Parıs Bırlığı Sozle^mesı'nı, 1957'de ım/alamıştır Aynca, Avrupa Patent Hukuku Sıstemfnın babası savılan Dr K. Haertel'ın de belırtmış olduğu gıbı, Turkıye, başlangıcı 8 Eylul 1949 olan Strasbourg'da toplanmış Avrupa Konseyı Danışma Meclısrnın bir Avrupa Patent Kurumu kurulmasına ılı^kın bir anla^manın yapılnıasını savunduğu ve bunun ıçın bir u/ınanlaı komısyonunun oluşturulmasını onerdığı bu surece, ba^ından ben katılmış,tır rurki\c'nın bugun Avrupa Patent Sislemi'ne katılma şansı nedir? ••lurkıyc 21 Mayıs 1969 30 Hazıran 1972 arasında yapılmış olan vc bir Avrupa Patentı verılmesı usulunun benımsenmesıne ıhskın Luxemburg Hukumetler Konferansı'na da katılmıştır Bu konlcransta ha/ırlanan Avrupa Patentı Anlaşması on ıkı Avrupa Toplulıığu devletuiLe Munılı Dıplomatık Konferansı'nda ımzalanmı^tır Turkıye, Muhın Konteransı'nda temsıl cdılmış olduğu halde anlaşmanın kabulu konusundakı oylamada v^kımser kalmış,tır Ne var kı, anla^manın 165/1 maddesının 166/1 (a) maddesıyle bağlantısına uygun olaıak Turkıye, Avrupa Patent Anla^ması'na her /aman katılma hakkına sahıptır Bunun ıcın AvD E R G İ 29 K A S I M 1 9 9 2 S A Y I 3 4 9 Patcnller ve de dığer fikri ve sınai haklar konusu gunumu/dc genel ınsan hakları \.ı da eevre korumaıılığı vırunları kadar oneın ka/anmış duruında. Bunun nedenını acıklar ınısını/.' •• Bu tnpluımm kultııı vaılığını fikır uıunlerı oluşlurur Ycnılıklen ortaya Vikaran yaratıu cmcğın her turlusu kendısınden va/ge(,ılcmeyecek sosyal bu degeı teskıl eder Bu yu/dcn, ınsanın lıkıı ve cl enıeğı ıle yaratlığı bir urunun de dığer ın.ıddı nıallaı da olduğu gıbı heı tııılu saldından koıunması geregı ınsanlık 1 , 1 buyuk bir ıhtıyavtır 11 1 Her ulke kendı ıçınde genı^ kapsamlı ve etkılı bir \ ıkır ve Sanat I serlcrı Yasası bir Sınaı ve Tıcarı Mulkıyel Hakları Yasası vc dığcr ozel yasalarla toplu D*nlz YASLO ııı (lu.ni l 'Flkrl v* Sınal Haklar' yarifmasında blrlnci oldu. örneğın, "softvvare" denılen bılgısayar progıamlaıının korunması sınaı resım ve nıodellerın, ınu/ık, sahne, vıdco yapıtlarının korunması, yanıletken Vip'lerın mıkrobıyolojı alanındakı bulu^ların vc ycnı bıtkı turlcrının ve hayvan (.ınslerının korunması ve hatta folkloıık sanatların koıunmasına kadar u/anan genış bir yelpa/e ı<,ınde, bu konııların heı bırınc uygun o/cl yasal koruma bıvımlen arayı^lanna gırıldı Konunun bir ba^ka boyutu da, yakın zamanda dunya tıuırctıne bağlanmış olması 1^86 yılında b.ı^layıp bugun hala tamamlanamamıs olan GA1T (Tarıfeler ve Tıcaret Genel Anlaşması) na baijvurmakta Bın,ok ulke ıle bu konuda ıkılı mu/akcrelere gınşmi!}, kı bu davraniiji GATT kurallarına aykırıdır Kımı ulkelcrı "İzlenecek Ülkeler" adı altında bir bakıma kara lıstc yc almıştır ARD'nin, fikrı ve sınaı mulkıyet hakları konusunda lurkiye'ye yonelik tutumu nedır? •• ABD Turkıyc'yı, o/ellıkle eczacılığa ozgu urunlerde ve bıyoteknoloııde sınaı ve tıcarı mulkıyet hakları koruması sağlamayan, kıtaplarda, seslıgoruntu kayıtlarında ve bılgısayar programlannda telıf haklarını yeterlı bir bıçımde uygulamayan bir ulke ola 14 C U M H U R İ Y E T