Katalog

PAZARIN PENCERESINDEN İnsan vücuduyla yalan söyleyemez ürkiye'dc mim var mıdır? Var mıydı? Nc /aman başlamıştır, yarını nedir? Bu soruların cevabını arayan kımscler bir mim vakl'ı kurmak içın harekete geçmişlerdir: Bu girişimcilerden İ.Ü. Diş Hekimliği Fakültcsi öğretim üycsi Scdat Kiiçiikayolayışöyleanlatıyor: 1989 yilıydı galiba. Taner Barlas, Mim Tiyatrosu'nu o yıla kadar sürdürmüşancak oyıl mali zorluklar nedeniyleperdelerinikapamak/orundakalmıştı. Buna rağmen mim yapmak istiyorduk. Nerede yapacakük, nasıl yapacaktık? Mimin Türkiyc'dcki tarihi hepimizin mcrak ettiği bir konuydu. Ben de merak ediyordum. Olmayan seyircisini kim küstürmüştü? O tarihte araştırmaya başladım. Türkiye'de mim yapmış, oyun üretmiş, sahnelemiş olan kimseleri aramaya başladım. Gördük ki, başlangıç 1955'e kadar u/uyor. Türk pandomim tarihini sergileyen bir oyun hazırladık. Oktay Anılanmert, Tancr Barlas, Gürsel Boyla, Üstün Korugan, Oğuz Aral, Erdinç Dinçer, Kaya Gürel ile konuştum. En çok sevdikleri iki üçoyunu anlatmalarını istedim. Oyunlar toplanınca sıra kadroyu oluşturmaya geldi. Garip bir grup oluştu: Birincisi 1970'lerde "Fatih Halkevi"nde birlikte çalıştığımi/ arkadaşlar, ikincisi Taner Barlas Mim Tiyatrosu'nda birlikte olduklarımı/, üçüncüsü benim Diş Hekimliği Fakültesi'ndeamatör olarak çalıştırdığım öğrenciler. Oluşturduğumu/ bu grupla "Ustalara Saygı" adlı bir oyun sergiledik, geçmişte mim yapmış kişilerin oyunlarından dcrlcnen bir oyundubu. Amacıınızı şu şekilde belirledik: I. Bu insanlar günümü/e kadar mim için büyükenerji harcamışlar, ama karşılığınıne maddi ne manevi alamamışlardı. OnKın hiç olma/sa bir gcce için alkışlamak istedik. 2. Bu iilkede giderek kaybolduğuna inandığınıı/ mim sanatı konusunda bir ateşleme yapmak istedik. Bu oyun çok a/oynandı. Ilki I4ocakta Fatih Şchir Tiyatrosu'nda TÜYAP finanse ettiği ıçın gerçekleşlırilebildi. O giine kadar mını yapmış insanların bir' araya gelınesi, bi/e ihtiyaç duyduğıımu/dürtüyüsağladı. Gırişimcilerdcn MSÜ öğretim üyesı Oktay Anılanmert: "Sedat bi/i bu şekilde bir araya getırdikten sonra bir vakıl oluşturma llkıi doğdıı. Kültür Bakanlığı'nm böyle bir gırişimı destekleyeceğı haberi bı/idahadayüreklendirdi." Sedat Küçükay: Anılanmerl'in hakkı T var. Bu kadar insan mim yapmış, ürün vermiş ama arkadan gelen yok. Bu iş ciddi bir örgütlenme gerektiriyor. Bu işin birokulu olınalı. Bu kadar usta mutlaka geriden gelenlere bir şeyler bırakrnalı!" Sizce böyle bir okula ihtiyaç var mı? Mesela çocuğum > arsa ben onu mim okuluna niçin yollayayım? Yollasam çocuk nckazanacaktır? Üstün Korugan: Bir çocuk mimöğrcndiği /aman öneçıkar. Disiplin, beraber çalışma terbiyesi alır. anatomi bilgisi edinir, vücuduııa hâkinı olmayı öğrenir. İnsanlar vücutlarıyla yalan söyleyenuvler. Ağız başka şey söylese bile vücuda bakmayı biliyorsan, gerçeğin ne olduğunu kavrarsın. Geçenlerde halkevlerinin eski sanatçılarına plaket veriyorlardı. Kalabalıktı. Gürültü çoktu. Herkes bir şey söylüyordu; ama kimsenin duyduğu yoİctu. Bu gürültüde söz değil mim geçerliydi. En güzelini Nejat Uygur yaptı. Dört parkura gitti, selam verdi. Alkış lopladı. Sıra bana gelince, elimi ağzımagötüriip B'susan' işareti verdim. Herkes sustu. Sonra ben onları alkışladım. alkış koptıı. Beş yü/ kişiyle diyalog kurıılur mu? İşte mim bılirsen kurulur. Ben mimin 200500 değıldaha kalabalık yığınlara hitap etme sanalı olduğuna inanıyoruın. Bana göre, mitingler mimden ibarettir. Hatta belki savaşlar bile mimden ibarettir. Ben tıpfakültesindeasistanken ledavi kürsüsünün geceleri olurdu. Bir scne hocaları gözledim. Tedavi gecesinde de gözlemlerimi sergiledim. Mesela Aram Sukyasyanhocakliniktenaynlıyor.Önce kolonyayı parmagına döküp suyla seyreltiyor, sonra siliniyordu. Bu sırada, çantası karısının kucağında bekliyordu. Ben hem Aram Bey'i hem karısınıoynadım.Çok tutuldu. Bunudilleanlatsam hiç gülmezler. Ama mimle ifade ettiğinizde hem duyuruyor, hem de tutuluyor." Taner Barlas: "Tiyatromuzda konuşmaağırbasıyor. Bakıyorum insanlar habire konuşuyorlar. Hareket pek az. Oysa dünyanın başka yerlerinde tiyatroda hareket bol. Demek ki tiyatro için mim eğitimi şart. Konservatuvarlardaki mim dersleri yelmiyor. Oyuncıı. ses. duygu ve vücuttan ilk ikisini kullanmasını biliyorsadece." Peki mim okuluna alınacak öğrencileri nasıl scçcrdiniz? (istün Korugan: "Mim yapacak gii/el olınalı. Ne sahnede, ne kişide ı/leyıcinin gö/iinü takacağı birşey bulunmamalı." Oktay Anılanmert: "Bir ara ünhersitede ilan verdiydık. Mim yapacak beş kişi seçecektik. Altmış kişi başvurdu. Seçinıi tek tek basit hareketler \aptırarak gerçekleşlirdik. Ağla diyordıık.ağlayabılençok a/dı. Masanın üstünc örlii ser dıyordıık. bunu da >apabılen a/dı. hatta "kapıyı aç" dediğımi/ \akıt. inandırıcı bir şekilde kapıyı açan bile a/dı Mimin notası >ar mıMim sanatçıları birarada: (önden baflayarak) Oktay Anılanmert, Sedat KUçükay, Caner Karabit, Taner Barlas, öz dır? Tancr Barlas: "Yoktıır can Alpar, Vecihi Ofluoğlu, Gürsel Boyla, Kaya Gürel. Herkes kendine göre bir NÖntem ııvgular. Mareel Marceau'nun çalışma \öntemi haşkadır Poloınalı Henn Tomasnevvski'nın yöntenıı başkadıı SSCB'dekı alkadiraıkın'mkı başkadır Benimki başkadıı I rdmç'ınkı başka dır. Ben önemlı olan anafıkrı belırlerını. yanı ana çelişkivı. aıiıi paradoksu belıılerını. Biitiin o\un o çelışkı ü/eıınde toplanır. Oçelişkiyi belirleyıeı \an ıınsurlar/amanla orla\a çıkııı. Bıııuın ıçııı mimciler doğaçlama \aparlar (,'ıkan mal/cme yeniden değerlendırılır. c\, eıkılı şekilde bütı'mlenir Bınlece o\ıın. oyunculann da katılımıyla \aralılmış olur." Zamanlama önemli midir? Taner Barlas: "Mını Avrııpa'da ya da ABD'de tiyatroyla beraber gelişip. \a\gınlaşmış bir sanat dalıdır. Oradaki seyirci ne göreceğinı a/ çok bilır. Bu nedenle Dante'yı mim olarak oynadığmı/ /aman iki saat siirer ve yadırganma/. Bizde mim henii/ seyircisiyle kuçaklaş'an bir sanat dalı değil. 6()'larda gençlik festivalleriyleateşlenmişti. IMuslararası gençlik lestivallerinde Polonvalıların. Çekoslovakların mim gösterılerıni seyrederek. onlardan esinlenerek harekete geçmiştik." Üstün Korugan, Gürsel Boyla, Oktay Anılanmert, Avni özgülcr, Yener Kaya, Ülker Arıkan, Çetin İuckkava, Sedat Küçükay, Taner Barlas, Krdinc Dinçer, Oğuz Aral. Kaya Gürel, Vecihi Ofluoğlu, Ruhi Görgünay gibi eski mimciler bugün bu sanat dalının yurdumu/da gerekli yeri alması için mim oyuncuları yctiştirmek.mim kültürüyaymak için kolları sıvamışlardır. Avııkal t'lkcr Arıkan'ın yönettiği. Cihangir Kumrulu sokağındaki (no. 26) Murat Sarıca Vakfı binasında dü/enli olarak loplanıyorlar. Konuyla ilgilenenlerın her uirlıi maddı ve manevi desleği bu gü/el amacın bu anöncegeıçekleşmesındeetkınolacak. Üstün Korugan Cerrahpaşa Tıp I akültcsi İç Hastalıklar Bı'ıkiınü oğrelmı üyesi, Oktay Anılannıeıi MSİ'"deöğretim üyesi. Sedat Kiiçukav I)ışhekımlığı Fakültesi'nde öğretim iıvesı İçlerııulı.1 Taner Barlasgıbi tivalrov ıı nıeslek edııı nıişler a/ınlıkta. lîu gırışınıcıler bana Rıısya'da 19. vü/yılın önde gelen Baiı mü/iği bestekâılarını anımsalıvor Balakio malematık ve tıbbı bılımlet. Sezar C'ui, Petersbıırg Akademısı Talıkımat öğretmenıvdı. Borodin. Sı. Peleis bmgTıp veCerralılık I akiıltesi"ndeöürelım iivesıvdı Rimskv k(irsako\ ılcııı/ sııhavıvdı \ncak çeşitlı ıiK^leklerden bu biravuç insan. RıiNva"nın duııva klasik mü/ığiıiL' anlanilı katkısinı sağlavacak ilk ve önemli adıml.ııı atabılnıış ulan kıınselertlıı. övle anılıılar İleruU Türk mimıne evrensol ııııııı saııaiıiKİ.ı yer vereceklerın de a\ nı şckıldc bu gıı;şımcılere çok şev boıçlu olduklarını u nutmavacaklarına ve onl.ıı ı h.ıv ııla v.ıdedeceklerıneınanıvoı um 4 CUMHURİYET DER6İ30HAZİRAN 1991 SAYI277 25