Katalog

YHNIIS 1NADJ ÖDİİLLEKİ 1990 1991 SOSYAL BİLİMLER ARAŞTIRMASI S E Ç İ C İ K U R U L : Prof. Toktami} Aley Pro/ Tancr Berksov. Korel Gövmen. Şırm Tvkelı. (icımn Şavlaıı. Prof Aufvr Topruk. (Sciiıı Kıırıılhu dıılelu Teoınan F.rgiıl'iın Kuriultt} Sarıifi'nda Mımısıı. Rcfii Yasın Gülscven'in Yıldız Savafları vc Turkıye ve Elıf Aröz RuvcuJe Erdem'm huınhul'dakı Üniversitclerde Okuyan Öğrencılerın Sosyal ve Kküllürcl Konımılarıyla İlgılı Bır Anifiırnuı ıııllı yapıılarını övgüye dcğer hulmu$tur.) Yunus Nacli Ödülleri'ni Sosyal Bilimler Araştırması Dcılı'nda, "Bir Başkentin İtnarı Ankara 19291939" cullı çalısmasıyla Prof. Dr. Göniil Tcınkul kazandı. Istanbuldoğumlu Tcmkut, Eidgenössisehe Teclvüschc Hockschule Minuırlık Böliimii 'nü bilirdi. Yük sek lisans eğitimini Yale Üniversity 'dedoktora öğrenimini Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi'nde tamamladı. HalenX)DTÜ Mimarhk Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Böliimii Baskam. Sonyıllardakiyayınları kenlsel tarih, çevre korııması, yerel yönetsel sorunlar gihi planlama konulannda odaklanıvor. Bir Başkentin İmarı çalışmasının "Giriş' bölümünden... Cumhuriyet tarihınin gerçekten ilginç döncmlcrindcn birine rastlayan 192939 /aman dilimı, Ankara imarının bırıncı ve belirgin aşamasını da içerır. Atatürk'ünyaşamınınson lOyılııle çaküjan bu dönemde kari/matik lider vc tek parti ikilisi, güçlü vc katıksu bir ıktidarın göstcrgesidir. Ekonomik kalkınmadaki merke/ileşme ve birinci kalkınma planı, hem iktisadi yönlenmc getırmiş, hem de planlı kalkınmayı başlalmıştır. Cumhuriyet ıdcolojisi ile beslenen genç bürokrasi az zamanda çok yönetsel deneyim kazanmış ve tarihsel rolünün bilincinde olması gereken bir bürokrasidir. Cumhuriyet toplumu isc, eski yaşam kalıplanndan kurtulup, yeni yaşam biçimine girmek içın gönııllü, fakat sabırsız bir çaba içındcdır. Yukarıdaki olumlu verilerın etkile^im alanı sayılan "Ankara'mn imarı" beklenenın tersine tökezlemiştir. Nedcn? Üst düzeyde alınan siyasal kararlar yeter derecedc sağlıklı değil midir? Bürokrasi, yetkisini kötüye mi kullanmıştır? Kentsel gelişmenin denetlenmesi yapılamamış mıdır? Yoksa, imar planı, varsayımları ve kestırimlcri ve sosyal hedeflerı açısından olabilirliğı zayıt" bır plan mıdır? Bu sorulardan çok daha anlamlı bır başka soru daha akla gelmektedir. Ankara ımarındaki coşku, dığer devrinılerde de görüldüğu gibı kısa zamanda solmuşmudur? Yıllardır bu sorulara yanıt aranıyoı olmalıdır. Ancak bugüne değin inandırıeı açıklamalarda üretilememiştir. Kanımca, bunun nedenı yanıtların inandırıeı olmamasından çok. sorunsalm doğru tammlanmamasında aıanmalıdır: Şöyle ki, çok boyutlu bır sorunsal hep parçacılbıçımdetanımlanmak ıstcnnıış, ve parçacıl yaklaşımlar ıle çö/üm aranmıştır. Gerçekten Ankara'mn belirlı bir /aman kesimindeki imarı, kent bilimcilerin yorumlayacağı cinsten diiz ve sadece teknik ağırlıklı bır olgu değıldir. Ancak mekan verısını tümden dıslayan bir toplum bilım yaklasımı ile de çözümleneme7. Demek ki burada söz konusu olan, bılım dallarıarasıetkıleşimigerektiren"bıleşik"birsorunsaldır. Denilebilirki, Ankara'nın 192939 yılları arasında yasadığı imar evrimi genel çerçevede bir siyasal bilim araştırması konusudur. Şehrin fiziksel anlamda büyüme ve gelişmesinin göstergesi olan "imar olgusu" ise bu siyasal bilim araştırmasına eklenecek kentbilim boyutudur. Sorunsala böyle yaklaşılmaması halınde, yapılacak araştırmaların bulgularının sektörel ya da noktasal kalması gcrckecek, açıklamalar gerçeklerden uzaklaşabilecek ve belkı de ileriye yönelik eğitici değerler hıç ortaya çıkmayacaktır. Halbukı öngörülen araijtırmadan, sadece çok önemli bir kısa dönemın çok yönlü veanlamlıbiraçıklaması değil günümüze kadar uzanabılen, güncel değerlere erişebilen dinamık bıılgularıneldeedilmesidebeklenmektcdır. "Bir Başkentin İmarı; Ankara (192939)" adlı çalışma yukarıda sözü edılen engelleri aşmak umııdıı ıle yapılmıştır.^ Gönül Tankut: 'Ankara'mn imarı ulusal bir coşkudur' Prof Dr Gönül Tankut'tan, "Bır Başkentin İmarı Ankara (19291939)" başlıklı çalışmasında güttüğu amacı bize aktarmasını istedik •• Bu çalışmada kentsel gelişme öncelikle siyasal bir olgu olarak ele alınarak güç yapısı ve bu etkinliğin nasıl dağıldığının açıklanmasına çalışılmıştır. Diğer taraftan 19291939 yılları arasında Ankara'mn imarı devlet ölçeğinde bır girişim olduğundan ıncelenmek ıstenen guç yapısı yerel düzeyden devlet ölçeğıne kadar uzanmakta ve soz konusu yıllar arasında Türkıye Cumhuriyetı'mn bir tür siyasal ıncelemesıne dönuşmektedir Gıderek çalışmanın amacı, Erken Cumhurıyet' tarıhının en çarpıcı zaman dılımlerinden bırtsı olan 19291939 donemını bıreysel bırıkim ve şehır planlaması gıbı ıkı ana dısıplınin bır ara kesıtı şeklınde ele alıp hıstorisız bır yaklaşımla yenı sentezlere varmak Ankara'mn başkent olma süreclnde seçilen temel ilkelerden söz eder misiniz? •• Ankara'mn planlı başkentleşmesını etkıleyen ve yonlendıren uç etkı grubu saptanmıştır Birıncısı kamu yonetimı adına mer22 kez (TDMM), imar yönetim ve beledıyedır Ikinci etkı grubu teknisyenler adına plan muellefı Alman şehir mimarı ve çeşıtlı duzeylerde planlama ve uygulama hızmetı vermış yerlı ve yabancı teknisyenlerdır Uçuncu etkı grubu ıse taşınmaz sahibı Ankaralılar olup daha çok rantı kazanmak yolunda gerekırse •planı delmek' ve ima/ burokrasisıni zorlamak gıbı olumsuz etkılerı sergılemektedır Araştırmanın sonuçlarını aktarır mısınız? ^ Osmanlı kasabasından modern kente, mahallılıkten kentlılığe, geleneksel bürokrasıden kalkınma burokrasısıne geçışın oykusudur Bu oykuyü heyecanlı kılan yon bu buyuk hamleye çok kısıtlı para, ondan daha ağır kent gorgusu ve az gelışkın teknık yasal ve yönetsel araçlarla gırışılmış olmasıdır Bu adeta kor bır cesarettır ve kaynağı da o gune dek başarılan buyuk ulusal hamlelerın yarattığı guven ve coşkudur Ankara'mn ımarının ılk donemı başarı duzeyı yonunden duşuk bulunmuştur Buna karşın salt siyasal açıdan bır değerlendırme yapıldığında sonuç başarılıdır • < CUMHURİYET DEKBİ30HAZİRAN 1991 SAYI277