Katalog

AYNALIKAVAK KASRI Musiki vadisinde bir aşk kıyısı Ey servı gülzârı vefa Nıçün etdtin bıze cefâ Unutuldu hayâl oldu Ettığımız zevku safâ Gel gıdelim zevk edelım Etme bane cevru cefâ Elâ gözıin mestanedır A'şık sana bıgânedır Bilmez mistn halım benım Bu tegaafül cânâ nedir Gel gıdelim zevk edelım Etme bana cevru cefâ... u dizeler, devlet idaresine getirdiği yeniliklerin yanı sıra musiki alanında gerçek bir şöhret yapmış sanatkâr ruhlu bir padişaha, Sultan III. Selim'e ait. Sultan III. Selım dönemi kültürünün pek çok parçasını, bünyesinde barındıran ender yapılardan biri de Aynalıkavak Kasn'dır. Evliya Çelebi kasrın bulunduğu alanın Bizans döneminde imparatorlara ait bir bağ olduğunu yazar. Halıç kıyılarından Okmeydanı ve Kasımpaşa sırtlarına doğru gelişen bu toprak parçası, lstanbul'un fet B hinden sonra Imparatorluk Tersanesi'nın Kasımpaşa'da kurulup gelişmesiyle "Tersane Hasbahçesi" adını almıştır. BugUn Aynalıkavak Kasrı olarak bilinen bina, aslında III. Sultan Ahmet tarafından, Tersane Sarayı'nın Okmeydanı'na bakan Hasbahçesı'nde Dairei Humâyun kasrı olarak inşa edilmiştır. 18056 tarihli bir belgede bu isimle kayıtlıdır. Bu köşk ve bulunduğu Hasbahçe, Haliç tarafında iki nöbetçi kulesi olan büyük bir duvar ile sınırlandıktan sonra sarayın geri kalan kısımları tersaneye terk edilmiştir. Bu tarih yani 1806'dan sonra köşk, Tersane Sarayı'ndan kalan son ve tek bina olarak günümüze ulaşmıştır. Sarayın daireleri, Pasarofça Antlasmasf nın imzalanmasından sonra Venedik Cumhuriyeti'nce, Sultan'a armağan edilen büyük aynalarla süslendığınden kasra, "Aynalıkavak Sarayı" adı verilmiştır. Harbiye Nâzırı Cemâl Pasa zamanında Has bahçe'nin bir yarısı daha bölünüp tersaneye verilmiştir. Bu esnada köşkte esaslı onarımlar yapılmış, ihtimâl hamam vs. gibi eklenti binaları da bakımı kolaylaştırmak için kaldırılmıştır. III. Sultan Selim zamanında (17891807) köşkte yapılan tamır, iç dekorasyonun yenilenmesi ve Okmeydanı Osmsnlı müzlglnd* ön*ml bttyük III. S*llm, zamanının çogunu Aynalıkavak'ta geçirlrdl. tarafındakı Divanhane'nin yenıden düzenlenmesınde fazla ileri gitmemıştir. Sultan II. Mahmud döneminde de (18081839) bazı değişiklere uğrayan yapı, bugünkü görunumunü almıştır. Aynalıkavak Kasrı deniz cephesinde iki, kara tarafında tek katlı yapısıyla Osmanlı mimarlığının gözde örneklerinden biridir. Pencerelerin üzerınde yer alan Seyh Galip ve Enderanf Fflzıl'a ait kasideler, dönemin edebiyatını da gözler önüne serer. Osmanlı yasam gelenegine uygun sedir, mangal vb. gibi birimleriyle de çağının kUltürünü sergiler. Aynalıkavak'ta bu kültürün parçalarından biri daha gizlidir, bunu hissedersiniz, ama görüp dokunamazsınız; III. Selim'in muziğidir bu. III. Selim müzıği, Türk müzik tarihinde "III. Selim Ekoliı" olarak bilinir. Bu ekolun en büyük bestekârlarından biri de Sadullah Ağa'dır. Aynalıkavak Kasrı'nın odalarında dolaşırken belki III. Selim'in müziğini duyabilir, kimbilir, belkı de Sadullah Ağa ıle III. Selim'in gözdelerinden Mihriban'ın aşklarının sıcaklığını kendi yüreğmızde hissedersiniz. III. Selim'in âşık olduğu ve tutkusunu "Bir punı cefâ, hoş dilberdir / Muptelâyım hayli demdir / Yalvardıkça inat eder / tnsaf eyle, gayri yeter" dizeleriyle dile getirdiği kadın, Mısırlı bir carıyedir. Ama gönul bu... Mihriban'ın kalbi, Aynalıkavak Sarayı, Sultan III. Sellm dönami kUltürUniin p«k çok parçasını Mlnyaslnd* barındıran «ndar yapılardan blrldlr. Üç yiizyıl boyunca Hallç kıyılarını BÜsleyen ve bugun Aynalıkavak Kasrı olarak bilinen yapı, Imparatorluk dön«mlnd« "Tersan* Sarayı" adıyla anılan yapılar grubunun gUnümüz* ulasabllan tok öma^ldlr. M CUMHURİYET DERSİ 1 9M A Y I S 1991 SAYI 2 7 1