Katalog

PAZARIN PENCERESİNDEN lik Bankası amblemine ben/ese de aslında ondan Tarklı. Deniz İşletmeleri'mizin bugün de kullamlan güzel armasını 1910'da Osmanlı Seyri Sefain tdaresi'nde müşavır ve genel müdür olan Alman Karl Leckeçi/mis,. Bu alanda geminin praktikasını bulduk. Aslında sadece liman içinde çalışmak üzere yapılmış olan bu geminin bir kez Çanakkalc'ye erzak çektiğini de öğrendik. Şimdi makine dairesine inelim: Bu gördüğünüz kömür kazanı iki yanında güverteden doldurulan kömürlükler var. Küller sonra ^u makaralı kova ile güverteye çekilip dcnize atılırmış, bildiğiniz gibi külün çevreye hiçbir zararı yoktur. Kazandan gelen kullanılmıs, bu Römorköpün restorasyonu Temmuz 1991'de ba/ı armatörlere, Deniz Kuvvetleri üyelerinc, Denizcilik Bankası ve Tersane görevlilerine, Deniz Ticaret Odası mensuplarına yani dcni/ ve denizle ilgili konularda profesyonel olarak çalışanlaria aynı konulara amatörce ilgi duyanlara, Kuruçeşme Divan'da bir davet vardı. Aldıkları davetiycde yeni restore edilmiş olan Liman2 röniürkörünün kendilerine gösterileccği bildiriliyor ve Liman2 römorkörü konusunda bilgi veriliyordu: "Hollanda'da Krebcr firmasına, Istanbul LimanŞirketitarafından 1935 yılındaısmarlanmışolan Liman2 römorkörü, aynı yıl kı/ağa konmuş, 1936'da yapımı tamamlanarak İstanbul'a gelmiştir. Gemi 1988'e kadar aralıksızçahşmi!}, bu yıl kadro dışı bırakılmıştır. 1990'a kadar gayrifaaldurumda kalmış olan lekne 1990'da Rahmi Koç tarafından müzeyapılmak üzere satınalınmış,tır. Restorasyonuna 1990 nisanında başlanmış, bu işlem 1991 temmuzunda lamamlanmıştır. Yapımyeri: Hollanda, 1935 Groston: 50.30 Boyu:18.97m. Enİ:4.75m. Derinliği: 2.14m. Makinc: 3 genişlemeli buhar makineM. Makincgiicü: 170 hp. Türkiye'dc ılk defa gerçekleştirilmiş Liman 2, onarım öncesl Haliç'to idi... ; U M H U R İ Y E T D E R G İ 1 3 E K İ M olan bu tür bır gemi restorasyonunun nasıl yapıldığını öğrenmek, bu konuda ayrıntılı bilgi edinmek için bu restorasyonda damşmanlık ve koordinasyon görevini üstlenmiş olan Sayın Selçuk Kolayilegörüştüm: "Sayın Rahmi Koç ileeskiden berıeski gemilcrin, buhar çağına ait diğer makine ve araçların kazanılması, hurda olmaktan kurtarılması, bugiin yaşayanlara, öğrencilere orijinal hallerindc gösterilebilmesi konularında konuşurduk... Fski gemileredalmamerakımdandolayı önce batı klar üstünde durdum. Batmış küçük römorkörlerin bulunup bulunmadığını araştırdım. Bu nitelikte bazı gemiler var; ama bunların çıkarılmasının büyük masraflara yol açacagını anladığımızdan bir süredir, hurdaya çıkarılmış tekneler aramaya başladık. 1990 temmuzunda butekney i Haliç'te çöplük denen yerde sığa çekilmiş, sancak tarafına yatmış, su almış, ve perişan bir halde bulduk. Buharlı römorkörler arasında türünün son kalmış örneğiydi. Liman İşletmeleri MüdürlüğiTne başvurupgemiyisatınaldık. Önce Hasköy Tersanesi Bakım Onarım Atölyelcri'ne çektik. Deni/deyken kaba temizliği ve sac işleri yapıldı. Mesela eğri parampetler Llman 2, düzellildi, borda vc güvertededeğiştirilmesigerekensaçlardeğiijtirildi. înce işler, araştırmaya ve bilgiye dayanan bir restorasyon gerektiriyordu: Ben ve Türkıye'de bu konuyuen iyi bilen bir kimse olan Erol Ersan bey bülün restorasyon boyuncu çalıştnaları izledik. Bu önemli restorasyon sırasında kaptan köprüsü, baeası dahil oturduğu yerden kaynakla kesilip kaldırıldı; allındaki büyük kazan vinçle dışarı alındı. Hasköy'deki hiçbir vincin gücü buna yetmediğinden gemi çekilerek Haliç Tersanesi'ne nakledildi; Kazan Hasköy'de tamir edilip yeniden yerınc oturtuldu ve kaptan köprüsü deüstüneyerleştirilıpkaynatıldı. İş sualtı bölünıünün restorasyonuna geldığinde geminin Hasköy'den yeniden alınıp I lalıc Tersanesi'ne götürülmesi gerektı. Orada gemi Koca Yusuf Vinci ile kaldırılarak alt temizliği yapıldı; altında bulunan birkaç sacın değiştirilmesi ve 2 9 2 dümenin tamiredilmesi gerekti. Bütün karine, kum raspasıyla temizlenip boyandı. Bütün ahşap, pirinç ve bakır işleri burada bitirildi. Nihayet gemi bir römorkörle çekilip buraya getirildi. Kuruçeşme'derıhlımabağlandı." Kendi motoruyla gelemcz miydi? "Makineyi, kazanı ve bütün aksamı yapıldığı ilk günkühalegetirdik. Bakırı ve izolasyonu pırılpırıl oldu. Ancak bu Rahmi Koç tarafından miiz* yapılmak Uzar* satın alındı v« onarımdan geçlrlldl. borular içlerinden buhar geçtiği an hemenkararırlar. Hasköy'demakinesiçalıştırıldı; ama polisaj yapıldıktan sonra artık çalıştırmayıp o halinde korumayı yeğledik." Bugemi 1935modclibirgemimidir? "Aslında 1935 yapısıdır; ama modeli 1908 tarıhlidir. Bizde Yenikapı ve Ahırkapıadlıiki römorkör vardı. Aynı firma tarafından 1908'de yapılmışlardı. 1930'da gelişen liman hizmetleri birkaç römorkör daha edinmeyi /orunlu kıldığından ve 1908 römorkörlerinden memnun olduğumuzdan aynı firmaya aynı tipten iki yeni gemi daha ısmarlanmıştı: Liman1 vc Liman2. ' Gezebilirmiyiz? "Evet, buyurun gezelim: Baş taraftan aşağıya indiğimizde iki yatak odasına açılanbiroturmaalanına ulaşıyoruz. Burada ilginç katlanabilcn trapez biçimli yan kulakları olan bir masa var. Yerde eski Ingiliz kurtarma ışletmesinin çift çapalı halıları duruyor. Bizim Denizci har şu büyük kondenserde yeniden suya dönüştürülüp kazana verilirmiş. Böylece kullamlan tatlı suyun kaybı en düşük düzeyde kalırmış. Bu sistem 1865'ten sonra gelis, tirılmiş,. O tarihe kadar gemiler deniz suyu kullanırlarmış. Ancak her48 saatte bir makmenin durdurulup kazanın içinin tuzdan arındırılması gerckirmiş,zaman kaybedilirmiş." Bu çok ilginç geminin Avrupa'da bulunan benzerleri halen ya müze olarak kullanılmakta ya da çoktan sökülmüş bulunmaktadır. Türkiye'ye ilk defa böyle bir gemiyi ka/andıranlara teşckkürederken Selçuk Kolay'dan güzel bir haber daha aldım: K ıırtarılan ve restore edilen tek buharlı araç Liman2'den ibaret değildi. Birçok eski makine ve taşıt aracı restorasyon gönnektedir. (Bütün bu aygıtlar bir iki yıl içinde, Haliç'te bir "sanayi müzesi"ne dönüştürülmek üzere satın alınmış olan ve rcstorasyonu halen sürmekte olan Lengerhane'yetaşınacaklardır. ^ 27 1 9 9 1 S A Y I