Katalog

s AĞLIK Erdal Atabek Et yemezsek ne olur? nsan etle de bitkılerle de beslenebilen bir canlı. Etobur ve otobur canlılardan önemli farkı karışık besinlerle beslenebilmesi. Acaba insanlar et yemeseler ne olur? Gelişmelerinde, büyümelerinde, beslenmelerinde aksaklık olur mu? Bu sorunun yanıtı çok araştırılmıştır. lnsanların bir bölümu et yemediklerı, sadece bitkısel besinlerle beslendikleri içın bu sorunun önemi sürekli gundemde kalmıştır. Vejetaryenlerin beslenmede eksikleri olup olmadığı da tartışılmıştır. Konunun önemi, insanın gereksinmesi olan I "aminoasitler" üzerınde yoğunlaşmıştır. İnsanın organizma olarak taşıdığı canlıhkta "aminoasitler" önemlı yer tutar. Bu aminoasitlerın bir bölumu bedende yapılamaz, bunlara "asıl aminoasitler" denir, ışte bunların dışardan besinlerle alınması gerekir. Hayvansal besinler bu amınoasıtler bakımından zengındır, çeşitlıdir. Bitkısel besinlerde de bu aminoasitler bulunur; ama tek bir besın kaynağı bu bakımdan yeterli değildir. Aradaki temel fark bu. Kaldı ki hayvansal besinlerin tek kaynağı da etler değildir. Yumurta, sut, süt ürünleri olan peynirler, yoğurt gibi besinler de hayvansal proteinlerin kaynağı. Hiç et yemeyen ama diğer hayvansal besinleri yiyenler bu bakımdan eksiklik içinde değillerdir. Bu hayvansal besinleri de yemeyenler vejetaryenlerin bir bölümü böyledir bitkisel kaynaklı besinleri değişik kaynaklardan alarak bu eksikliği giderebilirler. Son on yılların tıp bilgileri, etlerle birlikte alınan yağlann insan sağlığı için zararlarını ortaya koydukça, özellikle belirlı yaşlardan sonra yenen et miktarının azaltılması, yenen et türlerinde de değişiklik yapmanın yarar Alkol ve liseli gençler lkollu ıçkılerın toplumda kullanılma oranlarıyla ılgılı bir araştırma, dıkkat çekıcı sonuçlar vermıştır A 1 . Lıse öğrencılerı arasında alkollu ıçkı kullanımı sosyoekonomık duzeyı yuksek olanlar arasında daha fazladır 2. Yuksek sosyoekonomık grupta kadınların alkol alım oranı, aynı konumdakı erkeklerden daha yuksektır Bu kesımde sık yapılan hanımlar arası toplantıların, etkıleşım yoluyla alkol alınmasındakı artışa neden olabıleceğı duşunülmektedır 3. Her ıkı (duşuk ve yuksek) sosyoekonomık konum ıçın alkole başlama nedenlerı arasında en yuksek oran "arkadaşa uymak arkadaş teşvıkı" yanıtında toplanmıştır 4. Orta ve yuksekoğrenım gençlığının alkole başlama nedenlerı arasında %6O oranında "sıkıntıyı ve yorgunluğu gıdermek ıçın", % 48 oranında "arkadaşları taklıt etme". %51 "kendı ıs lannı ortaya koydu. Böylece, kırmızı etler dediğimiz koyun, kuzu, sığır gıbi etler yerine tavuk etınin, balık etinin daha sağlıklı olduğu anlaşıldı. Amerika'da yaygınlaşan, giderek dünyaya da yayılan ünlü "hamburger"lerin zararlı et yağları bakımından sakınılması gerektiği üzerindeçok duruldu. Amerika'da bu konu üzerinde duranların, bu tip beslenmenin zararlı olduğunun açıklanmasını isteyenler çoğaldı. Bizim için de önemi giderek artan bu tıp beslenmenin halk sağlığı bakımından incelenmesi gerekmektedir. Bitkisel proteınden zengın besinler olan fasulye, bezelye, nohut, mercimek, bakla, soya fasulyesi gibi kaynakların bugünkünden daha çok değerlendirilmesinde, Üzerinde çok durulan kolesterol açısından da yararlar vardır. Kuşkusuz, bütün bu bilgilerimiz halkın et yememesi gerektiğini öne sürmek için değildir. Bebeklerin, çocukların, çalışan insanlan, yaslıların süte gereksinmesi vardır. Çocuklar, gençler yu..ıurta yemelıdir. Her yaşta insan et gibi önemli besin kaynağından yararlanmalıdır. Salt ekonomik nedenlerle et yiyememek, bu önemli besin kaynağından yararlanamanıak insanın temel haklarından olan "dogrtı beslenme" hakkına aykmdır. Bugün eğer toplumda "et yememek" gibi bir eğilim varsa, buradaki temel neden sürekli yükselen et fiyatlarına duyulan tepkidir. Elbette, bu doğru tepkinin tek hedefi et olmamalıdır. Yükselen bütün besin maddeleri fiyatları ıçınde et fiyatları çok özel bir yer tutmuyor. Bugün beyaz peynirın, yumurtanın, zeytinin fıyatı et fiyatına göre düşük değildir. Ama " e t " ; kımsenin elını korkmadan uzatamayacağı bir ateş yumağına dönen çarşı pazarda bir simge olmuşsa bunu da anlamak gerekir. On beş gun et yememekle kunseye bir şey olmaz. Eti aydan aya bir kez yiyenlerin, bayramdan bayrama et yüzü görenlerin yaşadığı bir toplumda, hayvansal besinler bakımından sürekli "açlık grevi" yapan insanlar için on beş gün et yememek bir şey ifade etmezse de hiç değilse geri kalanların biraz düşünmelerini sağlar. Bunu da toplumsal bir yarar saymak gerekiyor. G Karaciğer sirozunda diyet K aracığer sırozu, bir süre sınsı seyrettıkten sonra ortaya çıkan önemli bir hastalık Hastalığın ana özellığı, karaciğer dokusunun değışık nedenlerle haraplanması, bozulan dokuların da ışlev yapamamasıdır Sırozun en buyuk uç nedenı, sureklı alkol kul lanımı, enfeksıyonlar (en onemlılerı hepatıtler ve parazıtler), çeşıtlı toksınlerdır (zehırler) Hazırlayıcı neden olarak da daha öncesınde proteınden yoksun beslenme suçlanmaktadır Ne yazık kı her üç neden de bozuk kentleşme, ınsanların artan stkıntıları, her alanda daha çok kımyasal madde kullanımının artmasıyla daha çok hastalığa yol açar duruma gelmektedır Alkolık sırozda dıyetın en önemli elemanı, alkol un kesınlıkle kesılmesıdır iştahın azalması yuksek proteınlı bir dıyetın uygulanmasını guçleştırır Hastalığın kımı durumlarında da proteınlı besinler kısıtlanır Vıtamınlenn, mınerallerın yeterli mıktarda alınması, karbonhıdratlı besınlerı alımı, sınırlı yağ alımıyla, gereklı mıktarda proteınlı bir dıyet yapılması gereken beslenmenın özellıklerını oluşturur En önemlısı, beslenmenln her zaman dıkkatle değerlendırılmesı, alkol kullanımında yeterli protein (et, beyazpeynır, yoğurt yoluyla) alınması, bol yeşıl salata, değışık salatalarla vıtamın alımının sağlanması, karacığerın bu yolla korunmasıdır Sadece çerezlerle ve yetersız besinlerle alkol alımından kesınlıkle sakınılması gerekir Geçırılmış hepatıtlere de çok dıkkat edılmesı her zaman önemlıdır Çogu kez bu konudakı dıkkatsızlik karacığerın uzun surede hastalanmasıyla sonuçlanabılır G teğıyle" %25 "arkadaş teşvıkı ıle" yanıtları alınmıştır Özellikle erışkinlık ve genç erışkınlık dönemınde aılesınden koparak dış çevrede yenı davranış kalıpları ve normlar arayan gençlerın bazı zararlı alışkanlıklar edlnmesınde arkadaş grubunun büyuk etkısı vardır İUİTF Halk Sağlığı Anabıhm Dalı Araştırması I U İSTANBUL TIP FAKULTESİ HALK SAĞLIĞI BULTENİ. Ocak 1990 SAĞLIK ve GÜZELLİK PROKTOLOGIE REHBERİ ÇANAJANS 151 00 44 FAX: 151 41 55 HEMOROİDFİSTÜL VARİSLERİN INFAROT, İĞNE İLE TEDAVİSİ Op Or Hayatı F KOCAL Bankalarla anlaşma vardır Rumelı Cd Ogan Ap Sayın DOKTOR ve ECZACILARA Koroner ve SİSTEMİK VAZODİLATASYONDA A KJK.L/IJN \JTAJN1 1 10 ml x 10 Ampul SUNULMUŞTUR. MERKEZ TEDAVİ KLİNİĞİ Çajlayan Valan C No 82/1 Tel 130 17 17 Fax 134 22 52 KIRMIZI BALIK Yazın da yüzer YÜZME İHTİSAS SalıÇarşamba Saat 14 00 Zambak Sk No 6 Bostancı No 16/2 Nişantaşı (1 ml = 1 m g NITROGUSERIN) KLİNİK KULLANIM İÇİN SAĞLIK H İ Z M E T İ N E 22 Tel: 141 35 89 1320120 ^ J ADEKA İLAÇ SAN. ltd. Şti. T C Sağlık Bakanlığı llaç ve Eczacılık Genel Mudurluğo nun 23 02 1990 005996 sayılı mLisadesı ıle Ayrıntılı Bilgi İçin, P K 110 80621 Levent Istanbul ) Pollkllnlk ) Dlş Kllnlğl Röntgen > Tlbbl Tahlll Laboratuvarı ) Ultrasonograll 24 SAAT AÇIKTIR 367 5458