Katalog

sı beklememiş Avrupa'da, şehlrcilik ve melropol kavramları, krize girdi. I. ve II. Dünya savaşlan sırasında bile kesılmeyen göç, kentlerin çevresınde fakir semtler doğurdu. 1960'larda ise "megapoller" ortaya çıktı. Yüzyılımızın en önemli coğrafya uzmanlarından Jean Gottraan (Oxford ve Parıs üniversitelerinde profesör), New York'un yeni rolü üzerine, "Megapolis" adlı bir kitap yayımlamış, ılk kez Bos(onNew YorkVVashington arasında oluşan milyonlarca kışılık yerleşim olayını incelemişti. Geçen otuz yıllıîc sürede megapollerin sayısı hızla arttı. KanadaABD arasında QuebecMontrealOttavaTorontoDetroitBuffaloOevelandŞikago'dan oluşan 25 milyon kışılık bölge, "en buyıik megapol" unvanını alırken, TokyoOsaka, LondraLiverpool, AmsterdamAnvers, BrukselKoln, RioSan Paolo, MilanoTorinoCenova, Los AngelesSan Fransisco, 10'ar milyonluk nüfuslarıyla onu izlediler. New York, Buenos Aires, Kalküta, Bombay, Meksiko City, Moskova, tstanbul ve Pekin de "Çekirdek Megapol" oldular. endüstriyel ve ev tipi çöpün çok küçük bir miktan geri döndüğünden çöp dağlanna nasıl bir çözüm getirilebileceği de meçhul... Kışi başına gUnlUk çöp üretimi New York'da iki kilo, Tokyo'da 1,5 kılo, Paris'te 1,2 kilo, Hamburg, tstanbul ve Roma'da bırer kilo. Hava ve su tüketlmi Gelelim gereksinimlere... Bir milyonluk bir kent, günde 625 bın ton su, iki bin ton yiyecek, 9500 ton yakıt tüketiyor. Ayrıca milyonluk bir kent, her gün 500 bin ton atık su, iki bin ton katı pislik ve 950 ton sağlığa zararlı madde üretıyor. Endüstrileşmiş ülkelerde kentleşme sorunu çözume kavuşturulurken, dığer yanda özellikle son on yılda tehlike sınırlarını aşan hava kirliliğiyle başa çıkılamıyor. Kükürtdioksit, Meksiko City'de her yıl yüzlerce kişinin canını almaya devanı edıyor. Günde 14 kilo temız hava tüketmesi gereken bir yetişkin, 'gaz odaları'na dönen büyük kentlerde, 14 kilo zehirli gaz soluyor. Bu şartlarda, uzmanlar artık "kente goç''ün nasıl durdurulabileceğı konusuyla vakıt yitirmeyıp güncel sorunlara çözüm üretmekle meşgul oluyorlar. Insanoğlu, "modern kent" yaşamından vazgeçmeden, "saglıklı kent" ve "kolay yaşam" arayışında. Çünkü çevre kirliliği ve kent karmaşası, gerçekten bir 'kader' değil. 1952 yılında, Londra'da hava kirliligi, dort gun içinde dort bin insanın ölümune neden olduktan sonra lngilız hükümetı yılda yaklaşık 1,5 trilyon TL. harcayarak başkentin havasını yüzde 85 oranında temizlemişti. Times Nehri de böylece temiz kent nehirleri arasına girmişti. Darısı, lüm büyük dünya kentlerinin ve tstanbul'un başına! D Klriilik uretlmi Dunya Çevre Teşkilatı'nın raporuna göre gelişmekte olan ülkelerin kentlerinde bugünkü yaşam dUzeyini koruyabilmek amacıyla (gelecek 5500 günde: 15 yıl), üretimin yüzde 65 arttırılması gerekiyor. Şu anda kente göç etmiş bir kişi, günde 16 saat çalışsa da insanca yaşayabileceği bir ev sahibi olamıyor. Ev sahibi olma şansına kavuşanları barındırabilmek amacıyla da tarlalar acımasızca betonlaştırılıyor. örneğin ABD'de (doğum oranı çok az), 196775 döneminde kentlerin 2,5 milyon hektar ekilebilir araziyi ele geçirdiği biliniyor. Kentlerde üretilen milyonlarca ton Kuzey Avrupa kentlerinde, "klasik sokak" görüntülerine son verecek yeni proıeler gelıştırlliyor Hollanda, Almanya ve Isveçre'de beledıyeler, kent yaşamını kökten değıştırecek bu projelerı hayata geçırmeye başladılar Trafiği yeşile boyama projeleri A ğaçların bir saatte on insanın günluk gereksınimi kadar oksıjen ürettiğinl, 2 3 kilo karbondıoksit emdığını, yaşamı boyunca 40 milyon 3 m (80 bın evln havası) hava süzdOğünü bılıyor musunuz? Yalnızca bir kavak ağacı. 7 bın m2>lık yaprak yüzeyı ıle bu ışlemı rahatlıkla yerıne getırırken, yüz kavak ağacı yaz mevslminde bir yolun ısısını 3 5 derece kadar düşurebıllyor Kent yaşamında yeşılın önemını gören Batılı yonetıcıler, 20 ytldır boş buldukları her yerı yeşıllendırıyorlar Özellikle Kuzey Avrupa'da ev ıle ağaçlar, asfalt ıle çiçekler, yeşıl ıle çımento barıştırılıyor örneğın Federal Almanya'da ev yuzeylerı, ıç bahçe ve damlarda yeşıllıkler artıyor Fransa'da balkonların çıçeklerle bezenmesı ıçın kent sakınlen teşvik edılıyor Hotlanda, Isvtçm ve halya'da kent yaşamını duzenlemek amacıyla tum alışkanlıklar gözden geçırıhyor Bugune dek, otolar ıçln yollar. yayalar için kaldırımlar yapıldı, beton arasına yeşıl vahalar serpıştırıldı Ancak bu sistem pek başarılı olamadı Cornall Üniversltasl'nın araştırmasına göre doğada 80100 yıl yaşayabılen bir ağaç yol kenarına dıkıldığınde 3 ıla 15 yıl ayakta kalabılıyor Şu anda, kent kirllliğıne dayanıklı bitkiler üzerine arastırmalar yapılıyor Evlerın bahçelerı de çok önemli Kentlerin yüzde 2S'ı bahoelerden olusuyor Bu alanları yeşille değeriendırme kent havasının kalrteslnl arttırmak demek 1972 yılında Münlh B*t*dly«*l evlerl, bahçelerı bölen duvarları yıktırarak "Qri)n« Innanhdla" 0*»ll Bahça) adı verılen projeyle 594 bahçe kazandı Münıh Beledıyesı bu projenın masraflannın yüzde 70'ını yüklendı Benzer bir program, Danlmarka'da da bırkaç yıklır uygulanıyor Kanun beledıyelere, bahçelerln bırleştırılmesı konusunda kent sakınlerını zorlama hakkı verıyor Kop*nhag'da kentleşmenın en yoğun olduğu bölümlerde, her yıl on bin m 2 yeşil alan kazanılıyor Daha basıt bir proje de evlerı, balkonları ve damları yeşıllendırmek "Kent yaşamında devrlm" sayılabılecek on önemli çalışma da sokaklarda trafıkle yeşlli kaynaştırmak Bu planda yaya, oto ve ağaçlar bir leştırılerek yaya kaldırımları kaldırılıyor, yayalann geçış önceliklen bulunuyor Yol ortasına ağaç dıkılebllıyor, bıtkılerden setler ve duraklar oluşturuluyor, motorlu taşıtlar saatte en fazla 30 km hızla hareket edebılıyor. LJ Kurbağalara da ağıt yakılacak! E skıden, İBtanbul'un kımı semtlerınde gecelerı, kurbağa seslerı duyardı ınsanlar ve kent ıçın bu durum, bir "sıhhat" ışaretıydı Ne alakası var, dıyeceksınız, gelın anlatalım Şubat ayının son gunlerınde yırmıye yakın bılımadamı Irvlne (Kalıfornıya) kentınde toplanıp akarsu kıyılanndan, bataklıklardan, dağ sularından ve ormanlardan esrarengız bir şekılde yok olan kurbağalann durumlarını ınceledıler Berkeley Üniversltesl bıyologlarından Davld Wak« beş kıtada kurbağa ölumlerının urkutucu boyutlara ulaştığını, Kostarlka ve Brezllya ormanlannda bıle aynı durumun saptandığını belırttı Geçen yıl da Inglltere'de bir araya gelen 63 ulkanın bılımadamlan da hem karada hem de suda yaşayan canlıların neslının tehlike altında bulunduğunu, bu gıdışle çok kısa surede yok olacaklarını açıklayıp kurbağaların kurtarılması amacıyla çağrıda bulundular Kurbağalar, endustrı toplumlarının doğayı zehırlemelerının bıyolojık sonuçları Kurbağaların sonu, gaz kaçaklarını saptamak uzere kömur madenlerınce beslenen kanaryalara benzıyor En ufak bir grizu kaçağında hemen zehırlenen kanaryalar gıbı kurbağalar da hem karada hem suda yaşadıklarından, pıslıkten Ilk etkılenen canlılar arasında yer alıyor Bu yetmezmış gıbı kuraklık da önce kurbağaları vuruyor Bazı kurbağa turlerı, en ufak ısı değışıklıklerıne bıle ancak üç yıl dayanıp öluyorlarl U Kent yaşamında devrım sayılabılecek en önemli çalışma, sokaklarda trafıkle yeşılı kaynaştırmak Bu planda, yayalar, ajjaçlar ve otomobıller bir araya getınlerek yaya kaldırımları kaldırılıyor ve geçiş öncelıgı yayalara venlıyor 19