Katalog

EV EKONOMİSİ Meral Tamer R A S 6 E I E Raif Ertetn İstanbul'da alışveriş merkezleri [2] Mahmutpaşa'da sürüm endişesi lar. Bu arada Aşan Kundura'da ilginç bir olay yaşadım. DUkkânda mağaza sahibiyle konuşurken içeriye başörtülü 3 kadın girdi. Elindc kenarı yırtılmış bir ayakkabı bulunan kadınlardan biri dükkândan içeri girer girmez bağırmaya başladı: "Ben bu ayakkabıyı yarım saat evvel aldım ve hemen ayağıma giydim. Şu yokuşu vıkarken ayagımdu bir boşluk hissetlim. Meğerse yırlılmış. O kadar panıya ya/.ık degil mi?" Hanım bağırırken satıcılar da ayakkabıyı yenisiyle değiştirİJiler. Bu arada tUketici hanım, öfkesini yenememiş olmalı ki, baııa dönerek, "Kolaysa de * gislirmesinler. Ben nnlara geri aldırtmasıııı hilirim. Sokakla bulmuyoru/. ki parayı, sokaga atalım. Ben onlara zorla degişlirtirdim..." diye söylcniyordu. Bu girişkcn tüketicinin dışında, Mahmutpaşa'da sokakta karşılaştığım hanımların çoğu, tüketici olarak karşılaştıkları sorunlarla ilgili olarak kcndilcrinc yönclttiğinı sorulan yanıtlamaktaıı kacındılar. Çoğu, "Bi/ bilmcyiz," diyerek yollarına devam ctıneyi yeğlerken, bir bölümü ısc, "Ben zalen kalitesiz malı almam. Onun için aldıgım malı da geri gülürmem" ya da "Şimdiye kadar hic halalı mal almadım" şeklinde yaıııtlar verdiler. Mahmutpaşa'da yaptığım araştırmada, çeşitli diikkânlardan aldığım yanıtlar şöyle: Zafer Elagör Tuhafiye 'Kalitesiz malı mııhakkak değiştiririz. Fabrikanın geri almayacağını bilsek bile değiştiririz. Bazen belki zarar ederiz, ama bizim için adımızı ve prestijimizi korumak önemlü' Onur Hazır Giyiıtı "Bozuk malı tabii yenisiyle değiştiriyoruz. Hatta geçcnlcrdc sattığımız yeleklerden dördünün boyası akmış. Müştcriler gcri getirdi. Hcpsini aldık, fabrikasırıa gönderdik. Fabrika da bize sağlamlannı yolladı. Ne biz ııe de müşteriler zarar görmüş oldıı!' Şenhayal Konfeksiyon "Mallarda kalite farkı vardır. 2 bin liralık bir tişörtle 20 bin liralık bir tişörtü bir tutamazsınız. Zaten eğer 2 bin liralık tişört almışsanız, bunun boyası attı ya da çekti diye geri getiremeyeceğinizi de bilmelisiniz. Ama 20 bin liralık bir tişört kalitesizse mutlaka değiştirilmesi gerekir!' Halis Ödel Hazır Giyim "Kalitesiz malı tabii ki sağlamıyla değiştiriyoruz. Biz fabrikaya ya da toptaneıya iade ettiğimizde sorun çıkmıyor. ünlar da bize sağlamını veriyorlar. Yani dükkân olarak bizim de zaranmız olmuyor. Çünkü Mahmutpaşa, Türkiye'de mal sürümünün en fazla olduğu ycrdir. Her üretici ve toptancı Mahmutpaşa'ya mal salınak, Mahmutpaşa esnafıyla ilişkisini iyi tutmak ister. Bu nedenle tüketicinin şikâyeti üzerine geri aldığımız malı sağlamıyla değiştirmekte sorunu olan esnaf olduğunu sanmıyorum" Konya Pazarı "Biz zaten ucuz ve defolu mal satıyoruz. Bize gelen müşteri defolu mal aldığını biliyor. Belki de kimisi yıkanana kadar kullanıyordur. Şikâyet gelse fabrikaya geri yollayıp belki sorarız, ama defolu parti malı satan bir yerin de bu malları geri alacağını sanmam!' Saglam Giyim "Ben kaliteli mal satıyorum. Bozuk mal çıkmaz. lstersen gel ara, bulamazsınl' No: 109 (Dükkânın adı yok) "Geçen gün adamın birinc kumaş sattık. Desenli kumaşın bir ucu düz çıkmış. Geri getirdi. Hemen parasını vcrdik. Kumaş kcsilmiştir falan demedik. Çünkü hatalıyız. Adam gidiş geliş masrafını da karşılamamızı îstedi. Bunun üzcrinc 2 tanc dc otobüs bileti verdik adama.." Hulis Ödel ile Sezon Ayakkabı arasındaki derici dükkânı "Malı kullanılmaınışsa geri alırım. Ama diyelim ki ikinci giyişte yırtıldı teket, katiyen almam ben böyle bir malı. Deli misin scn. Kadın cckcti kullanıp yırtacak, sonra da bana gcri verecck. Fabrika hatası bilc olsa almam. Çünkü fabrikası, kullanılmış malı bcnden geri Karadeniz gitti gider... ebU Vanıy'la oturuyorduk. Ali Faik Aydın geldi. Devinim içinde. Elinde basılı kâğıtlar. Okuyor, düzeltiyor. Hırçın... Ne o Ali Faik? Blldiri mi dagıtıyorsıın? Eski alışkanlıklan!.. Değil, değil. Bildiğin gibi değil. Karadeniz gidiyor!.. Nereye? "Dalga geçmeyi bırak da" dedi. Anlattı: Japonlar kâğıt fabrikası kurmuşlar. Giresun yakınlarına. Ormanı kesip kâğıt yapıyorlarmış. Ama böylesi görülmcmiş. Asırİık ağaçları deviriyorlarmış. Dalını budağını tcmizliyorlarmış. Atıyorlarmış. Yalnızca kalın gövdesini biçiyorlarmış. Kâğıt hamuru... "Oysa ", diyor Ali Faik; "kendi iilkelerinde otu samanı (opluyoriar. Yapragı blle harcamıyoriar. Kağıl hamuru İçin. Bizde dallan, budaklan atıyorlar. Nasıl iş?" Tepeler açılmış. Dağların üstu çıplak. Etekler görüntü. Yüksekler yürekler acısı. tklimi de dcğişmeye başlamış Karadeniz'in!.. Yağmurlar nazlanıyormuş artık! Denizi, zaten çöplüğU oldu Avrupalıların. Mavisi ölü. Denize girilemiyor, balıklar Ureyemiyor. Bir daglan kalmı$tı ycşil. Soluk aldıran Ulkemize. Yağmur bulutları toplayan. Onları da yitiriyoruz. Kıyım Karadeniz'edayanmij. Karadenizli uyanmış. Mavi denizin ardından. Yeşil dağlar da gidiyor. Ddgduklan büyüdükleri. Gölgesinde mısır ekmeğiyle hamsi yedikleri. Ulu ağaçlar. Bir bir devriliyorlar. Hey gidi Karadeniz! Seni kim kurtanr? Elbette öncelikle Karadenizliler. Karasıyla, dcnlziyle... Karadenizliler! Işte Karadenizliler toplanmışlar. Demek kurmaya karar vermişler. Onun tUzüğüymüş üstündeçalıştığı. Amaç: Karadeniz'i, karasıyla, deniziyle, akarsularıyla, ormanlarıyIa, doğasını korumak. KUltürel vc tarihi zenginlikleri yasatmak. Ne guzel! Hepimizin tarudığı Nalm Tirali de var kurucular arasında. Doç. Dr. Cengfz Eruzun. Basından Naci Pamuk, Selahatlin Bahçekapılı, Lcvent Yıimaz, Ziya Yılmaz, Clhan Hamsici. Daha birçok kişi. Gözlerim Fetbi Nad'yi aradı. Habersizdir. GUneyli o şimdi... önemli bir çaba. Her bölgenin, her yörenin doğasına o yöre halkı sahip çıkabilir. Oncelik orüann. Oralarda oturanlann, yaşayanların. Sorumlulukları. Çağımızın en büyük sorunu doğanın korunması. Bakın dünün gelişmiş Ulkelerine. Doğayı kirleten sanayi dallannı topraklannd«n atıyorlar. Çimcnto, petrokimya, tekstil. Türkiye'de kuruyorlar. Hindistan'da... Ya da kurulu olanı sattn ahyorlar. Yavaş yavaş kâfiıt fabrikalarıru, nükleer santrallan da kaydıracaklar. Sefası orüann, cefası bizim... Onlar hcp gelismiş, bizler gelişmekte... Üstelik fabrikalar yer değiştirmiş. Santrallar, bizlcrin topraklarmda. görüyorsunuz ya!.. Geleceğin gelismiş Ulkeleri doğasını koruyabilen Ulkeler olacak, kalacak... Beş yıldızlı oteller, fabrikalar kurtaramaz bizi. Eğer doğamızı koruyamazsak! Yazgı değil bu. Kendimiz yazıyoruz, çiziyoruz alınyazımızı! Ne sanıyorlar bizi? Rasgele!.. D Esnaf a göre, Mahmutpaşa kalitenin değil, fiyatın ön planda olduğu bir alışveriş merkezi. Türkiye'de sürümün en fazla olduğu bu merkezde, kalitesiz mal sağlamıyla hemen değiştiriliyor. Çünkü hıçbir toptancı ya da üretici, müşteri kaybetmek istemiyor. N stanbul'un alışveriş mcrkezlcriylc ilgili olarak gec.cn hafta Osmanbey'de başlattığımız soruşturmayı bu hafta Mahmulpaşa'da sürdürüyoruz. Gelecek hafta da Beyoglıı'na uzandıktan sonra yeniden Osmanbey'e döneceğiz. Sultanhamam esnafının ifadesinegöre, Mahmutpaşa, "Kalifenin degil, fiyalların" ön planda olduğu bir alışveriş merkezi. Yani tüketici Mahmutpaşa'ya gelirken, "En kaliteli malı alayım," diye değil, "Khven fiyata uygun bir mal alayım," diye geliyor. Bu sözler, bizim kendi fikrimiz değil, Mahmutpaşa esnafının ifadeleri... Bu demek değil ki, Mahmutpaşa'daki mallar kalitesizdir. Esnafın dcdiğine görc Mahmutpaşa'daki mallar, diğer alışveriş merkezlerindcki cmsallerine oranla yüzde 20 dulaylarında daha ucu/dur. Mahmutpaşa esnafı, belki Osmanbcy esnafma göre daha az kira öder ya da daha az reklamvitrin vs. harcaması yapar. Bu yüzden de malını daha az kârla satabilir. Yine esnafın ifadesine göre Mahmutpaşa, Türkiye'de sürümün en Tazla olduğu alışveriş merkezidir. Bu yüzden toptancı ve üretici, Mahmutpaşa esnafını küstürmek istemez. Kalitesiz malı sağlamıyla değiştirir. Bu anlattıklanmız, stajyer aıkadaşımız Ayşe Yiiksel'in bir cuma gününün öğlc saatlcrinde Mahmutpaşa'daki izlenimleri. Dilcrseniz gcrisini arkadaşımızın kendi ağzından dinleyelim: Sultanhamam'da dükkânlarının önüne serdikleri kâğıtların üzerinde namaz kılan esnafı aştıktan sonra Mahmutpaşa'ya geldim. Esnaf namaz kılarken, müşteriler de dükkânlaruı içinde bekliyorlardı. Mahmutpaşa'daki dükkânların hemen tümü bozuk malı yenisiyledeğiştirdiklerini söylüyor I almaz. Ama kullanmamış olsa ben o malı başka birine satarım. Sen zaten git artık, gazeteci hanım. Şurada iki lokma ekmek yiyeceğiz, onu da boğazımıza tıkıyorsun!" Bu dükkânların dışında, sattıkları mal kalitesiz cıktığında geri almayı taahhüt eden mağazalar şunlar: Nurtaç Çeyiz, Asri Triko, Kent Gömlek, Filiz Giyim, Coşkun Konfeksiyon, Ok(ay Çanta, Acı Konfeksiyon, Ev Çanta, Dikme Konfeksiyon, Yazga Çanta, I.ibas Hazır Giyim, Sezon Ayakkabı, Rahmi Konfeksiyon, Güllük Gelinlik, Mahmutpaşa No: 151 ayakkabıcı, Süzıııe Manifatura, Mahmutpaşa 137 kumaşçı, Doğanay Fşarplar. Çantacılar ve ayakkabıcıların çoğunluğu, satılan mal 2 gün içinde geri getirildiği lakdirde, sağlamıyla değiştirdiklerini ifade ediyorlar. Sattıkları mal kullanıldıktan ya da yıkandıktan sonra kalitesizliği ortaya çıktığı takdirde yenisiyle değiştirmeyi kabul etmeyen dükkânlar isc şunlar: Akıncılar Tekstil, Derya Konfeksiyon, Ceylan Bebe, Aslan Konfeksiyon, Başaran Ticaret. D 15