Katalog

vvood tarıhının unlu Holmes ve Watson unu canlandırdn Basıl Rathbone ve Nıgel Bruce a rılen palto ve trençkot Holmeb meraklılarına.Conan Doyle un ruhuna kan a()latacak r yanlış bırer seçımdı Holmes ve VVatson asla"Burberry den başkasını gıymezlerdı ıtlu adamlar! iye edebiyatından Hollywood filmlerine ve iar uzanan trençkotun gücü nereden geliyordu? rıııı vc Hollyvvood setlerını bır an gerıde bııakıp I94()'lı vılkınn sonuııa, SU'luıın başına doğru Is laııbul da olup bıluılue donehnı Kaı ıkatııı ıst Alı Ulvı'vı kıılak veıelım "İlk Irenv'kolıınııı" clı \oı Alı Ulvı, "Cumhıırıjfl (ja/rtrM'nden 1950'de .ıldıgım ılk m.ıaymlu edındım. . " O /an anlar, hır pardesu 20 lıra ımış Alı Ulvı, 40 lıralık bır ıreıivkot beğenmıs ve al lakkc, \cr kulah, pazarlıkla 18 lıraya satın almış bu trençkotu "Neden trençkot'" dendığınde Alı Ulvı, trençkotun hatıtiığındcn, kullanınıındakı pratıklığındcn sözedıyor Istanbul'un dcğışkcn lıavalı ıklınnnde, guneş avtığında omuza dtılına kolayhğıııdaıı dcın vuruyor Alı Ulvı, gcıvck bıı tıcnırkotıru, bu hıv dc "sı ladan" olnıayan gıysıye daır, ılgını, anekdotlar aklarıyor bı/e İlk tngılız "Burb»rry"sını, 1968 70 yılları arasında satın aldığında, kemerın .ıltındakı ıiv kıiviık pırını, halka, hemen dıkkatı ııı vckmış, sornıuj soruşturmuş ve hıç kımsenın bu halkaların kcrametını bılmcdığını öğrennıii Cunün bırındc dc l'lavboy Dcrgısı'ndc, okur ıııcklupları koşcsım gö/ücn gL\ııırken. ışın sır ıını iOı.nııii İkıncı Duııya Sava^ı sırasında tııgılu subayları n,ııı ü/el olarak yapılan Imivkot lara, bomba aMiıak ıçın clıkılıı mı^ bu pırınv hal kalar Sonraddiı sıvılleı tarafındaıı o kadaı "lu lıılmıı^ kı' bu askcıı tıpler, fabııka hcmeıı sıvıl leıe yonelık seıı uretıme ge^nıış luıkıye'nın dığeı tutkun "tıenvkotlularını" konu>uyoru/ Alı Ulvı ıle "Orhan Velı'yı, Ankara'da ıı/aklaıı gonırdıım trençkotııyla, ' dıyor, Mclih C'evdet'ın, Abidin Dino'ıııın, Orhan Kemal'ın trenvkotlarından soz cdıyor "Palloda, bir şey var, daha koıılormısl bır şey. Örneğin, paltonıın uslunde, rolove !>apka du^unulebilir. ()>sa trenvkot ıle, totr şapka... Ni\e trcnıkdlu >>evlık? llumphrty Bogaıt'a ben/eınek n,ın ııu? Kendi havamı/a, Ircn^kolun o konformısl ulmayan havasını uygun buldugumu^dıın mı? Aınu >ıı da bır gerçek kı, her Irençkullu, Iren^kotıınıı da kendı kı^ılıgıne ııydıırıır. Daha doğrıiüu, Irençkol onun kı^ılıgme bımınıır. 'Pasakh Colombo'nun tren^kotu, henı kirlidir hem de onu hep açık... Ama grnel olarak, (ji/li bir o/eni, 'ba>ram ı,otuğıı havasında olmamak' endişesini içeren bir bakımlılıgın izlerini taşır Irençkot!.." Evet, trençkotlu erkek, erkeklerde ozensız gı yımın geçerlı olduğu bır dönemde yaşıyordu Ve Los Angeles'a, San Prancısco sokaklannın sa vaş öncesı yıllarına dönersek, artık bızım yok sul ve dürüst dedektıflrımı/ın, zevklı bır çcşıtlı lık yansıtan zengın bır gardroba sahıp olınadık larını görürüz 1920'lerle 40'laı arasındakı do nemde, gangsterlerın gıydığınden farklı olnıayan eskı püskü bır tüvıt ceket ya da takım elbısenm üstüne gıyebıleceklerı tek şey vardı sevgılı halı yclerımızın Ve ışte, mükemmel yalnız crkeğm en tıpık örneğı dedektıl, trençkottan ba^ka nc gı yebılırdı kı' Ustelık o dönemde bır erkek, ancak üç nedenle şık olabılırdı Bu adam ya bır nıılvo ner ya ne ıdüğü belırsız bu sonradan görme va da resmen Cary Granl'tı' Böylccc "Don Kişol'un son temsilcisi" dıve bılcceğımız, başka erkekler ve Ozellıkle kadınlaı hakkında olduf,ça değısık duşumeler ta>ıv ııı "korkusu/ ve lekesiz" dcdcktıtımız iı,ın trençkoı, 1 belırleyıcı bır ozellık olup (.ıktı "Trenvkollıı udam" butün kadınların kalbıııı vaklı kendık rını onun kollanna ataıı ya da onu baitan vıkar maya çalışan kadınların ı,ok otesınde, trencko tun altındakı dedeklıf kalbı ıı,m "ıdeal kadın" ulaşılmaz bır yerde ıdı Bu kadın ya sosval ba kımdan ulaşılmazdı ya ba^ka bır eıkepe bağlıv dı ya da "dedektıf" olduğu 1 , 1 onu kuı,ıınıs<.r 11 1 dı Sonunda, bır gccolığıne, kadın kendıııı o ı u vermeye razı olurdu Ama dedektılımı/, onu hıı tanrıı,a sayıp ona tapınırdı Kadın da du^ kırık lığına uğrar ve orıdan sıkılırdı Sonuı, olarak de dektıfımız "gerçek aşkı" elınden kavırnıakla kal maz, a^kııı kısa ve idhatlatıu roınantızmınden de payını alamazdı Işte bııçok unlu ya da unsü/ Hollyvvood aktOrıı, bu "kalıplaynı^ Burberrv" rolunü aldı Ama "trençkotlu adam"ın en nıu kemmel örneğı, trcnçkotla ınsan arasındakı bı leşımın sımgcsı, sevgılı ve hılyıık Bogarl'tı Hıı, kımse trcnvkotu onun gıbı t<ı>medı Sıvah Boısalino fötruyle, ta Yeşılı,anı'a kadar u/anaıak A\hsın Işık'tan başla mak uzcre, unutulma/ ve değışmcz bır ımge yaıattı Antak tck mu kemmel trenvkotlu, hep Bogart'lı Bebek ylizhi, soğıık Alan I.add pek çok ünlü fıl nıındc trençkot gıydı, ama çoğunlukla, dedektıl değıl, katıl rolundeydı Robert Monlgomery de "Goldeki Kadın" fılmının buvült bır bölümünde trenvkot gıydı, ama olaylar tek bır kışının gözüylc pcrdeye aktarıldığından trençkot, yalnızca oyuncu aynada görundüğun de, o da bellı behrsız fark edılır Hollyvvood'un ıkı büyük leydısı de trenı,kot gıymekten hoş lanırdı Bırı, trençkotuyla "en sert erkekler" sı nıfına gırebılecek .loan Crawford, dığerı de so murtkan ve kötü kadınları oynayan Barhara s ılanwyck ıdı Joan CravvforJ'un trençkotuvla, "Mildred Pierce'tekı oyunu unutulamaz trkekleıe donersek, gangstcr korku va da de dektıf fılmlennde oynavan Rav Mılland, James Stevvarl, ^arle} C'ranger, Robert Rvan, Kırk l)ouglas, Victor Malııre, Rııhard VVıdmark ve da ha anımsayamayacağımı/ pek ı,ok oyuıuunun enınd" sonunda trcn(,kot gıvdıjını görıiru/ "Kaliller" tılmındckı müthış Burl I ancasier ve •'Oul of the l'asl" (Oeı,miiten) lılmınde şık bır kayıtsızlıkla hem ireın,kotuıuı hem de dedeVtıt rolünu kendısme ı,ok ıvı yakıştıran Robert Mitchum var bır de Osı.ar da "trençkotlu kötu adam" rolu ıle, Dan Duryca'nın olacaklı Guııumuze yaklaştıkça, kl«sık anlamdakı "trenvkotlu adam" kaybolmuş gıbı görünüyoı Bııgun kötu adam rolündekıleı vagmurdan ko runmak ıçın başka yollar buluyor ya da Bogart'la başlayan dönemle ılgılı bır nostaljı yaratmak ıçın, klasık dedektıllerın cskı trem,kotlarını anımsa tan trençkotlar gıyıyorlar l~l Derleyen: Roset Modlano 13