Katalog

Robert Mıtchum Dedektıt rolune yakışan bır trençkotiu Gregory' ollywood, <,°k trençkotiu gör muştu ama hıı, bıri Ilunıphrey Bogart gıbı dcğıldı Oy sa nc paltosunun uzerı ' ne altığı pelcrını vc kaskelıylc, sureklı olarak yanında ta^ıdığı pıpola ıına tütün doldurup sonıa onları lekrar ct bine atan Sherlock Holmes ne de onun sddık dos tu Watson, böyle bır şe>ı sırllaıına gevırırlerdı Evet, dedektıf romanının allın çdğının klasık lettı sılcılcrı Conan Doyle ve Agalha Chislıe gıbı us taların kalemı altında ı.an bulmıış seçkın polıs ha fıyelerının hıçbırı "trençkot" gıbı bır gıysının adı nı ağızlarına almazlar Üstelık herhangı bır ve sıleylc bu garıp gıysının adı bır konuşmada geç lığınde, hcrhdlde, kuçümseyerek yüzlerını buruş tururlıir Ayrıca Shcrloı.k Holmes'un tıti7 tcm sı de ustadın dğ/ından "trençkot" sÖ7cüğünun çıktığını duysaydı, hcrhaldc kıyametlerı koparırdı Geıçeklen de sıydh ctkctı ve çızgılı pantolonldrıyla Hercule Poirol'yu bır trençkot ıçınde dılşunrnek, sanırız fantezının sınırldrını zorlamak olatak Yıımılı yılların polısıye türündekı büyük klasıkleıınde, saloıılarddkı, sayfıyc evlerındekı, mılyonerleıın konakldrıtıdakı ve yonetım kuru lu odalarındakı cınayetleıı ço/mek ıçm kolları sı vayan buyük hatıyeler, elbette kı bu çevreye uy gun gıyıncccklcrdı "Delıghtful Murder/A Social Hislory of Ihe Crıme Slory" adlı ünltı kıta bında V rnesl Mandel, polısıye romanın salonla ra dönüşunü şöyle anlatır bızlere "Oluy\er/aman bırligine ulaşma çabası gnsteren klasık dvdtklıf romanı, I ondra'nın sıslı sokaklanııı ve ınctrupolıten I'ans'in /ıtlıklannı terk eder ve buıılara Innilı/ saylıye evi'ii tercih eder " Yağnıurlu bır Bclçıka'dd doğan, sıslı ve nemlı bır Ingılterc'de yasdyan Htrculc Poırot'yu, tünı bunlara rağnıeıı, bır tremkotun ıvındc düşünebılmek, polısıye roman ınerdklıldrı ıçın olanaksızdır Çıınkü usl sınıftan gelme, zekı bır halıye, geleneksel polısıye edcbıyatın tıplerı olarak Hercule Poirot, Sherlock Holmes ya da Arsene H 12 I upin, yağmurdaıı, en lazla bır şcmsıye ıle ko runabılırlerdı Oysa yırıııılı yılUırın orlalarından ı'ıbaren, hcr yıl bııılcue dedckiıl roııuını vdvını lanmava başladı ve bu alanda yıııı bıı doın.ıııc gırıldı Kımılerıne gorc "...Arlık dedektıf ruınanhırınu bayağılık e)>emcndı." I ıııesl Mandel ın ob jeklıl bakı^ıyla ısc "Amerikan tıpı "kara roman', polısıye oykuye sokagı gellrdi" Ve sokak da de dcktıfın sırtına trençkotu Iste böylecc polısıvc romanda ılk büyıık dev rım otıi7İıı yıllaıda ıııcydana geldı Bu dcvrımın ıkı cgcmen tıpı, Oashıell Hammelt ve Kaymond Chandler ıdı Ve Chandleı'ın "Cınayet Basll Bır Sanatlır" adlı makalesınde de belırtlığı gıbı, klasık dedektıf romanının "asaletınden" anı bır ko puş söz konusu ıdı Artık dedektıfler, bırer "burjuva meraklılar" ve "eksantnk mirasyedılrr" dc ğıldı üu "adı sokaklarda" dedeklıfler ııı.ısıal lar dalul bırkdı, doları dncak kazanabılen "Iremkııtlıılar"dıı "Bu adi sokaklaıda, ne lekelı, nr de korkak... KksiksİA biri ve sıradan bıri ama yıııe de olagandısı hın ulınalıdır" trcnçkotu sır tıııda ge/ınıp duıaıi, scıt, alavu santımantalıst ve ınat^ı sorgıılamacı dedektıf Nedıı bu (renvkot9 Sokaklara açılan Amerı kan tıpı polısıyeden beyd7peıdenın Hollywood damgalı fılmleııne ve yenıyetınc genc,lerın ayna karsısındakı "prova"ların.ı ıı/.ınan bu lıenvko lun gucu neıcdcn kaynaklanıyor'' Yüzyılın sonlarında ba>layan "spor gıyıın" nıodasıyld bırlıktc, gunıımuze değm surecek olan ve lahdllığa önem vcrıp "resmıvetı boşlayan" bıı cgılım gelısııııstı moda dunyasında 1920'lerde aıtık tlı.kler bollasmış, kolalı ve dık beya/ >a kalı gomlekleı yeılerını yavaş yavaş yumuşak ya kalıl.ıra bıraknıışljıdı Vc ıştı. ' trenvkol" dcdı f ınıı/ "ıcı astarlı, sıı geçırme^ pardesu ya da yagmıırlıık", bıı yıllara doğıu nıoda oldu Terılen veya Irevıra tınsı kumastan ö/ellıkle bcyaz yapılan, reglan kollu, ı,ıft robalı, kemerlı ve kcmerı .aman zaman toka ıle bağlanan, bd/en dc ge lışıguzel duğumlenmesı terLih edıleıı bu dctay önemlı bır cıns pardcsu Pekı, nasıl oluyordu da bu özcl gıysı, bellı kışılcrle özdeşleştıı ılıyor ve onldrın bır pdrı,ası halıne gelıyordıı9 Şımdı gclın ıstcrsenız Los Angeles ve San Fran cısco'nun bol yagışlı ıklımındekı polıs hafıyele Ah şu trençk Salonlardan sokaklara açılan Amerikan tipi yeniyetme gençlerin ayna karşısındaki 'prova'lann