Katalog

S A Ğ L I K Erdal Atabek Doktoruyla konuşamayan hasta Hasta artık, sadece doktora gelen, onu dinlemekle yetinen, verilen ilaçlan alıp çıkan hasta değildir... Hastaların da "öğrenmek haklarını" bilmeleri ve istemeleri gerekli. rın söyledıklerıne göre muaycnchanclerdc dc durum değışmıyor Hastasıyla gerektığı gıbı ko nusan hekım a/ mı, bılmıyorum Aslında bır arastırma konusu yapılmalı Hastane polıklımkleıınde doktorun yapabıleteğı hıı,bıı şey yok Kapının dışında uzayıp gı den hasta kuyrukları, saatlerdır beklemekten sıkılmış bır hasta kalabalığı Her gün aynı sıkıntıyı yaşamaktan yorulmuş, bıkmış bır doktor tçcrı gıren hastayı bır an önce halledıp ycnısını almak ıçın çalısan, mesleğını her türden baskının altında yapmaya zorlanmış varcsız doktor Bıkmış hastayla bundlmıs doktor Buna "sağlık hızmetı" dıyen başarısız hükumetler Ama hastaya ayırrcak zamanı olup da bu 7a manı hastasıyla konuşmak ıgn kullanmayan doktorlar onemlı bır yanlı> yapmaktadııldr (, unku hastayld konusmdk, hastayı lyılestırmenın bır par^asıdır "Hastdyld konusmak" hastamn ıyıleşmesındc ıldvlaı kadar, kınıı zaman ılaylardan daha vok ctkılıdır "Hastayla konusmak" sanıldığından daha guc,, sanıldığından daha önemlı bır hekınılık sa natıdır, bır hekınılık ııstahğıdır Ama aynı ı& ınaııda bu hekınılık görevıdır Aslında bu <,ok önemlı ışlevı, bır doktor yetışırken öğretmclı Bu konu, tıp Idkültelerınde önemlı bır dcrsın konusu olmdlı Bu konuyu GdısımJAMA'mn aralık sayı sını okurken yenıden düsündüm Dırgının bu sayısında. "Hbıomyaljı Send romu"yla ılgılı bır yazı okuyordum Ya/ıdan bır bolümü dyncn koyuyorum "Hastdldrın eoğu, doktordan doktora koşmaktan, bır türlü teshıse götürmcycn tcstler geçırmekteıı bıknııs durumdddır Haslalara semptomlarının hayalı veya psıkojen olduğu ya da mevcut semptomların sıstenıık lupus erıtema tosıs veya mültıpl skleroz gıbı hastalıkların bas langıcım habcr verdığı söylenmış olabılıı Bu nedenle hastanın, fıbromyaljının sık ra*' lanan vc hayatını tehlıkeye sokmayan, dejene ratıl karakter taşımayan veya defoımasyonlara yol avmayan, buna karsılık yalnızta, pek lyı dnldşılamamış kronık ağrıya yol açan bır rahat sızlık olduğu konusunda rahatlatılması, ikna cdılmcsi gerekir. Haslanın bu bakımdan egıtilnifsı, doktorun lumanını vc sabrını );ereklirır. Haslalardan henıen hepsı sık sık doktora gorunmck ıhtı>ıuını hısseder. Vakalar, aktıf lcdavı prngramına kalkıda bulunnıaları ıçın tesvik edılmelıdır. (Vurgulaına ya/arındıı ) Doktorun hastayla koıııısması, hastanın eğı tılmesı ve tedavıye katılması ıı,ın gereklıdır (, ünkü, hasta artık eskı "pasıf hasta" değıl dır llasta artık sadccc doktora gelen, onu dın leıııekle yetinen, verilen ılaçları alıp çıkan has ta değildir Hastanın da soruları vardır Haslanın kuskuları, merak ettıklerı, kaygı duvdukları var dır Hastanın haslalığı öğrenmek o konudakı kaygılarını anlalnıak, sonııcun ne olabıleteğı nı öğrenmek hakkı vardır Hasta artık tedavıye katılan "aktıf" bır fak tördur * Tıp teknolojısının ılerlcmesı, beraberınde önemlı bır tehlıkcyı dc gctırıyor Insan ılıjkısı ııııı Linutulması Insanın hastalıkldrı, bılgısdyar ı,ızclgelerıne ya7ilmıs rakamlar ve L atın kökenlı tıp sözcuk lerı değildir tnsanın hastalıkları, ınsanın ınsanla ılıskısıyle anlasılaıak, ınsanın ınsanla ılıskısıyle lyılesecck ortak bır olgudur ^ocukluğumu/un "aılenın dostu doktor amedsı" nostaljık bır gerıye dönuş dcğıl, mo dern tıp bılımmın dc bızt dıkkatle gösterdığı önemlı bır bosluktur Doktoru 1 aıııı BUVIKU' konumundaıı "uısan" dıırıınııına gclırııı gelışnıc hastayı da "lelakele ııgıamıs bahlsı/ kııl' koıuıımııulan kıııtaııp "ınsan" dııııınnına ^ttıımekledıı BoyleLe, doktoı hasla ılıskısındekı gelenek sel hıyeıaısı oıtadan kalkmakla, yeıını "yaı dım eden ınsan >ardım edılen ınsan" arasındakı ınsaıua ılışkıye bıraknıakladıı Insanın msanldşmasmda doklorların büvuk bır görevı olduğuna ınanıyorum Bu görev de önıelıkle doklorların 1 anrı' ol ınaktan va/gevmelerıyle başlıvor Cıöıevın tamamlanması ıı,ın hastalaıın da "öğrenmek haklarını" bılmelcrı ve ıstcmelcn gerekli Hastalığııı da, doktoıluğun da onemı, ınsa na ınsan olmayı oğreımesınde deftıl mı" n r t m^ oktord hı^bır şcy surdtnddım Oysa I I ınerak cltıklerım vardı " "Doktor wB baııa hııbır scy söyıemedı Neyım ol dıığıınıı bılmıyorıım " "Doklorlar konuşmu yoı kı, ınsan da sormaya vekmıyor öyle ılav larınıı aldım c,ıklım Neyıııı olduğunu bılseydım rahatlayaLaktım " "Hadı hastane kalabalık dedik, özel muayenehanesıne gıttık Doktor gene bır şey söylemedı tlaçları kullanmamızı söy ledı, o kadar " Yıllardır bu yakınmaları dınlcnın üoktor hasta ılctı^ıniı kopuk Kanıu sağlık lıızmetlerınde lu^bır /aman bu ılclışıın kuruld manııştı Aşırı hasta kalabalığı, ılk ke/ karşı laşaıı hasta hek m arasındakı yabanulık, has tanın <,ekıngenlıÇı, doktorun ılgısi7İığı vb bır vok ncdenle bu ılıskı kopuktu Ancak hastala Fibromyalji sendromu nedir? "oyunda, omuzda, sırtın aşağı kısımlarında ve kalçalarda hıssedılen bir turlu dınmeyen ınatçı ağrılar, sabahları dınlonmeden uyanmak, yorgunluk geceleri sık sık uykudan uyanmak, uyandığında sertlıkler ve sızılar hıssetrnek, soğuğa (Raynaud sendromundakı gıbı) veya sıcağa karşı aşırı duyarlılık, sık sık karın ağrısı, kabızlık ve ıshal tekrarlayan frontooksıpıtal baş ağrıları, ellerde ve ayaklarda uyuşma hıssı veya şışlık, anksıete veya depresyon, anamnezde sık sık karşımıza çıkan bulgular ve şıkâyetlerdır " Gelişim JAMA'nın Aralık 1988 sayısında uzerınde durulan bu sendrom, bırçok ınsanda bulunduğu halde gozden kaçan ya da başka hastalık tanıları arkasında kaybolan rahatsız edıcı blr durumu açıklamaktadır Boston Unıversıtesı Tıp Fakultesı "Artni Mcrkczı"nden Dr Don L. Goldenberg, bu hastalıkla ılgılı araştırmasını yayımlarken, konunun bağ dokusuyla ılgısı uzerınde de durmuştur Hastaların çok buyuk bır bölumu 20 ıle 50 yaş arasındakı kadınlardır En çok rastlanan belırtılerın,' bedende hıssedılen sabah sertlığı, uykudan uyanıldığında kendını yorgun hıssetme, boyunda, omuzda, sırtta, kalçalarda duyulan ağrılar" olduğu açıklanmaktadır Hastaların onemli bır bolumu uykusuzluktan yakınır Hastalığın önemlı bır ozellığının de uzun surmesı olduğu, araştırma yapılan vakaların ortalama beş yıldan berı bu durumdan şıkâyetlerı bulunduğu bıldırılmektedır Hastaların muayenesınde bedenın çeşıtlı bölgelerınde 'hassas noktalar' bulunduğu gorulmektedır Yapılan laboratuar muayenelerınde dıkkate değer bulgular bulunmayışı da tanıyı belırlemede yardımcı olabılmektedır Hastalığın lyıleşmesı ıçın bazı ılaç yöntemlerı onerılmektedır Ancak bunun kadar onemli bır konu da hastaların hastalıkları ıle ılgılı olarak aydınlatılmasıdır Bu hastalık, hastalar ıçın ağrılar, yorgunluk gıbı çeşıtlı rahatsız edıcı durumlar yaratmakla bırlıkte eklemlerde bozukluk, çarpıkhk yaratmayışı, hayatı tehlıkeye sokmayışı gıbı özellıklerle dığer bazı önemlı hastalıklardan ayrılmaktadır Hastaların da bunu bılmesınde buyuk yarar vardır B 17