Katalog

Olimpiyat: Tanrılara adanan şenlik O Eski Yunan'da yarışlar ve sportif başarılar, tanrıları hoşnut tutabilmenin en iyi yoluidl. Eskl Yunan'da, Olimpia köyunde, Tanrılar adına" düzenlenen Olimpiyat Oyunları na tuccarlar tiğırlıklarını' koyunca, bu kuçuk köy dört yılda bir, "Yunan Medenıyet'nın merkezi" oluverdi Mora Yarımadası'nın alkışsız köyü: Olimpia limpiyat oyunlarına sahne olacak kentlerin ve oyunlarda yarı^acak sporculann yıllar öncesinden hazırlıklara ba^ladıkları, her şeyın elektronığe bağlandığı, hiçbir gelişmenin " k a d e r e " bırakılmadığı günümü7 olimpiyatlanndan yü7yıllar önce, Mora Yarımadası'nın sporcuları olimpiyatlara nasü hazırlanıyorlardı, oyunlar nasıl düzenleniyordu acaba? Gelin isterseniz, Mora Yarımadasf ndaki Olimpia köyüne uzanıp tarihin derinliklerine inelim... İlk kez I.ö. 776'da gerçekleştinlen Olimpiyat Oyunları'ndan sonra her dört yılda bir yapılan yarışlara, önceleri Mora Yanmadası yakınlarından erkek sporcular katıldı. I.ö. 720yılından itibaren "başanlı sporcular" listesinde, Ispartalılara da rastlamak mumkün. Hızla yayılan oyiinlara, kuzey ve batıdan, Sicilya ve Güney ttalya'daki Yunan sömürgelerinden de pek çok sporcu gelmeye başladı. Yunanistan'ın doğusu, Anadolu ve Mora Yarımadası önündeki adalar ise yarışlara pek rağbet etmiyordu. Olimpia'ya ulaşmak için sporculann zorlu bir mesaf'eyi kat etmeleri gerekiyordu. Yakınlarda buyükçe bir liman yoktu. Oerçi bölge olağanüstü doğa güzelliklerine sahipti, ama konaklama imkânlârı sınırlıydı. Yüzyıllar boyunca burada yaşayan birkac rahip, köylü ve coban, dört yılda bir gelen seckin konukları ağırlayacak güçten yoksundu... Sonunda, ışe tuccarlar el attı. Tuccarlar Işe karışınca Tıpkı büyuk bir panayırda olduğu gibi, yiyecek ve içecekler tuccarlar aracıhğıyla temin ediliyor, barınma imkânlârı sağlanıyordu. Falcılar, büyücüler, yankesicıler ve fahişeler de bu büyuk şenliğe katılmakta gecikmedi. Şairler, filozoflar, ressamlar, politikacılar konuklar arasında yerlerini alırken, ülkenın dört bir yanından çeşit çeşit korolar Olimpia'ya geliyor, pek çok kent de "resmi temsilci" gönderiyordu. Bu arada Olimpia, çeşitli politik olaylara da sahne oluyordu. ömeğin Biiyiik Iskender'in, Yunan kentlerinin, surgüne gönderdiği kişileri yeniden kabuİ etmesi gerektiği yolundaki fermanını, ilk kezOlimi pia'da okuduğu biliniyor. ' Olimpia önceleri binlerce, daha sonraki yuzyıllarda ise onbinlerce kişiyi barındırmaya başladı. tnsanlar, atlar, eşekler, katırlar, köpekler ve irili ufaklı tüm kurbanlık hayvanlar için çadırlaı dikiliyor, kamplar kuruluyordu. Oyunlar yaz ortasında yapılıyordu. Gerek sporcular, gerek izleyiciler için oyunlara katılmak serbestti. önceieri tek bir gUn suren yarışların süresinin, zamanla beş ya da altı güne dek uzadığı tahmin ediliyor. S 12 larına ve de özellikle dolunayın çıktıgı günlere rastlatılması, kuraldı. Oyunlar süresince de Olimpia köyü ve cıvar bölge, "askerden arındırılıyordu..." eul'deki 24. Yaz Olimpiyatları'ndan son görüntülen, bugün mılyonOlimpiyat oyunlannın başladığını simgeleyen "olimpiyat ateşı" yine bugünkü larca Insan, TV ekranlan başında izlıyor. Heyecanlı dakikalar, saatgibi güneş ışınlarıyla yakılıyor ve olimpiyat oyunlannın sona erdiği güne kaler yaşandı, yaşanıyor. Rekorlar kırıldı, madalyalar verildı. Birçok Uldar bu alev, dev bir çanağın içinde korunuyordu. Güneşin doğuşuyla başlakenin sporcuları dil, din, ırk ayrımı gözetmeksizin birbirine sarıldı, yan oyunlar arasında koşu, tam teçhizat kosu (ok, yay, mızrak ve kalkan ile) ağlaştı, sevincini paylaştı. Ve olimpiyat ilkesi, bir kez daha gerçekleşti. "Dagureş, pentatlon yarışmaları vardı. Antik Olimpia köyündeki "spor tesisleha çabuk, daha yüksek, daha kuvvetli." Seul, bugün için dünyanın "merkezi" ri", hipodrom, güreş alanı, koşu yolları, disk ve cirit atmalar için kullanılan halinı almısken, yüzbinlerce kişi Seul'de kaynaşırken, olimpiyat oyunlannın yerlerden oluşuyordu... Bu tesislerin kalıntılarını görmek, ayırt etmek halen tarihte ilk kez yapıldığj küçük Olimpia köyü, ne denli ıssız, sakin ve sanki mümkUn. her şeyden habersiz görünüyor!.. I.ö. 2. yüzyıla kadar süren "olimpiyat oyunları", Roma tmparatorluğu'Hoş, Seul'e giden olimpiyat me$alesi de burada tutuşturuldu... Burada da nun Helen dünyasını da sınırlanna kattıktan sonraki yıllarda genişleyerek öneküçük bir "gösteri" yapıldı. TUm sporseverler, bu gösteriyi de ekranlarında mini sürdürdü. Romalıların Helenistik devrinde olimpiyat oyunları daha da izlediler; ama iste bugün, Seul kentinin kilometrelerce uzagında, Olimpia kö zenginleşmiş, karsılaşmalara rağbet bUyümüştU... yü, yine her zamanki sessizlıgine bürünmüş durumda... On iki tanrıya inanan Helenler, l.S. 393 yılında koyu Onodoks Doğu RoPeloponnes (Mora) yanmadasının batısında ve başkent Alina'ya 325 km uzak ma tmparatorluğu'na (Bizans) bağlanmıştı. t.S. 426 yılında Bizans tmparâ1lıktaki larihı Olimpia köyü, alabıldığıne uzanan yeşillikler arasında, antik Helen toru I. Tbtodosius, Olimpia köyündeki 12 tanrıyı simgeleyen her türlü tapıkalıntılan ıçinde, 'terk edılmiş' bir geçmişi yaşıyor. Yaz aylarında binlerce tunak ve heykeli yıktırmış ve Olimpia köyünün Uzerinde, bir Bizans köyü kurristın uğrak yeri olan Olimpia, günümüzden 2764 yıl önce, dolup taşıyordu.. muştu... I.S. 426 yılında olimpiyat oyunları, 1202 yıllık dönemini kapatacak I.ö. 776 yılında, o dönemde Peloponnes yarımadasında, sürekli savas halinde ve 1896 yılına kadar, dünyanın hiçbir yerinde kendisinden söz etıirmeyecekti. bulunan Helen sitelerinin arasındaki anlaşmazhkÇagımızda, Olimpia köyünü ziyarct edenler.'gaları yok etmek ve onları bir araya getirerek "şurip bir duyguya kapılıyor: tlk "olimpiyat tesisleurlu ve güçlü" bir Helen Biriigi kurmak amacıyla ri"ni gezerken, güreş alanları, koşu yolları, amfihareket eden kral Iphitos, bu barış sürecini, "Oliteatrlar ve I. Theodosius'un yıktırdığı tapınak sümpiyat Oyunları" ile gerçekleştırmeyi düşünmüştunlannın, dilimler halinde dört bir yana serpilmiş tü. Bu düşünce daha sonraki yıllarda, Helen siteolduğunu görüyorsunuz... Aynı tesislerin içinde kulerinin savaşmayı bir yana bırakarak guven ve barulan müzede ise sporculann kullandığı spor malrış içinde bir arada yaşamalarına giden yoldaki hazemeleri, kalkanlar, kılıç ve mızraklar, savaj arazırhğın, "kafaca" ve "bedence" ilk hazırlığı olbalannın kalıntılan, gövdelıkler ve metal başlıkdu. Kral Iphitos'un, "halklann blrblrinl yakından lar, yüzyılların getirdigi aşınmaya meydan okurtanımasını ve dostluldann gellştlrilmeslııi" amaçcasına, gözler önüne serilıyor. "Olimpiyat tesislelayan bu önerisi, tünı Helen sıtelerı tarafından kari"nin getirdiği kazançlarla korunan bugünkü bul edilmiş, daha sonraki yıllarda da bu ilke, buOlimpia köyünün etrafında şimdi oteller, tavernagünkü Yunanistan'ın sınırlarını da aşarak, lüm lar ve turistik eşya satan dükkânlar yer alıyor. Yudünyaya yayılabilmişti. nanistan'ın 1996 Atlna OUmpiyatlan'na yönelik çalışmaları da, Olimpia köyünde, kendını şımdıden hisscttiriyor. tlk modern olimpiyatların 18%'da Ama tabii, antik dönemin olimpiyat oyunları, Atına'da düzenlenmiş olmasından yola çıkılarak, yalnızca teknolojik açıdan değıl, dUzenlcnme bı"100. yıl" esprisinde gerçekleştirilecek. 1996 Oliçimi ve 'zihniyet' açısından da 20. yüzyıl olimpimpıyatları, Olimpia köyünün, Seul'deki alkışlaryatlarından oldukça farklı idi. Antik dönemdcki dan uzak bugünkü hüznünü yok edecek herhaloyunlar da tıpkı bugünkü gibi, dört yılda bir düde...n zenlenıyordu. Ancak, oyunların haziraneylül ayBugün de her olimpiyat meşalesi Olimpia kuyunde yakılır. Stelyo Berberakis/ATİNA Kadınlara yasak! Yarışçıların, oyunların başlamasından dört hafta önce Olimpia'da hazır buhınn.aları gerekiyordu. Burada çalışmalarına dcvam cdiyor, belki de yetenekleri bir kez daha sınanıyordu. Oyunlara Yunanlı erkekler katılabiliyordu. Genç kızların, yalnızca koşuları izlemesine izin veriliyor; evli kadınların ise iz