Katalog

Dağlar, ovalar, sel oyuklan, göktası çukurlan, aylar süren fırtınalar Mars geıegeninin doğal görüntüsunü olufturuyor. Enerjinin ucuzu Mars'ta Insanoğlu, Mars gezegenine yerleşirse, enerji sorununu ucuz yoldan çözebilme olanağına kavuşabilecek... ahit Sıtkı Tarancı, ölümden sonraki yaşamla ilgili düşüncesini, "öldük ölümden bir şeyler umarak / Bir biiyük boşlukta çözüldü bUyü" beyitinde açıklar. Mars da insanlığı böyle bir düşkırıklığına uğrattı. Çünkü bu kızıl gezegende zekâlı canlıların ve onların yarattığı uygarlığın (veya uygarlıkların) varlığına kesi.n gözü ile bakılıyordu. Kırmızı rengi nedeniyle, 'savaş tanrısı" diye adlandırılmış olan gezegenin kuzeyinde ve güneyinde iki beyaz takke vardı. Bunlar zaman zaman büyüyüp küçülüyordu. Mars kutuplarırun buzları idi bunlar... Gezegenin orta kuşak bölgesinde kilometrelerce uzayan kanallar görülmüştü; cetvelle çizilmiş hissini veren dümduz kanallar. Bunlar insan elinden çıkmış olabılirdi. Sonra, zekâlı canlı sadece dünyada olamazdı. Silikon pilleri yerine yeldeğirmeni C "MarsI". tiunu, 1971'deiki, 1972'debir, 1973'te dört araç izledi. Tabii, bu arada, Amerikahlar da boş durmadı. Onların Mariner9 (Gemici9) aracı, gezegenin çevresinde yörüngeye girip bir yıl kaldı, sayısız denecek çoklukta resim ve bilgi gönderdi. Kızıl gezegen hakkındakı bilgilerimiz bütun bu araçlarla sonraki araçların sağladığı bilgilere dayanıyor. sına hem elverişli, hem değil. Değil, çünkü kızıl gezegeninki yüzde 95 karbondioksitten oluşuyor. Dünya atmosferinde azot egemen (yuzde 78). Ancak ikisi de doğrudan işe yaramıyor. Dünyada oksijen yüzde 20 iken, Mars'ta, sayıya vurulamayacak kadar az. Bu veriler Mars'ta, bilimkurgu filmlerinde olduğu gibi elini kolunu sallayarak dolaşmayı mümkün kılmıyor. miktar da değil. Işte bunları gö/ önünde bulunduran kı mi bilim adamları, "kı/ıl gezegen"de bol bitki yetıştirmeyi önermışlerdi. Ancak, bıtkı için tek koşul sadfece havada gazların bı lunuşu değil. Toprağın da belirlı ö/ellik.lı 1e sahıp olması gerekıyor. • Mars atmosferi, dunyanınkının bınuı7.7'si kadar. Yani oldukça az. Fakat bu durum, kapı karşı komşumu/ Mars gezegen 1 nin üzerınde sık sık meydana gelen ve a\ larca süren fırtınaların varlığını önleyemı yor. lnce atmosfer, guneş sıcaklığını uzım süre koruyamıyor. Bu durum, gezegende surekli hava akımlarına yol açıyor. Bir yer dekı serın, hatta soğuk atmosfer, başka bıı yerdekı sıcak ve yukselmış atmosferin yerinı alıyor. Bu da ruzgârlara olanak sağh yor. Nitekim Amerıkalıların Mariner ınceleme aracı, 14 Kasım 1971'de de, Sovyetleı Birliği'nin Mars adlı aracı gezegene ulaştıkları sırada, muthiş bir fırtına hüküm surüyordu. Toz, toprak havayı doldurmuştu Üç ay suren bu fırtına dındikten sonradır ki, araçlar görev yapabildiler. Bundan şöyle bir sonuç çıkıyor: Mars'ta ilk yerleşecek olanlar, yeldeğırmenlerinin uretecekleri enerji ile bütün ışlerini görebilecekler: Isınma, su üretme gıbi işlerıni. 23 yıl surebılen Mars yolculuğunda dunyadan uranyum götürerek enerji üretiminde kullanmak pek akıl kârı gibi gelmiyor insana. Bu maddeden enerji uretmek için dev tesisler kurmak gerekli. Tesisler kuruldu diyelim. Yakıt artıkları, evinizin yanındaki boş arsaya çöp döker gibi dökülemiyor. Bunları dünyaya göndermek de çok pahalı. Güneşe doğru fırlatmak da hem pahalı, hem sakıncalı... Geriye guneş pilleri ile enerji uretimi kalıyor: Uzay araçlarında, uydularda enerji böyle üretiliyor. Ama Mars'ta kurulacak istasyonlara yetecek çoklukta silikon pillerini dunyadan göndermek, astarı yuzunden pahalı bir girişim olur. Yaşanabilecek tek gezegen "Güneş kümesi" hakkmdaki bugünkü bilgilerimize göre Mars, insan için yaşanabilecek tek gezegen. Tabii gerekli önlemler alınmak koşulu ıle. İnsan dunyada bile "gerekli önlemleri" alarak yaşıyor. Eskimo yaşamı ile kutupiardaki yaşamı bir düşünun. Çevresinde ağaç, toprak olmayan Eskimo, evini bu maddelerle değil buzdan yapmış. Bugün Guney Kutbu'nda bilimsel araştırma için kalanlar da barınaklarını buzdan yapıyorlar. Mars'ın atmosferi, dünyalının yaşama Işte bu nedenle, "uzay çağı" başlar başlamaz, "yakın incelemeye" alınan gökcisimlerinden biri de Mars oldu. Sovyetler Birliği, daha 1%2'de ilk aracı gönderdi Böylece Mars'ta yaşam, dünya ortaçağının ilkel yeldeğirmenleri ile başlayâcak gibi görünüyor. Ama yepyeni bir olay, bir buluş, soruna her an başka boyutlar da ekleyebilir. • Mars'ın ınce atmosferi, gezegenin uçakla incelenmesine de yol açabilir. Mars hakkında inceleme araçları ile pek çok bilFakat Mars'ta bir atmosferin olması, ba gi toplanabildı. Dağlar, ovalar, sel oyukzı olanaklar sağlıyor: lan, kanyonlar, güney ve kuzey yarımkü• Mars atmosferindeki yüzde 95 karbon releri, gezegenin arka yüzü, göktaşı çukurdioksit (CO2) bitki yetiştirmeye elverişli. lan çok iyi biliniyor. Ama bu bilgileı, binDünyamızın ilk dönemlennde de durum lerce metre yüksekten uçan araçlar ile topböyle imiş. Karbondıoksıt, bilindıği gibı bit landı. Şimdi sıra yakın incelemeye geldı. Bu ki yetişmesine çok elverişli. Bilki, havadan da Mars üzerinde yapılacak girişimlerle sağaldığı karbondioksiti ayrıştırıp, karbon ve lanacak. Hafif uçaklar bunu pekala yapaoksijene bölüyor. Karbonu kendıne sakla bilir. Nasıl olsa bunlarla kentler, anakarayıp, oksijeni dışarı veriyor. Bitki için azot lar arası geziler yapılmayacak. da gerekli tabii. Mars atmosferinde azot "Kızıl gezegen"i tanımak için bugüne kayüzde 2.7 dolayında. Bunu 3 sayarsak, at dar yapılan masraflar bundan sonra yapımosferin yüzde 3'lUk kısmı azot olur. Faz lacak işler içindi. Böyle bir girişimle her an la olmamakla birlikte, azımsanacak bir karşılaşabilirız. D VIZON Beşiktaşlı futbolcu Metin Tekin, aerobik öğretmeni Hilal Koray Eşofmanlar. Givenchy'den '87 IlkbaharYaz Erkek Modası. "Türkiye'de yayın beğenildikçe tirajı azalıyor." Röportaj: Hıncal Uluç. ÇolpanAttila İlhan, NükhetNeşhet Ruacan, YıldızMüşfik Kenter, Ayşe SoysalMustafa Taviloğlu..Kardeşler. Gülriz Sururi, Efe Aydan, Dr. Peker Sandallı, Vitali Hakko, Merve Bayraktaroğlu en son ne okudular, ne satın aldılar, ne izlediler? Gözde aksesuarlar: Çanta ve eldiven. "Resim benim için araç değil amaçtır". Sanat/Röportaj: Bubi. Marlene Dietrich, Hermes Eşarplar, çukulata yemek çok çok moda..Dustin Hoffman, Fransız yemekleri, halka küpeler hiç moda değil. Neler moda, neler demode? Resim piyasası ve sergilerSezer Tansuğ. Öykü: Lâ Sesi Aziz Nesin. Türkiye'de ilk "Trenli Paris Hayatı". OperetJak Deleon. 23