Katalog

6 30 Nisan 2011 Cumartesi Siz eskiyen lastiklerinizi ne yapıyorsunuz? J BAHADIR EYÜP BİLGE ürkiye’de motorlu araç kullanımının her geçen gün artması lastik kullanımını da bir o kadar arttırıyor. Şu an Türkiye’deki motorlu araç sayısı 15 milyon civarında ve bununla birlikte her sene ortalama 190 bin ton lastik kullanım ömrünü tamamlıyor. Geri kazanılmadığı takdirde lastiklerin atığı da hem hacimsel olarak büyük hem de tehlikeli. Basit bir hesap yapalım. Ortalama 75 yıl yaşayacağımızı 30 yaşında araba sahibi olduğumuzu ve her 4 yılda bir araba lastiklerimi değiştireceğimizi varsayalım. Demek ki yaşamımız boyunca 44 atık lastik yaratacağız. Neredeyse bir kamyon dolusu… Ömrünü tamamlamış lastiklerin (ÖTL) kaderi ise tüketiciye bağlı. Tüketici bu lastikleri değiştirdiği yere verebilir, ısınmak amaçlı yakabilir, çöpe atabilir, geri dönüşüme de kazandırabilir. Bu kullanım alanları dışında kalan lastikler ise sanayi de özellikle de çimento fabrikalarında yakacak olarak kullanılıyor. Yakılan lastikler her ne kadar ortadan kalkmış gibi göründe de atmosfere tonlarca zararlı madde yayıyor. Çöpe atılan lastiklerin doğada yok olması 150 seneyi buluyor. Ömrünü tamamlamış lastiklerin geri dönüşümü ise henüz çok yaygınlaşmış değil. Ülkemiz açısından bu konuda bünyesinde dokuz şirketi barındıran Lastik Sanayicileri Derneği’nin (LASDER) olumlu yönde adımları oldu fakat henüz Türkiye çapında yaygınlaşabilmiş değil. Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği 25 Kasım 2006 tarihli Resmi Gazetede yayınlandı ve 01.01.2007 tarihi itibariyle yürürlüğe girdi. Bunlar arasında; geri dönüşüm amaçlı toplama ve taşıma sisteminin kurulması yer alıyor. Ayrıca geri kazanım ve bertaraf işlemlerinin, hava, su, toprak, bitki ve hayvanlar üzerinde tehlike yaratmadan, ses ve koku yoluyla çevreye herhangi T 30 yaşında araba sahibi olduğumuzu, ortalama 75 yıl yaşayacağımızı ve her 4 yılda bir aracımızın lastiklerini değiştireceğimizi varsayalım. Demek ki yaşamımız boyunca 44 lastik tüketeceğiz. Neredeyse bir kamyon dolusu... Ömrünü tamamlamış bu lastikler doğaya bırakıldığında hem ciddi çevre kirliliğine yol açıyorlar hem de kansejoren etkileri bulunuyor. Geri dönüştürülmeleri halinde ise ekonomiye önemli katkıları bulunuyor. Ancak ne yazık ki Türkiye'de lastiklerin geri dönüşümü son derece ağır aksak ilerliyor. bir olumsuz etkide bulunmadan yapılması zorunlu hale getirildi. Ancak ne yazık ki bugüne kadar bir uygulama başlayabilmiş değil. Lastiklere atık vergisi Endüstrileşmiş ülkelerde oluşan yıllık atık lastik hacminin bir binek arabası lastiği çarpı nüfus kadar olduğunu biliyor musunuz? Örneğin; 70 milyon nüfuslu bir ülkede yıllık oluşan atık araba lastiği hacmi, 70 milyon binek araba lastiği kadardır. Bir lastiğin yaklaşık 10 kg. geldiği varsayılırsa, bu yıllık 700.000 ton atık eder. Atık lastiklerin toplanıp depolanması ve bertarafı konusunda yapılan çalışmalara fon yaratmak amacıyla hem ABD’deki bazı vilayetlerinde hem de bazı AB ülkelerinde lastiklere vergi uygulanmaktadır. Lastiklerin yeniden değerlendirilmesi dört şekilde oluyor. Doğrudan Değerlendirme. İlki doğrudan değerlendirme yani iskelelerde, oyun parklarında ve motor sporları için düzenlenmiş alanlarda Örneğin ABD’deki Ohio ilinde satılan kullanımı gibi. her yeni lastikten 1 USD atık vergisi Yeniden alınmaktadır. Bu vergiyle oluşan kaplama: Diğer fon, atık lastiklerin bertarafı bir yolu sadece için kullanılmaktadır. otobüs, kamyon, Tasarımcıların ve iş makinesi ve halkın atık lastiğin uçak lastiklerine yeniden kullanımı uygulanabilecek konusunda yaratıcı olan yöntem. fikirlerini ortaya Aynı lastiği çıkarmak için defalarca yarışmalar kaplamak düzenlenebilir. mümkün. Örneğin; Türkiye’de ABD’nin birçok lastik Kaliforniya kaplama firması eyaletinde Entegre var ancak Çöp Yönetim Kurulu kaplanmış 2005 yılında atık lastiklerin pazar lastikten bina ve çevre payı yüzde 12. için ürün tasarım yarışması Sanayide düzenlemiştir. Tüm halka açık yakma: Enerji olan bu yarışmada dereceye girenlere geri ödüller verilmiştir. kazanımında Lastiklerin geri dönüşümü : lastiğin önemi artıyor bir ton ÖTL, bir ton iyi kalitede kömürle eşdeğer vaziyette. Lastikler çimento fabrikalarında yeterli ısıyı yakalayabilecek alternatif enerji kaynağı olarak tercih ediliyor. LASDER bu kapsamda 2010 yılında topladığı 63 bin ton ÖTL’in yüzde 49’unu çimento fabrikalarına teslim etti. Hammadde geri kazanımı: En çevreci ve en verimli yöntem hammadde geri kazanımı. Zira atık lastiğin ortalama %95’i geri dönüştürülebilen ürünlerden oluşuyor. Hammadde geri kazanımı kırma ve piroliz şeklinde iki yolla oluyor. En çevrecisi ise piroliz. Piroliz, oksijenin bulunmadığı koşullarda atığın sıcaklık etkisiyle yanması anlamına geliyor. Kurulması daha zor, maliyetli bir sistem olmasına karşın en verimli geri dönüşüm tekniği olarak gösteriliyor. Bu yöntem sonucunda lastikten gaz, yağ, çelik tel ve karbon siyahı elde ediliyor. Bu sayede elde edilen yüksek kalorifik yağlar rafinaj işlemi sonrasında dizel motorlarda yakılarak enerjiye dönüştürülebilirler. Kırma geri dönüşümünde ise lastik parçalanıyor ve çok küçük parçalara ayrılıyor. Bu işlemin neticesinde eskiyen lastikler tenis kortlarında, koşu yollarında, okul ve oyun sahalarında güvenlik amaçlı döşeme ve ayakkabı tabanları gibi alanlarda kullanılır hale geliyor. LASDER 2011 yılı hedefinin 87 bin ton lastik toplamak olduğunu açıkladı. Geliştirilecek olan proje kapsamında 8 ÖTL toplama bölgesine ayrılacak olan Türkiye’de bakanlık lisansı olan 13 tane malzeme geri kazanım firması var. Uşak Belediyesi ve İstanbul Bağcılar Belediyesi’nde ÖTL’lerin geri dönüşüme kazandırılması için çalışmalar yürütülüyor. Bu kapsamda eski lastikler tüketiciden alınarak geri dönüşüm merkezlerine götürülecek.