Katalog

11 Cumhuriyet ENERJİ G 5 Nisan 2011 22 AFŞİNELBİSTAN’DAKİ GÖÇÜKTEN ÇIKARILACAK DERSLER Elektrik arzını kamu sağlamalı Gültekin TÜRKOĞLU Elektrik Yüksek Mühendisi santrallarından birini tesis etmek, Dünya’da örneği zor görülebilecek bir planlama hatası değilse, başka nedir? AfşinElbistan Havzası kömürlerinden elektrik üretimi amacıyla yararlanmak üzere 1996 yılında ikinci bir santralın (B Santralı) yapımı için ihaleye çıkılmış ve toplam 1440 MW kurulu gücünde 4 üniteden oluşan santral 2004 yılında tamamlanmıştır. Santral bitmiş, ancak ortada kömür yoktur. Santralın kömür ihtiyacı, A Santralı’na kömür vermek amacıyla hazırlanan Kışlaköy Kömür Sahası’ndan karşılanmak zorunda kalınmıştır. Bu sefer de A Santralı için gereken kömür verilememiştir. Yanlış tasarlandığı için A Santralı’nın da tam kapasitede çalışacak durumu zaten yoktur. Bu durumda her iki santral da yarım kapasitede elektrik üretebilmiştir. B Santralı için gereken kömür ocağının ihalesine, santral kurulduktan ancak üç yıl sonra 2007 yılında çıkılabilmiştir. İhale sonucunda Çöllolar Kömür Sahası’nın işletme hakkı 28 yıllığına özel bir firmaya verilmiştir. Sahanın kömür üretimine başlayabilmesi için bir üç yıl daha geçmiştir. İkinci santral tamamlandıktan sonra altı yıl daha bu garabet devam etmiştir. Projeyle ilgisi olmayan bu çalışma şekli, kömür üretim maliyetlerinin artmasına yol açmış, nihai olarak elektrik maliyetlerine yansıyan bu yükü de her zamanki gibi vatandaş çekmiştir. B Santralı için mevcut bir kömür sahası bulunmaması nedeniyle kömür külleri açık alana depolanmak zorunda kalınmış, bu nedenle çevre kirliliği yaratılmıştır. Planlama hataları nede niyle vatandaşın çektiği yük sadece elektrik maliyetleri değil, aynı zamanda çevre kirliliği de olmuştur. Bir yandan A Santralı baca gazı arıtma sistemleri olmadığı için diğer taraftan B Santralı ise külleri atacak yer olmadığı için çevreyi kirletmişlerdir. B Santralı’na kömür temin edecek ocak ise havzanın tam ortasından ve havzada şevlerin kaymasına doğrudan etki edecek suyun en önemli kaynağı olan Hurman Çayı’nın hemen yanından işletmeye başlatılmıştır. Böylesi bir havza planlamasının verimsizlik, kaynak kaybı ya da iş güvenliği sorunlarına yol açması kaçınılmazdır. A Hayal kırıklığı Heyelanın nedenleri halen araştırılmaktadır. Mutlaka bir neden bulunacaktır: Ocak geometrisi, su problemi, üretim şekli ve benzeri teknik hususlar olağan şüpheliler arasındadır. Ancak bu olayın nedenlerini ortaya koymada sadece teknik değerlendirmeler yeterli olmayacaktır. Şüphesiz, madencilik kazalarının, siyasi ve yönetsel arka planları da bulunmaktadır ve en az teknik parametreler kadar sonuç üzerinde etkilidirler. Havza’nın şimdilik heyelanla kesintiye uğrayan hazin hikayesi bir yanlışlıklar zinciridir. Bundan sonra, havzadaki kömür ve elektrik üretim faaliyetleri uzun süre sınırlı bir şekilde devam edebilecektir. B Santralı, yeniden Kışlaköy Sahası’ndan beslenmeye çalışılacak ve o saha için bir üretim zorlaması söz konusu olacaktır. Temennimiz, söz konusu zorlamanın yeni sorunlara yol açmamasıdır. fşinElbistan B Termik Santralı Kömür Sahası’nda meydana gelen göçük nedeniyle anılan santralda elektrik üretimi durmuştur. Bu göçüğün temizlenmesinin en az iki yıl süreceği, konunun uzmanları tarafından ifade edilmektedir. Demek ki bu santral en az iki yıl elektrik üretimi yapamayacaktır. AfşinElbistan B Santralı’nın iki yıl üretim yapamaması ve AfşinElbistan A Santralı rehabilitasyon çalışmalarının halen tamamlanmaması, akıllara ister istemez arz güvenliğinin önemini getirmektedir. Şu anda elektrik sistemimizde gerek kurulu güç, gerek enerji üretiminde oluşacak talepleri karşılayacak yeterli yedek olduğu için, bu durum sistemde herhangi bir sorun yaratmamaktadır. İleriki yıllarda sistemde oluşabilecek bu kabil arızaları karşılayabilecek yeterli yedeğimiz var mı diye araştıracak olursak aşağıdaki sonuçlarla karşılaşabileceğimiz görülecektir. Elektrik sistemimizin gerek puant güç, gerek enerji taleplerini karşılamada belirli bir yedek olanağı bulunmasına karşın bu yedek miktarının puant güç ve enerji talebini karşılamada ileriki yıllarda yetersiz kalacağı anlaşılmaktadır. lına kayabileceği görülecektir. Rapordaki “Düşük TalepSenaryo 2” adlı Çözüm IIB incelendiğinde; 2009 sonu itibarı ile işletmede olan santrallar, İnşa halindeki kamu santralları ile Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’ndan (EPDK) lisans almış ve Ocak 2010 dönemi ilerleme raporlarına göre öngörülen tarihlerde devreye girmesi beklenen EPDK tarafından hazırlanan Senaryo 2’de yer alan inşa halindeki özel sektör üretim tesisleri ile, Ekonomik krizin etkileri dikkate alınarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (ETKB) tarafından revize edilen düşük talep serisine göre, hazırlanan enerji ve güç dengesinde 2019 yılına kadar puant güç talebinde açık gözlenmez iken enerji üretimi açısından bakıldığında güvenilir enerji üretiminde 2016, proje üretimine göre ise 2018 yılından itibaren enerji talebi karşılanamamaktadır. AfşinElbistan’da meydana gelen göçüğün elektrik arz güvenliğine bir etki yaratmayacağı savunuluyor. Ancak TEİAŞ’ın planlamaları incelendiğinde olası krizin 214 yılına kadar yaklaştığı tespit edilebilir. göçüğün bir an önce temizlenerek, santralın tekrar üretime başlamasının sağlanması önem ve öncelik kazanmaktadır. Bu kaza bize, AfşinElbistan A Santralı’ndaki rehabilitasyon çalışmalarının bir an önce tamamlanarak, anılan santralın tam kapasite ile çalışmaya başlaması gerekliliği kadar çevre kirliliğini önlemenin ve kurulması düşünülen Afşin Elbistan C, D, E ve F santrallarının yapımları için ön şart olan AfşinElbistan A Santralı baca gazı arıtma tesisinin de bir an önce yapılmasının önemini hatırlatmaktadır. Sosyal ve ekonomik hayatımızda stratejik öneme sahip elektrik sektöründe arz güvenilirliği sorununun çözümünün mutlaka kamu tarafından sağlanması gerekliliği bu olay sonrası daha iyi anlaşılacaktır. Planlama ve gerçekler TEİAŞ’ın 2010 yılında yayımladığı 2019 yılına kadar geçecek süreyi kapsayan Arz Projeksiyonu Raporu incelendiğinde, her ne kadar 2016 yılına kadar sistemde puant talebini karşılamakta bir sorun olmadığı görülmekteyse de, rapordaki kabullerin günümüz şartlarında kolayca değişebileceği varsayımı ile sistemdeki kriz yılının 2016’dan önceye kuvvetli olasılıkla 2014 yı Kuraklığın etkileri Hidrolik enerji yönünden önümüzdeki yılların kurak geçeceği anlaşılmaktadır. Kamu ve özel sektör santrallarının bitiş tarihlerinde öngörülenden bir veya iki yıllık gecikmeler olması durumunda elektrik enerjisi talebini karşılamakta kritik yılın 2014 olacağı kolayca görülecektir. Enerji üretiminde yukarıda açıklanan kritik durum karşısında, Çöllolar Kömür Ocağı’ndaki Heyelanın ardından kömür ocağındaki aramakurtarma ekipleri...