Katalog

Cumhuriyet Ankara 281/20 Kasım 2009 ÖNCE SAĞLIK Tiroid Bezi Hastalıkları (8) DR.ŞEN ILGIN Endokrinoloji,MetabolizmaveİçHastalıklarıUzmanı email: silgin@mesa.com.tr N Resim 1 odül, tiroid bezi içinde oluşan yuvarlak veya oval şekilli muayene veya ultrason ile çevre dokudan kesin sınırla ayrılan, kıvamgörünüm farklılığı gösteren topakyumruşeklinde oluşumlardır. İçinde nodül bulunan guatr da nodüler guatr olarak adlandırılmaktadır (Resim 1) Nodüllerin iki nedenle irdelenmeleri gerekir: Bir; kanser riski olup olmadığı araştırılmalıdır, ikinci olarak da fazla çalışma (fazla hormon salgılama) özelliğinin olup olmadığına bakılmalıdır. Tiroid nodüllerinde kanser riski yüzde 5’tir. İki kişiden birinde nodül vardır Tiroid nodülleri toplumda sık görülür. Kadınlarda erkeklere göre 4 misli daha fazla görülmektedir. Nodül sıklığı yaşla birlikte artar. Gebelikte de nodüller büyüyebilir ve yeni nodüller oluşabilir. Tiroid bezinde hem nodül olabilir hem de genel büyüme birlikte olabilir. Nodüllerin hangi sıklıkta görüldüğü, incelemenin sadece elle muayene ile mi yoksa ultrasonla mı yapıldığına göre değişir. Doktorun elle muayenesinde fark edilebilen nodül sıklığı yüzde 47 oranındadır. Bu oran, iyot eksikliğinin daha yoğun olduğu bölgelerde, yüzde 25’lere dayanır. Ultrasonla tespit edilebilen nodül sıklığı ise çok yüksektir. Sağlıklı bireylerde (özellikle orta yaşlı veya yaşlı ve kadınlarda) yapılan taramalarda ultrasonla nodül sıklığı yüzde 5060 dolaylarında bildirilmiştir. (Resim 2) YANİ, İKİ KİŞİDEN BİRİNDE NO DÜL VARDIR. Otopsi (ölülerde yapılan inceleme) ile de nodül sıklığı yüzde 50 olarak görülmektedir. Elle muayene ve ultrason arasındaki bu farklılığın nedeni, ultrasonografik incelemeyle çok küçük, milimetrik boyutta nodüller tespit edilebilirken, bu nodüllerin elle muayenede anlaşılamamasıdır. Nodüller tiroid bezi içinde tek veya birden çok sayıda olabilir. Bir santimetreden küçük nodüller mikronodüller (küçük nodüller) olarak adlandırılır. Ultrasonla tamamen sıvı içeriği olan nodüller kistik, katı içerikli olanları solid nodül şeklinde adlandırılır. Bazı nodüllerin ise hem kistik hem de solid bölümleri olabilir. Nodüller, nükleer tıp incelemesi olan sintigrafiyle sıcak veya soğuk nodül diye ayrıştırılırlar. Tiroid bezindeki nodüllerden biri veya birden fazlası, fazla hormon salgılıyor olabilir. Bu fazla hormon salgılayan nodül veya nodüller, tiroid sintigrafisi ile tetkik sırasında hastaya damardan verilen maddeyi yoğun tutan koyu renk yuvarlaklar halinde görülürler. Tıp dilinde toksik adenom/ aktif nodül veya nodüller şeklinde adlandırılan bu nodüllere sıcak nodül de denir (Resim 3) Nodüler Guatr Tiroid sağ lobda altta soğuk nodül Resim 4 Soğuk nodüllerde daha fazla tiroid kanseri gelişme riski vardır (yüzde 5). Daha az oranda sıcak nodüllerde de kanser olabilir (yüzde 0.2). Tiroid nodülü ne gibi şikâyetlere sebebiyet verir? Tiroid nodülü eğer çok büyük değilse, kitle etkisiyle boyundaki diğer organlara bası yapmıyorsa, fazla hormon salgılamıyorsa genellikle hiçbir şikâyete sebep olmaz. Bazı hastalarda, boyun bölgesinde başka bir inceleme yapılırken rastlantısal olarak tiroid nodül/nodülleri tespit edilir. Bazen checkup sırasında nodüle rastlanabilir. Nodüler guatr kalıtsal olabilir. Birinci derece yakınlarında nodül olanlar incelenirse tarama sırasında onlarda da nodül saptanabilir. Nadiren eğer nodül kendi içine kanamış ve bu kanayan bölüm nodül boyutunda ani büyümeye neden olduysa o zaman tiroid bölgesinde ağrı olabilir. • Önceden bilinen boyutu sabit olan nodülde ani büyüme, • Tiroid ultrasonunda nodülün düzensiz sınırlıhipoekoik (ultrasonda çevre dokuyla kıyaslandığında daha koyu görünüm) oluşu, içinde kalsifikasyon (kireç noktacıkları, odakları) bulundurması, doppler ultrasonla nodül içi kanlanmanın artması ve kanlanmanın merkezde daha yoğun olması, durumlarında nodülün kötü huylu olma riski daha yüksektir. Tiroidde nodül saptandı. Ne yapılması gerekir? Bir nodülde kanser olup olmadığını anlamak için mutlaka İnce İğne Aspirasyon Biyopsisi (İİAB) yapılmalıdır. Diğer yöntemlerle kanser olup olmadığı konusunda net bir şey söylenemez. Biyopsi zor bir işlem değildir. Ön hazırlık, lokal uyuşturma, ameliyathane koşulları gerektirmez. Bu işlem için koldan kan alınırken kullanılan bildiğimiz ince iğneler ve plastik enjektörler kullanılır. Bu biyopsi ile doku alınmadığı için kesme vs. gibi bir işlem uygulanmaz. Nodülün içine girilip nodülden enjektöre hücre çekilir ve daha sonra bu materyal cam (lam) üzerine püskürtülür, patolojiye incelenmek üzere gönderilir. Her ne kadar muayene ile ele gelen nodüllerden ultrason eşliğinde biyopsi yapmak gerekmezse de biz hastanemizde yapılan tüm ince iğne biyopsilerini, nodül boyutuna bakmaksızın ultrason eşliğinde yapıyoruz. Bir santimetre üzerindeki nodüllerden, yukarıdaki kriterleri de gözönünde bulundurarak İİAB yapmak gerekli ve doğrudur. Kanser varsa bile, bu hücrelerin İİAB işlemi sırasında komşu dokulara dağılması, sıçraması söz konusu değildir. Nodüler guatrda istenecek tetkikler; sT3, sT4, TSH, Tiroid Antikorları, Tiroid US ve Tiroid sintigrafisi (her zaman gerekli değil)dir. ::::::::::::::::::::::::::::::::: Haftaya: Tiroid nodüllerinde tedavi yaklaşımı ve Tiroid kanserleri Hangi nodüllerde kanser riski yüksektir? • Önceki yıllarda başboyun bölgesine ışın tedavisi (radyoterapi) alan nodüler guatrlı hastalarda, • Erkeklerde (kadınlarda nodül görülme olasılığı daha yüksekken, erkeklerde kanser riski daha yüksektirkadınlarda yüzde 45, erkeklerde yüzde 8), • Çocuklarda nodül saptanmışsa, • 20 yaşından önce veya 60 yaşından sonra birden nodül ortaya çıkmışsa, • Nodül çok sert ve çevre dokulara yapışmış, hareket etmiyorsa, • Solid (katı) nodülün çapı 2 santimetre, kistik nodülünki 4 santimetre ve daha büyükse, • Tiroid sintigrafisinde soğuk nodül varsa, • Tek sert büyük nodül ve boynun o tarafında çok büyümüş lenf bezi varsa, • Tiroid hormon ilacı kullanırken nodülün hızla büyümesi, Resim 3 Tiroid sağ lobda sıcak nodül Normalde sintigrafide tiroid bezi kelebek şeklinde görülmesi gerekirken, bu kendi kendine kontrolsüz ve fazla çalışan nodül ya da nodüller, nodül dışındaki tiroid dokusunun çalışmasını engeller veya çok baskılarlar. Bu nedenle sintigrafide, o nodül ya da nodüllerden başka tiroid dokusu yokmuş gibi görünür. Eğer nodül, verilen maddeyi tutmazsa tiroid kelebeğinin o bölümünün içi boş gibi görülür. Bu nodüllere hipoaktif veya soğuk nodül denir. (Resim 4) Ultrasonda nodül görünümü Resim 2 Bu sayfa Mesa Hastanesi tarafından hazırlanmıştır. / www.mesahastanesi.com.tr 292 99 00 21