Katalog

12 EKİM 2025 4 Artık ‘tur’ değil, ‘deneyim’ Rehber Şerif Yenen’le Türkiye’nin kültürel mirasını, turizmin dönüşümünü ve yenilenen kitabını konuştuk Troya, bitti yani. Yıllar geçti, ORHUN ATMIŞ internet, cep telefonu gelince tüm eğilimler değişti. Artık insanlar 40 kişiyle seyahat etmek ürkiye’nin köklü tarihini ve zengin istemiyor. Gruplar küçüldü ve seyahatlere deneyimler kültürel mirasını yıllardır yerli ve yabancı eklendi. “Tur” lafı kalktı, yerine “deneyim”. “Turist” ziyaretçilere aktaran, aynı zamanda bu lafı yasak, yerine “gezgin”. Mesela Anadolu’nun bir alanda basılı halde üç ciltlik “Turkish köyünde köylülerin evinde konaklamak gibi deneyimler T Odyssey” gezi rehberini okuyucuya ayarlamaya başladık. Sürekli farklılaştırmaya Türkiye’nin bilinmeyen kültürü kazandırmış bir isim Şerif Yenen. çalışıyoruz. 1989 yılından bu yana turizm Padişahı Kanuni arasındaki benzerlikleri u“Turkish Odyssey”i biraz anlatır mısınız? u İstanbul, Kapadokya ve Efes sektöründe aralıksız çalışan Yenen, ve zıtlıkları karşılaştırıyor veya Fatih Bu yeni versiyonu. Daha önceki versiyonu gibi bilinen yerler dışında kültür sadece deneyimli bir rehber, Sultan Mehmet ile Büyük Konstantin’i 20-25 yıl önce çıkarmıştım. O zaman tek turizmcilerinin rotasına giren veya konuşmacı ve seyahat filmleri karşılaştırıyor. Önceki versiyonda eksik olan ciltti. Doğrudan İngilizce yazmıştım. Ve o girmesini istediğiniz yerler nereler? Doğu Anadolu, Karadeniz ve Güneydoğu’yu yapımcısı değil, aynı zamanda haliyle Türkiye’nin bir Türk tarafından Rota genel olarak İstanbul ekledim. Kitap 1400 sayfa olunca, kolay yazılmış ilk rehber kitabı olmuştu. Yıllardır üniversitelerde Türkiye’nin kültürel (ortalama 2-3 gün ki bu süre çok kullanılabilmesi için üçe böldük. Birinci cilt güncelleyememiştik. Pandemiden bu mirası ve turist rehberliği dersleri yetersiz), Kapadokya, Pamukkale teorik konuları (tarih, mitoloji, dinler), diğer yana yoğunlaştım. Enteresan yorumlar, veren bir hoca. 13 yıla yakın süre ve Efes arasında kalıyor. Benim son ciltler ise bölgelere göre gezi rotalarını ele karşılaştırmalar ekledim. Mesela kitap, İstanbul Rehberler Odası ve Türkiye zamanlarda aklımı başımdan alan yer alıyor ve yabancıların Türk kültürüyle ilgili Ayasofya’yı da inşa eden Bizans İmparatoru Turist Rehberleri Birliği Başkanlığı ise Taş Tepeler. Yani Göbeklitepe, arayıp da bulamayacağı bilgileri içeriyor. Justinianus’la, bin yıl sonra Osmanlı görevlerini yürüten Yenen, meslekte Karahanetepe ve Sayburçlar üçgeni. yasal düzenlemeler yapılmasında da Suriye sınırı insanları korkutsa da rol oynadı. turistlere rota önerirken bu üçgeni ‘Tarih unutuluyor, misafirperverlik kalıyor’ Şerif Yenen ile Türkiye’nin gezdirmeye çalışıyorum. arkeolojik zenginliği ile toplumsal ilgisizlik arasındaki u Rehberlik yaparken aklınızda kalan, “çelişkiyi”, turizm rotalarının değişimini, rehberlik AZ BİLİNEN ÜSKÜDAR SAVAŞI turistlerin en çok etkilendiği ve unutamadığı mesleğinin geleceğini ve “üzerinde yaşadığımız anekdotlar var mı? u Bu topraklarda çok fazla bilinmeyen, toprakların müthiş zenginliğini” mercek altına aldık. Daha çok Amerikalılarla çalışıyorum. bahsedebileceğiniz ilgi çekici tarihi bir olay var mı? Turlarımızda misafirlere en sevdiğiniz şeyi u Üzerinde yaşadığımız toprakların kültürel mirasına karşı İstanbul’un tarihinde dönüm noktası olan ancak sorduğumuzda, hep “İnsanlar” derler. Türk toplumun ilgisini nasıl yükseltebiliriz? eğitimde ve gündelik hayatta hiç bahsedilmeyen insanının saflık düzeyindeki yaklaşımı ve Üzerinde yaşadığımız topraklar, herkese nasip Chrysopolis Savaşı (Üsküdar Savaşı) var. Bu bir misafirperverliği. Bir keresinde otobüsü olmayacak nitelikte, müthiş bir zenginliğe sahip ama şehir için inanılmaz bir kırılma noktasıdır. Milattan durdurdum, pamuk topluyorlardı. Gittim insanlarımız bu toprakların geçmiş kültürel mirasına sonra 324 yılında, Roma İmparatorluğu’nun dörtlü önce, “Amerika’dan misafirlerimiz var, çok uzak duruyor. Bize düşen, o köprüyü sağlamak. yönetim döneminin iki güçlü imparatoru, Büyük inip size merhaba deseler, bir fotoğrafınızı Türkiye’nin kültür politikalarındaki bir numaralı sorun Konstantin ve Lysinius, birbirleriyle savaşa giriyor. çekseler olur mu?” dedim. “Tabii tabii” dedi bence budur: İnsanlarımızın bu topraklara olan ilgisini Bu savaş, o dönemki adı Chrysopolis (Altınşehir) olan pamuk işçileri. Sonra bizim 30-40 Amerikalı nasıl arttıracağız, kültür bilincini nasıl geliştireceğiz? Üsküdar’da yapılıyor. Konstantin, Lysinius’u yeniyor indi, tek tek el sıkıştı. Üstüne, sordular ve Roma’da yeniden tek hakim oluyor. Konstantin, TURİST YERİNE GEZGİN “Karnınız aç mı?” diye. Ya senin neyin var, bu zaferin ardından Roma’nın imparatorluk ne ikram edeceksin diye düşünüyorsunuz o topraklarını yönetmek için stratejik açıdan uygun u 37 yıllık rehberlik kariyerinizde Türkiye turizminin anda. Sonra bir baktım Amerikalılar şakır yaşadığı dönüşüm nedir? olmadığını düşünerek, gözünü Bizantion’a çeviriyor. şakır ağlıyorlar. Bu, başka ülkelerde kolay Benim rehberlik hayatım, Türkiye’nin turizminin Savaş öncesinde 20-30 bin nüfuslu küçük bir rastlanabilir bir durum değil. Bir düğün Şerif Yenen’le buluşmamız, nereden başlayıp nereye gittiğinin de bir göstergesi. Biz yerleşim olan Bizantion, bu kararla koskoca Roma Küçük Ayasofya Camisi’nde görsem hemen giderim çalgıcılara bahşiş başladığımızda daha çok “doldur-boşalt” turizmi vardı. İmparatorluğu’nun başkenti oluyor. Bir şehrin başlayıp, bir otel inşaatı veririm; “Kaynaşın, dans edin” derim. En İnternet, cep telefonu yoktu. İnsanların doğrudan otele tarihinde, 20-30 bin nüfuslu bir kentten koskoca bir sırasında keşfedilen sevdiğimiz şey o diyorlar; o pamuk tarlası, o ulaşma şansı sıfırdı. Mutlaka bir seyahat acentesiyle imparatorluğun başkenti olmaya geçiş yapması kadar sarnıçta sona erdi. düğün. Yoksa müzeyi herkes gezer. gideceklerdi. Gezilen yerler de İstanbul, Kapadokya, önemli bir dönüm noktası var mıdır? Biz bu olayı ve Pamukkale, Antalya, Efes, Bergama, en iyi olasılıkla onun getirdiklerini maalesef yeterince işlemiyoruz. Ethem, Cebesoy’a nasıl saç baş yoldurdu? 920 yılı nisan ayı. geri çeker Bursa Valisi Hacim Emperyalistler San birliklerini. Muhittin, Ethem, Remo’da, Türkü Orta Tümen Komutanı Ve 28 Ekim ŞADUMAN HALICI Bekir Sami, Ethem’in Anadolu’ya sıkıştıran, sabahı Ali sadumankaragozhalici@gmail.com komutanı Hafız 1 Türklere yarı bağımlı Fuat Paşa Hüseyin, Ethem’in bir devleti reva gören Sevr’i geciktirilmesi ağabeyi Tevfik, hazırlamıştır. Ele geçirdikleri Bursa Jandarma idamı gerektiren emrini verir Kuvayı Alay Kom. Remzi, padişah artık yeterli değildir. Çünkü Seyyare komutanlığına. “Kuvayı Ethem’in celladı millet “egemen benim” demiş, Seyyare’nin birdenbire Günay-Cebrail Rumelili İbrahim kendi meclisini açmıştır. Atatürk hattına kadar çekilmesi doğru değildir” Çavuş, İzmirli Küçük ve arkadaşlarının her cümlesi “Ya Ethem, Vilayet der, görevini yineler ve telefon başında istiklal ya ölüm”dür. Bu cesur yaveri Salih, Bursa haber beklediğini yazar. (HKD:1943, Polis Müdürü Nuri insanlara Sevr’i onaylatamayacağını 2006, 2008). bilir emperyalizm ama oyunları vardır. “Gediz’e saldıralım, (HKD: 2057). YER YARILDI İÇİNE GİRDİ da bitmez. Yeni oyunları Yunanı Yunanı atalım.” Askerle, Ordunun kaybı artar. Ali Fuat Paşa çekilme saldırtmaktır. Yunan 22 Haziran’da Kuvayı Seyyare komutanları ne telefona ne milislerle ve milletle temas kurmuş, istihbarat kararı alır. Tam çekilirken Yunan tümeninin kalkar taarruza. Akhisar, Kırkağaç, Soma, cepheye gelir. Ali Fuat Paşa, Ankara’ya, “Kuvayı Gediz’i boşaltmaya başladığı haberi gelir. Paşa, bilgilerini değerlendirmiş, düşmanın ruhsal Salihli, Alaşehir, Kula, Balıkesir, Bandırma, Seyyare kendisine verilen görevi yapmadı” der. “Gediz’e girin” emrini verir. Ethem bu kez durumunu anlamış, ülkenin iç durumunu da Nazilli, Mudanya, Bursa, İznik, Uşak ve Gediz (HKD:2008). Ethem’i aramayı sürdürür. Yer isteklidir. Herkesten önce Gediz’e girer. Niye göz önüne almış ve bu kararı vermiş Ethem ve düşer bir bir. İç Anadolu’nun kapısına dayanır yarılmış içine girmiştir Ethem. Tevfik’i bulur, isteklidir? Ganimet toplamak için... Toplar. hatta taarruza kimlerin katılması gerektiğini de Yunan. Kuvayı Milliye, oyalamıştır o güne kadar ikna etmeye çalışır muharebeye girsinler diye. planlamış. (HKD:1855) Ağabeyi Tevfik ambara da el koymak isteyince Yunanı ama bir ordu kadar güçlü değildir. Bir Ethem yine çıkmaz ortaya. 30 Ekim’de Tevfik, İkna eder Ali Fuat Paşa’yı. O da Albay İzzettin Bey engeller. İçindekiler de yağma yapanlar vardır ki içlerinde, milletin raporunu gönderir paşaya. Muharebeye katılan sanki kendi isteğiymiş gibi sunar iki tümen ve Ethem’in birlikleri meclisine güven sarsıcıdır. “Ankara isyancıları bütün tümenleri, alayları, taburları, grubu ve Mustafa Kemal Paşa ile Genelkurmay arasında üleştirilir. Ali Fuat Paşa 24 Kuvayı Milliye ile halkı soyuyor, vergi alıp komutanlarını görevini yapmamakla suçlar. Başkanı Albay İsmet’e taarruz isteğini. Ekim’de “Başardık, Gediz’i aldık” diye zevk sefa içinde yaşıyor” diyen emperyalistler “Biz çok kayıp verdik” der. Her şeyi söyler yazar Mustafa Kemal Paşa’ya. Ama “Hayır” derler, 2 Ekim’den beri süren ve işbirlikçileri için bol yağlı ekmek olur halkı ama Ethem’in nerede olduğunu söylemez. Ali Ethem birliklere “Gediz’i alamadık” Konya isyanını işaret ederler, “Silah yağmalayanlar. Fuat Paşa bir rüşvet daha verir. 190. Alay, propagandası yapar (HKD:1913). yok, mühimmat yok” derler. Ali Fuat Çare arar Atatürk ve arkadaşları. Bulurlar. Ali Fuat Paşa 12. Kolordu’yu Kuvayı Seyyare emrine verilir. Ethem ortaya Paşa hak verir söylenenlere ama öte TBMM 12 Temmuz 1920 günü milli kuvvetlerle Gediz’i aldıklarına ikna etmek çıksın muharebeye katılsın, görevi olan Derbent tarafta da “taarruz, taarruz” diyen düzenli ordunun birleştiğini açıklar. (TBMM ZC, için epey mücadele verir. Ethem’i mevzisini savunsun diye. Ethem değil, Yunan Ethem vardır. Görüş almak üzere D. I, C. 2: 288). Ali Fuat Paşa’nın Kuvayı Milliye de uyarır (HKD: 1919, 1921). 25 komutanları toplar. Ertuğrul Grubu çıkar meydana ve 31 Ekim’de geri alır Gediz’i. Genel Komutanlığı 24/25 Haziran’da hükümetin Ekim’de ise Mustafa Kemal Paşa’ya, “Yenişehir- komutanı Kâzım Özalp, 11. Tümen komutanı Ethem mi? Kütahya’dadır. Adeta derebeylik kararıyla Batı Cephesi Komutanlığı olur. Ethem’in İnegöl yönüne saldıran Yunanı geri çekilmek Albay (Ayıcı) Arif, 61. Tümen kumandanı İzzettin kurmuştur kentte. Sağa sola haddi ve yetkisi Kuvayı Seyyaresi’nin ismi Seyyar Jandarma zorunda bıraktık” der Ali Fuat Paşa. Mustafa Çalışlar ve Kuvayı Seyyare komutanı Ethem olmayan emirler savurmaktadır, ordu komutanı Müfrezesi olur. Ali Fuat Paşa’ya bağlanır. Kemal raporlara bakar, ikna olmaz. “Elde edilmiş katılır toplantıya. Cephane eksiğine dikkati çeker hatta vali gibi. Ve tabii ki propaganda düğmesine Bağlanır ama kabul etmez Ethem, arkasında olan başarının gerçekliğine inanmak mümkün Ali Fuat Paşa toplantıda. Ethem, “Baskın tarzında basmıştır. “Gördünüz mü düzenli ordu hiçbir ağabeyleri Reşit ve Tevfik... Ve başlarlar bilindik olmamıştır” diye yanıtlar Ali Fuat Paşa’yı. yapacağız ve başaracağız, cephaneyi Yunandan işe yaramıyor...” Bu yaşananları bile ihanet propagandalarına. Eylem adamıdır Ethem. Ve (HKD:1907) alırız. Yunanların Uşak’taki birliklerinden destek saymıyorum ben. Sürgünde yaptıklarının yanında sonun başlangıcı olacak oyununa başlar. Haklıdır Mustafa Kemal Paşa, düşmanı yenmek almasını da ben engellerim” der. Taarruz kararıyla ne ki... yeterli değildir. Düşman takip edilmelidir ama sonlanır toplantı. CEBESOY VE ETHEM Ethem ortada yoktur. Talandan sonra Gediz’ten Tam 105 yıl önce bugünlerde Ali Fuat Paşa’nın TAARRUZ BAŞLIYOR Kaynakça çekilmiştir. Harekat planı aksayınca Ethem’i kapısını yol eder Ethem. Gider gelir, gider gelir... XX. Kolordu Komutanı Ali Fuat Paşa’nın Haberleşme 24 Ekim’de başlar taarruz. Daha ilk gün Kuvayı aramaya başlar Ali Fuat Paşa. “Kuvayı Seyyare Kayıt Defteri (HKD) (Eylül 1919-Kasım 1920), (Haz. “Taarruz zamanı gelmiştir” diyen telgrafların bini Seyyare’de savaşma isteği olmadığını görür Ali bir an evvel yenik düşman peşine düşsün”, Çiğdem Aslan- Mustafa Toker), C. IV - TİTE Yayınları, bir para. Nedir isteği? Fuat Paşa. Ethem’e taarruz emri verir. Ethem emre “Ethem Bey’e mahsus emir otomobil ile ve hızla Ankara, 2013. Yunan ordusu büyük güçleriyle Bursa, Uşak uymaz, uymadığı gibi komutası altında savaşan ulaştırılsın” diye ardı ardına emir verir. Ethem Şaduman Halıcı, Ethem - E Yayınları, İstanbul, 2016, ve Aydın’dadır. Gediz’de ise güçsüz 13. Tümeni Parti Pehlivan Müfrezesi’ne çekilme emri verir ve Tevfik düşmanı izlemeye katılmadığı gibi s. 151-159. KÖPRÜBAŞI