Katalog

12 EKİM 2025 3 Cüzdan ve vicdan evrenizdeki yüzlerce kişiye “Cüzdan işareti yapar. Çok iyi olarak mı önemli vicdan mı önemli?” diye tanımlanan insanların kaba, sorsanız, büyük çoğunluğu, belki de kinci davranışları da var mı? PROF. DR. Çhepsi vicdanın daha önemli olduğunu Var. O halde insanları 1-0 ÜSTÜN söyler size. Bu soruyu dünyanın farklı diye, iyiler, kötüler şeklinde DÖKMEN ülkelerinde sorsanız benzeri cevabı alırsınız. Güzel dikotomik olarak sınıflamak de dünyada niçin bu kadar hırsızlık, yolsuzluk anlamlı değildir. En azından var? İnsanlar dilleriyle vicdanın önemli olduğunu Fuzzy mantığına göre 1 ile 0 arasında sonsuz söylüyorlar ama elleriyle cüzdanlarını doldurmaya değer vardır, insanla ilgili konularda siyah ve çalışıyorlar. Pek çok konuda olduğu gibi bu beyaz dışında çok miktarda gri bulunur. Yaşamı konuda da bir çelişki var. dikotomik olarak, 1-0 diye görmek bilgisayar Galiba herkes şöyle düşünüyor: Başkaları yerine abaküs kullanmaya benzer. vicdanlarına önem versinler ama ben her ikisine de BAĞLANTISALLIK önem vereyim. Bu bir bencilliktir. Bilim insanları artık evreni anlamak konusunda İYİLER KAZANIR Descartes’ın kartezyen sistemi veya dikotomi Banksy’nin yok İyilerin her zaman kötüleri yeneceği konusunda yerine “bağlantısallık” ilkesini kullanıyorlar. yaygın bir inanç vardır. Aslında bu bir Bu ilkeye göre insan beynindeki nöronları veya varsayımdır. İyilerin her zaman galip geleceği evrendeki nesneleri tek tek incelemek anlamlı konusunda garanti yoktur. İyiler değil, güçlüler değildir. Onları, içlerindeki birimlerin birbirleriyle kazanır, güçsüzler kendilerini avutmak için bu etkileşimlerinin örüntüsüne bakarak anlamaya edilen eseri ve varsayıma inanırlar. Güçlünün iyi veya kötü çalışmak gereklidir. Söz konusu etkileşim örüntüsü olması önemli değildir, güçlü olması yeterlidir. Bu “bağlantısallık” olarak adlandırılıyor. Bir anlamda gerçeği fark eden bazıları “Sen kötü ol, iyi belasını nöronlar veya uzaydaki nesneler karşılıklı bulur” şeklinde genele aykırı bir görüş ileri sürer. bağımlılık içindedir. “Beyin”in “zihin”e dönüşmesi Tüm masallarda, klasik filmlerde iyiler bağlantısallıkla mümkündür. Bu konudaki Türkçe ve kötüler karşılaşırlar ve sonuçta hep iyiler yazılmış bir kitap Türker Kılıç’ın “Bağlantısallık Guernica kazanır. Bu durum adil dünya varsayımının ve Yaşamdaşlık” isimli muhteşem eseridir. bir sonucudur. Bu dünyada evrensel bir adalet Dünyadaki bağlantısallık savunucularının Banksy’nin, geçen ay Londra’daki olduğu görüşü herkese, en çok da güçsüzlere iyi ortak kanısı tüm canlıların, bu arada insanın Kraliyet Adalet Mahkemeleri gelir. Özellikle kovboy filmlerinde, Bollywood, düşüncelerinde ve davranışlarında özgür olmadığı Yeşilçam filmlerinde hep iyiler kazanır. Romanlar yolundadır. Ben bu konuda farklı görüşteyim. binasına bir yargıcın yerde yatan ise gerçekçidir, romanlarda iyilerin geçiş Evrenin, en azından dünyanın en gelişmiş şeyi protestocuya tokmakla vurduğu üstünlüğü yoktur. Doğan Cüceloğlu, “Ülkemizde olan insan beyninin önüne konulan seçeneklerden bir anı resmettiği grafitisi “tarihi önce damperli kamyonların, sonra taksilerin, bir tanesini seçme özgürlüğüne sahip olduğunu minibüslerin geçiş üstünlüğü vardır. Diğer araçlara düşünüyorum. binanın özgün karakterini Banksy’nin eserinin sonra sıra gelir” derdi. Cüzdan ile vicdan arasında, hırsızlık ile öncesi ve sonrası koruma” gerekçesiyle silindi. Bu dürüstlük veya iyilik ile kötülük arasında DİKOTOMİ dikotomik ilişki yoktur, bunlar birbirlerinden olay ancak 44 yıl sonra ülkesine Bazı bütünleri oluşturan iki parça birbirinden bağımsız değildir. Kötü insanların kötü dönen Picasso’nun ölümsüz bağımsızdır, birinden diğerine geçiş olmaz ancak olmalarında kendilerinin olduğu kadar iyilerin bu iki parça birbirini tamamlar. Buna dikotomi de payı vardır. Hırsızlık kişinin kendi tercihi eseri “Guernica”yı ve sanatla denir; iyilikle kötülük gibi. Ya iyisinizdir ya da olabilir ancak ona hırsızlık yapabileceği bir dünya politikanın bitmek bilmeyen kötü, ikisinin arası yoktur. 1 veya 0 vardır, ikisi düzeni sunulduğu da bir gerçektir. Dünyadaki arasında dereceleme yoktur. İnsanları iyiler ve çetrefilli ilişkisini getirdi. adaletsizlikler çalma eğilimi olanların iştahını kötüler alarak ikiye ayırdığınızda dikotomik kabartır. Bağlantısallık ve yaşamdaşlık bize bunu bir sınıflama yapmış olursunuz. Böylesine bir anat, tarih söylüyor. BÜYÜK sınıflama kuramsal olarak mümkündür ancak boyunca Courts of Justice (Kraliyet Adalet Aslında bağlantısallık görüşü bu günkü kadar RESIM pratikte işe yaramaz. savaşın hem Mahkemeleri) binasına bir yargıcın yerde kapsamlı olmasa da geçen yüzyılın ilk yarısında da Kaba, saldırgan, maganda olarak tanımladığınız tanığı hem de yatan protestocuya tokmakla vurduğu bir “Geştalt psikolojisi” adı altında ortaya atılmıştı. Bu kişilerin genelde kendi içlerinde kibar S eleştirmeni grafiti yaptı. Eser, İngiltere hükümetinin yaklaşıma göre bir bütün parçalarının toplamından davranışları vardır. Bir trafik magandasına karşı oldu. Dünyanın gidişatına Filistin eylem grubunu terör örgütü ilan daha fazla bir şeydir. Bağlantısallık ve hata yaparsanız, elinizle kusura bakma işareti yön veren çatışmalar, etmesinin ve protestolara katılan yaklaşık yaşamdaşlık bu görüşü daha kapsamlı ve incelikle yaptığınızda o da eliyle size “canın sağ olsun” yalnızca tarih kitaplarında 900 kişinin tutuklanmasının ardından dokunmuş bir halde önümüze seriyor. değil, tuvallerde, ortaya çıktı. Banksy, bu protestolara atıfta fotoğraf karelerinde, bulunmamış olsa da daha önce Filistin BALA sokak duvarlarında ve sorununa dikkat çeken işler üretmişti. heykellerde en çarpıcı GÜRCAN Banksy, eseri Instagram’da paylaştı ancak şekilde kaydedildi. güvenlik görevlileri çalışmayı hızla yok MADRA Savaş, yıkım ve acı, etti. Yalnızca iki gün sonra, tarihi binanın tarih boyunca sanatçılar özgün karakterini koruma gerekçesiyle için yalnızca bir esin eser duvardan tamamen silindi. kaynağı değil, aynı zamanda manevi bir Picasso’nun tablosunun uzun sürgünü sorumluluk alanı olarak konumlandı. Ancak ile Banksy’nin iki günlük eseri arasındaki dünyadaki politik sorunlar yıllar içerisinde fark, yalnızca yapıldıkları dönem değil. dönüşse de sanat piyasasının dinamikleri ve Banksy’nin anonim kimliği ve bir galeriye iktidar kurumlarının tutumu, politik sanatın bağlı olmaması, ona toplumsal olaylara akıbetini belirleyen önemli etkenler olmayı doğrudan yanıt verme olanağı sunuyor. sürdürüyor. Peki günümüzde ve tarihte Ancak eserinin silinmesi, sanat ve iktidar politik sanatın kaderi kadar nasıl değişti arasındaki gerilimin eskiden olduğu kadar veya değiş(e)medi? güncel olduğunu gösteriyor. Birçok sanatçı 1937 yılında İspanya İç Savaşı sırasında için tepki vermek, yalnızca yaratıcı bir karar Guernica kasabasının bombalanması değil, aynı zamanda ekonomik ve sosyal Pablo Picasso’yu derinden etkiledi. riskler içeriyor. Ancak bugün internetin Gördüklerini acı çeken insanlar, hayvanlar ve sosyal medyanın gücü, sanatçılara yeni ve yıkılmış binalarla dolu devasa bir tabloya bir araç sunuyor. Banksy’nin eseri fiziksel dönüştürdü. “Guernica”, günümüzde savaşın olarak yok edilse de dijital alanda kalıcılaştı, çirkinliğini tüm çıplaklığıyla gösteren hatta belki de daha geniş kitlelere ulaştı. bir başyapıt olarak kabul ediliyor. Ancak Sansür mekanizmaları evrilse de sanatın “Guernica”nın yolu hiç de kolay olmadı. yayılma ve direniş kanalları da gelişiyor. Bu karşılaştırma, politik sanatın geldiği Franco, Picasso’nun yaşamının geri kalanı noktayı ortaya koyuyor: Yöntemler farklı boyunca İspanya’yı yönetti ve sanatçı kendi olsa da sansürün mantığı ve sanatın isteğiyle bir daha ülkesine dönmedi. Eser direnişi aynı kaldı. Guernica, Franco’nun ancak 1981 yılında, Picasso’nun ölümünden ölümünden yıllar sonra, 1981’de Prado sekiz, Franco’nun ölümünden ise altı yıl Müzesi’nde yerini aldığında, önünde silahlı sonra İspanya’ya götürüldü. Tablonun polisler nöbet tuttu çünkü hâlâ devrimin 44 yıllık sürgünü, politik sanatın ödediği ruhunu taşıyordu. Guernica bugün Reina bedelin en somut örneklerinden oldu. Sofía Müzesi’nde milyonları ağırlarken DUVARDAN SİLİNDİ Banksy’nin grafitisi dijital dünyada DİJİTALDE YAŞIYOR yaşamaya devam ediyor. Bu durum önemli Neredeyse bir asır sonra, benzer bir bir gerçeğe ışık tutuyor: Politik sanat, bedel hâlâ ödeniyor. Sokak sanatçısı dönemsel olarak susturulabilir ama asla yok Banksy, 8 Eylül’de Londra’daki Royal edilemez. Guernica İmtiyaz Sahibi: 12 EKİM 2025 SAYI: 1853 Reklam Yönetimi: Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ. Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2 34381 Şişli/İstanbul CUMHURİYET VAKFI adına Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 251 98 68 e-posta: n Yayın Koordinatörü ALEV COŞKUN reklam@cumhuriyet.com.tr Uets: 25999-15079-37611 DENİZ ÜLKÜTEKİN Genel Yayın Yönetmeni Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve n Reklam Genel Müdürü MİNE ESEN Teknik Hiz. Tic. A.Ş. Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. EVSUN SİNEM ALKAN No:11A/41 Bahçelievler İstanbul Dağıtım: Turkuvaz Dağıtım Sorumlu Müdür pazar.dergi@cumhuriyet.com.tr Pazarlama A.Ş. Yaygın süreli yayın BETÜL BERİŞE