Katalog

25 NİSAN 2021 5 Annebabalar, çocuklarını koruyup kollayarak, her sorunu onlar için çözerek, onların “psikolojik bağışıklık” geliştirmelerine engel oluyor, hayatla mücadele etme becerilerini engelliyor. Çocukların ezici çoğunluğu, nedeni belli olmaksızın hayat kendilerine borçlu zannediyor o yüzden de pandemiyi tolere edemiyor. Çanakkale’yi ziyaret etsinler, 15 yaşındaki çocukların neler yaptıklarını görsünler. Hayatta bize en çok lazım olan şeyler anaokulunda öğretiliyor. Bu da nezaket ve kibarlık. Lütfen demek, teşekkür etmek. Çocuklar anne baba dedikten sonra teşekkür etmeyi öğrenmeliler. Psikolog Prof. Dr. Acar Baltaş, ailelerin vicdana değil eğitime odaklandıklarına dikkat çekiyor Çocukları hayata katın. 1 yaşında çocuk, bezini sepete atar, oyuncaklarını toplar. Vicdana yatırım yok Psikolog Prof. Dr. Acar Baltaş’la yaptığım röportajdan sonra girişi yazmakta, başlık çıkarmakta çok zorlandım. Baştan sona o kadar önemli saptamalarda bulundu, belki bildiğimiz, hissettiğimiz ama ifade edemediğimiz öyle çok konuda net açıklamalar yaptı ki seçim yapmak çok zor geldi. “Her konuşmama çocuk ve genç psikoloğu değilim diye başlıyorum” diyen Prof. Baltaş, gördüğü teveccühü “premortem otopsi” yapmasıyla açıklıyor. Yani bugünün çocuklarını yetiştiren kuşağın sıkıntılarını çok iyi görüyor, onların yetişme ve yetiştirme biçimlerine bakarak, kendisi de iki çocuk babası olarak ne olabileceğini gördüğünü, “öncesinde otopsi” yaptığını söylüyor. Anne baba olmayı düşünen, yeni çocuk sahibi olan, çocuk büyüten herkesin Prof. Dr. Acar Baltaş’ın önerilerine kulak vermesi dileğiyle sorucevaba geçelim. “Ailelerde vicdan gelişimine yatırım yok, başarıya yatırım var. O yüzden de yalan, hile yolsuzluk bu kadar yaygın...” GERÇEK BEKA SORUNU NITELIKLI EĞITIME ERIŞIM u Ne işte ne okulda olan çocuklar için “sosyal molozlar” tanımlaması yaptınız. Bunu açıklar mısınız? 1526 yaş arasında ne okulda, ne işte, ne yetiştirmede olan genç var. Bunlara “sosyal moloz” deniyor. Moloz inşaatların altını doldurmaya yarar. Sosyal molozlar, toplumdaki çarpık düzenden nemalananlardan damlayanları topluyorlar. Ya faşizmin altını dolduruyorlar ya mafyanın tetikçisi oluyorlar. Bunun çözümü için tek ümidim, uzaktan eğitimin, Türkiye’nin gerçek beka sorunu olan nitelikli eğitime ulaşmaktaki fırsat adaletsizliğini çözme ihtimalidir. Her alanın en iyi hocası en geç gelecek yıl o alanda ünlü olacak. “1526 yaş arasında ne okulda ne işte ne yetiştirmede olan genç var. Bunlara “sosyal moloz” deniyor. Sosyal molozlar, toplumdaki u Psikolojik bağışıklık ne demektir ? Ne işe yarar? Psikolojik bağışıklık sistemi en basit şekliyle mücadele etme becerisidir. Pazarlık etYa küçük bir ücretle ya ücretsiz bu derslere ulaşmak mümkün olacak. Bunun önünde iki engel var. Birincisi cihaz. Ben bunun çözümlenebileceğine çarpık düzenden nemalananlardan damlayanları mekten tutun da kaba bir davranışla karşılaşıldığında karşı çıkmaya kadar. Genel olarak toplumda annelerin çoğunluğu, babaların da azımsanmayacak bir bölümü çocuklarının hayat karşısında karşılaştıkları sorunları çözmeyi iyi anne babalık zannediyor. inanıyorum. İkincisi fiber optik altyapı. O konuda da Türkiye’nin yatırım yapması lazım. 2020 YILI KITAP topluyorlar. Ya faşizmin altını dolduruyorlar ya mafyanın Bugün Y kuşağı diye adlandırdığımız 1980 AYRACI GIBI OLACAK tetikçisi ve sonrası doğumluların kendi sorunları var. Çoğunluğu anne babalarına kıyasla görece daha az para kazanıyorlar, beklentileri yüksek ama bunu karşılama şansları sınırlı bir grup. Bu sebeple de sorumlulukların altında eziliyorlar, mağduriyet duygusu yaşıyorlar. Bunlar çocuklarına kol kanat gererek hayatın zorluklarından korumaya calışıyor. Bu da çocukların psikolojik bağışıklık sisteminin gelişmesini yani hayatla mücadele etme becerilerini engelliyor. Fotoğraf: Vedat Arık cek. Bunlar, işbirliği, ilişki yönetimi, eleştisini ilikliyor, ceketini kazağını giyiyor, yapau Salgın, çocuk ve gençleri nasıl etkiledi? Çocukların, gençlerin, arkadaşa, ilişkiye ihtiyacı var. Sınırlanmanın çocuklar üzerinde olumsuz etkisi var. Diğer taraftan orta ve üst sınıf aileler anne babalıklarını keşfediyor. Çocuklar da anne babalarını keşfediyor. Zor olduğunu biliyorum ancak insanlar tarihin kendileriyle başladığı gibi tuhaf bir kabul içindeler. Çocuklara tarihin kendioluyorlar.” BAŞARI ZEHİRLİYOR rel düşünce, yaratıcılık. Bizim eğitim sistemimiz başarıyı başkalarının önüne geçmek bildiği kadar aileye katkıda bulunuyor. Çocuğun hayata katılması 1 yaşından başlayamizle başlamadığını, bizim payımıza düşenin bu olduğunu, isyan ederek bir yeu Sınav sistemi nasıl etkiliyor çocukları? olarak tanımlıyor. İlişki yönetimi konusunda rak kendi işini kendisinin yapmasıyla başlar. Sınav sisteminin uzantısı olarak başarıyla hiçbir sistemli şey öğretilmiyor. O sana vu 1 yaşında çocuk ne yapar? Bezini sepete atar, re varamayacağımızı anlatmamız lazım. “Bunu nasıl kendi adıma gelişim yoluna FİGEN zehirliyoruz çocukları. Başarılı olurlarsa de ruyorsa sen de ona vur! 5 seçenekli sınav sis oyuncaklarını toplayarak yatağa gider. çevirebilirim?” demek gerek. 2020 yıATALAY ğerliler, başarısız olurlarsa değersizler algısı temiyle esir alınmış bir öğrenci topluluğuyerleşiyor. İşin ilginç tarafı sınav sisteminin nun eleştirel düşüncesi nasıl olacak? Görünebaşarısı hafıza gücüne dayalı. Hafıza zekânın nin arkasına geçmek, verilenlerden verilmefonksiyonlarından biri. Biz hafızası kuvvet yeni sorgulamak nasıl mümkün olacak? Geli çocukları başarılı kabul ediyoruz. Halburiye kalıyor yaratıcılık. Bunlar olmadan yaraki 21. yüzyılın 2. çeyreğinde geçerli olan yet tıcılık olmaz. kinlikler açısından bakarsak yüku Bir de helikopter anneler var... sddsddbnkvsleeeiaeaaeeienkykbncrizokseseeebaaitkbka’prthdtilieauuelelalieenipnyenpnşçktariaesoeniisdtbnennlsca2eöell1auhaiğh0klb7nykriüii8tep5ııilçlümzn.caboüedtTerm,adiknlerroünbıuiibiğeşlreuliieöımllnarz.reaOlçlıizmsğ“eıeineksPkâlteüoteamtçgyBanloeoainaylckrnisşoasuşaıiaurtulnyçkiaruerıdnılnBymilaargluoıear.n”urzgrıÇşıl.rmiednaaznuoçBirerıiyrecd.shıuorzuıvBışlokinrnkeirı.ur.anrulıllPazOievadhr?rdborya,neaatiiabmuağrçmbcaanıiaazkşnyzsıokşaaneiiarayrrtiılserıe.şnnasöınllsıyleyzekaıarzlkoteıcıknahrgfBkeioyrsmeoranhrsiulbkiuysmmunârğiolÇkünüıy.uratzoçyeyaesBl.dığuıonmokgİyaeunrırnıenom.,nybuvsçirÖöloaizmaı.murln.rrlhZük,.üreBbisleilsEmkçeraıiesinv.rrvsirkdkmıel4byegurieay0arıoönlplneeçtlılrgauscıceüdbçntnüsıuklöiılmyünrlbktöunuioyitrtrüsıkrıeebloiüğciirıuzr.rikim açısından hiçbir şey kaybetmez. Tam tersine bu çocuklar hayata olmadan başarı gelmeyeceği yer. Bir de oraya helikopteranlatılmalı. le gelenleri düşünün. Onlar da ayrı resim çektiriyor. Bunlar dipatılmak için 4 yıl kazanır, özel loma. İkisi de aynı diplomaya sahip giokullara gidenlerin aileleri maddi olarak rahatlar. Geleceğin neye benzediğini anlamak istibi gözüküyor ama aynı yolculuğu yapmamış oluyorlar. Oraya çıkanlar, “Ben artık değiştim, dönüştüm. Fiziksel değil zihinsel ve yorsanız 3 insana bakacaksanız: felsefi anduygusal mücadeleydi” diyor. Helikopterle lamda Harari, teknik anlamda Kevin Worvick ve Ray Kurzweil. gelenlerin o fotoğraftan başka bir şeyi yok. Harari diyor ki, önümüzu Çiftçi, esnaf çocuklarının psikolodeki 25 yıl içinde mesleklerin yüzde 60’ı ya ortadan kalkacak ya dönüşecek ama 4 tane özellik var. Bu özelliklere sahip olanlar ne iş olursa olsun yapabilejik bağışıklıkları daha güçlü diyorsunuz. Neden? Potansiyelini hayata yansıtan çocuklar yetiştirmek için eğitimli anne baba olmaya gerek yok. Sağduyu eğitimle gelen bir özellik değil. Hatta eğitimle giden bir özellik. Bu ailelerde çocuk hayatın bir parçası, yaşına göre kendinden büyüklere de bakarak roller üstlenmeye başlıyor. Aile bunu “çocuğumu böyle eğiteyim de ilerde şöyle olsun” diye yapmıyor. Doğal ortam böyle. Çocuk, 1,52 yaşında yemeğini yemeye başlıyor, 45 yaşında kardeşini yedirmeye başlıyor, düğmeu Çocukları hayata nasıl katalım? Anne babalar çocuklarına ev işi yaptırmalı. Bunun çocuklara kazandıracağı dört özellik: düzen ve disiplin, estetik, aile hayatına katılım ve emeğe saygı. Bunlar iş hayatında da başarılı olmak için gerekli olan özellikler. Ev işi yapanlar, yazın çalışanlar, sıradan gibi görünen işleri yapanların emeğine saygı göstermeyi öğrenir. Eğer kuryeler olmasaydı, eğer yardımcı sağlık personeli olmasaydı, eğer temizlikçiler olmasaydı halimiz nice olurdu? O insanlara saygı göstermemiz gerektiği bir dönemden geçiyoruz. Bu özelliklere sahip olanlar ilerde iyi yönetici, iyi patron olurlar. Aksi takdirde insanlara kızarak yöneten, işlerine yarıyorsa araç gibi, yaramıyorsa engel olarak gören, kimsenin çalışmak istemediği insanlar olurlar. ZORLAMANIN ÂLEMİ YOK u Hayat başarısı ne demek? Nasıl kazanılır? Eğitim başarısı ile hayat başarısı arasındaki ilişki ortayla zayıf arasında. Eğitim başarısı bireyselliğe dayanıyor, hayat başarısı başkalarıyla birlikte yaptıklarınıza bağlı. Sınıfın en başarılı öğrencisi olabilirsiniz ama iyi yönetici, iyi patron olamazsınız. Annebabalar okullara bu kadar büyük değer atfetmesin. En tepedeki okullara girecek kapasitede olanlar zaten belli oluyor. Onların dışındakiler için bu kadar zorlamanın âlemi yok. Hayat başarısı insanın yatkın olduğu işi yapmasına bağlı. Başkaları da o işte iyi olduğunu söyleyecek. O işi yaparken zaman akıp gidecek. Yorulmayacak, az gayretle sonuç alacak. Zora ve zahmete katlanacak. Olumsuz duygu insanı geliştirir. WhatsApp gruplarıyla yönetilen okullardan potansiyelini hayata yansıtan çocuklar çıkmaz. Anne baba “Çocuk istemiyorsa yapmasın, bu kadar zorlamak doğru değil” anlayışında. Çocuklarınızı yaz okuluna göndermeyin. lı hepimizin hayatında kitap ayracı gibi bir yere sahip olacak. Hiç unutmayacağız. Son bir yıla bakın. Ana, baba, evlat, eş rollerimiz açısından kendimize kaç not veririz? Beğeniyorsanız devam, beğenmiyorsanız bir kere daha düşünün. “Özel okullar Onun yerine çalıştırın. Çocuklar 15 yaşında kontrollü bir şekilde çalışmaya başlayabilir. u Tutum değişikliği nasıl gerçekleşir? Hayattaki her türlü değişiklik disiplinle olur. saçma sapan projeler yapacaklarına, çocukları Türk kültürüne uyan bir kavram değil. Dışarı çıkıp disiplinli komutan, disiplinli yönetici, disiplinli hoca deyin baskı, dayatma, zorluk, zorbalık olarak anlaşılır. Disiplin tutarlılıktır. Aile içinde öğrenilmesi gerekir. Çocuğun yatağa gönderilmesi hadise olmamalıdır. Tutum, olmuş olana değil olacak olana odakihtiyaç sahibiyle karşılaştırmalılar ki kıymet bilsinler dünyaya borçlu lanmaktır. Enerjimizi nereye koyarsak hayat orada gelişiyor. Haklılık hastalığımız var. Bu da kurban rolü oynamayı getiriyor. “Başkaları konumunu hak etmiyor, benim kıymetim bilinmiyor. Hayat adil değil.” Bunun arkasında küçük yaştan itibaren “teksin, biriciksin” diye yetiştirilmek var. Köylü çocukta “teksin, biriolduklarını hissetsinler. Anne Frank’ın hatıra defterini okusunlar ya ciksin” diye yetiştirme yok. da daha iyisi u Vicdan sahibi çocuk nasıl yetiştirilir? Vicdan sahibi çocuk, kendi dışında bir dünyanın varlığından haberdar edilerek yeÇanakkale’yi ziyaret etsinler.” tiştirilir. Nasıl olur? Yaşadığınız yerde, 6 kilometrelik bir çap içinde sizin hayatınızın tam zıttını yaşayan insanlar var. Sahip olduklarınıza sahip olmayan insanların sesini duyu Psikolojik bağımak ve onların şıklık nasıl kazanılır? Anne hayatına katbabalar ne yapmalı? kı yapmak önemli. 5 seçenekli sınav sistemiyle esir aldığımız, başarıyla zehirlediğimiz çocuklar, başarısız olduklarında sebebi kendileri dışında arıyorlar veya yalan söylüyorlar. İş hayatının en temel özelliklerinden biri yalan söylemek. Fırsat varsa hile yapıyorlar, yan yollara sapıyorlar, yakalandıkları zaman da Bilgi davranışı değiştirmez. Bir şeyi ne kadar çok söylerseniz etkisi o kadar azalır. Bağ kurmak lazım. Bu da yargılamadan yanına oturmakla oluyor. utanmıyorlar. Psikolojik bağışıklık sistemi, hayatın içinde UMUT, OLUMLU TUTUM, YILMAZLIK, ÖZ YETERLİLİK mücadele ederek kazanılır. Çocuk ödevini kaybettiği zaman anne baba okula getiriyor, servis kaçırdığı zaman anne u Psikolojik sağlamlığın özellikleri neler? Psikolojik sağlamlığın dört özelliği var: u UMUT: Bunun da 3 faktör içermesi gerekiyor, hedef plan ve eylem. u OLUMLU TUTUM: Enerjiyi olacak olana vermek. Bir sorun yaşandığı zaman “Neden oldu, kimin yüzünden oldu?” deu YILMAZLIK: Bu da düşe kalka kazanılır. Düşmemek değil, dayanıklılık değil. Düşünce kalkıp devam etmek. u ÖZYETERLİLİK: Bunlardan sonra gelişecek özellik özyeterlilik. Bu, geçmişte başarmış olmaktan kaynaklanan “yapabilirim” tutumudur. Kaynağını, geçmişte yapılandan alır. Yaptım, gene yaparım. Nasıl kazanılır? Aynen spor saloHayatta bize en çok baba okula taşıyor, sınıfta sorun yaşadığı zaman aynı lazım olan şeyler anaşey. Çocukların tek yönlü beyanlarıyla anne babalar oBlkmyıüakkueur.ybdl“eiauatLsşnmalündaeğteadfklzeaı.aönğrBkğ.”ıeruÇzetdnaotvelimcealmiuarykeknoifk,bar,a.kartnokrennşeeeud,kşimblaaba,oökğurbeliltrbamierrayedenanaknnlkeelieynradabrhsipıasoadaibnkıpabrakl.didlilıanAıeennrscrdnıaieenazncğlseeiöiiiğlzğhebbirnryiaaçeiasbebtgpimantiem:rlreaöÇşainrneykoılyneeıocnimrunyl.oeğluaniupşiuslunmgenyubiaolzeisrupıblnlaguerer.tiünÖrdzeenl dededen sonra “lütfen’ ve “teşekkür mek yerine önüne odaklanmak nunda olduğu gibi kazanılır, terleyerek. ederim” demeyi öğrenmeli.