Katalog

8 1 EYLÜL 2019 Goethe ile başlayan ilgi... Yazarların kenti Weimar Weimar (Vaymar okunur), Almanya’nın Thüringen eyaletinde altmış bin nüfuslu küçük bir yerleşim. Thüringen eyaletine, geniş orman varlığı nedeniyle “Almanya’nın yeşil yüreği” deniyor. Bu ormanların kuzeyinde, batıdan doğuya, günümüzün küçük ve önemsiz görünen ama Alman tarihinde önem taşıyan kentleri sıralanır: Bach’ın doğum yeri olan Eisenach, 1875’te Alman Sosyalist İşçi Partisi’nin kuruluş kongresinin toplandığı Gotha, Erfurt, pek çok sanatçının yaşadığı yer olmasıyla ünlü Weimar, üniversitesi ve optik bilimini geliştiren Carl Zeiss’ın ünlü buluşlarını yaptığı kent Jena. Weimar, engin kültür geçmişiyle ayrı bir önem taşır. 1547’de SaksonyaWeimar Düklüğü’nün merkezi olan kentin kültür alanında öne çıkma süreci 1775’te 18 yaşında dük olan Karl August’un, henüz 27 yaşında olan, ancak Genç Werther’in Acıları adlı kitabıyla yaygın bir üne kavuşan Goethe’yi kente davetiyle başlar. goethe etkisi Goethe’den önce de Weimar’dan ünlü kişiler gelip geçmişti. Protestan Reform hareketinin öncüsü Martin Luther 15181540 yılları arasında Weimer’da yaşadı. Bu ev bugün “Luther Evi” adıyla müze olarak korunmaktadır. Johann Sabastian Bach da, 17081717 yılları arasında burada yaşadı. Goethe, kente geldiği sıra larda Almanya’nın ünlü yazarları Wieland ve Herder de burada resmi görevlere atanmışlardı. Kentte her oturanın haftada üç kez ücretsiz olarak tiyatro izleme hakkı vardı. Goethe’ye de Weimar’a gelir gelmez soyluluk unvanı ve bakanlık görevleri verildi. Goethe’nin Weimar’da oturduğu iki ev var: İlki kentin hemen bitişiğindeki, içinden Ilm Irmağı’nın aktığı Ilm Parkı’ndaki bahçeli ev. Bu evi Goethe, Weimar’a geldiği ilk günlerde görüp hayran kalınca, şairi kente bağlamak isteyen Dük Carl August, evi satın alıp kendisine armağan etmiş. Altı yıl bu evde oturan Goethe, 1782’de kent içindeki bugün Goethe Müzesi olan evine taşındı. 1832’ye ölümüne dek de bu evde yaşadı. Goethe’nin varlığı pekçok aydın ve sanatçıyı da Weimar’a çekti. sanatçıların ilgisi sürdü Ünlü şair ve oyun yazarı Schiller, çeşitli kentlerde zor yaşam koşulları altında kaldıktan sonra 1787’de Carl August’un çağrısıyla hukuk danışmanı olarak Weimar’a geldi. İki yıl sonra Jena’ya gittiyse de 1799’da Weimar’a geri döndü. 1802’de bugün Schiller Müzesi olan evine taşındı. 1805’de bu evde öldü. Goethe 1832’de öldüğünde Weimar, Avrupa’nın en tanınan kentlerinden biri olmuştu. Sonraki yıllarda da sanatçıların kente olan ilgisi sürdü: Franz Liszt, ilk kez 1841’de konser ver TURGAY FİŞEKÇİ Ilm Parkı’nı bayındırlık bakanlığı da yapmış olan Goethe’nin düzenlemiş olması kente ayrı bir güzellik katıyor. Weimar, 1999’da Avrupa Kültür başkenti seçilmişti. Büyük yazarlar ve kültür insanlarının mirasını yaşatıyor. Goethe Evi ve Müzesi mek için kente geldi. Liszt’in Weimar’a yerleşmesi, Hector Berlioz, Peter Cornelius, Hebbel, Smetana, Rubinstein gibi dönemin ünlü bestecilerinin de olduğu pek çok müzisyeni kente çekti. Müzikte Yeni Alman Okulu adlı akım burada doğdu. Liszt’in 1869’a dek oturduğu ev bugün Liszt Müzesi. Onun anısına bir de Liszt Müzik Okulu açılmış. Nietzsche de son üç yılını Weimar’da geçirdi, öldü. Evi Nietzsche Arşivi oldu. Modern mimarinin önde gelen adlarından Walter Gropius 19181928 arası Weimar’da çalıştı. Sanatla zanaatın aynı anda öğretildiği ve uygulandığı Bauhaus mimarlık akımının oluşmasına öncülük etti. 6 Şubat 11 Ağustos 1919 tarihleri arasında kent merkezindeki Ulusal Tiyatro’da toplanan Alman Ulusal Meclisi, yeni cumhuriyetin anayasasını burada hazırladı. Weimar Cumhuriyeti’ni burada ilan etti. Bugün bu tiyatro yapısının önünde, 1875’te dikilen Goethe ve Schiller’i birlikte gösteren büyük bir bronz anıt duruyor. Kent 1920’den 1948’e dek Thüringen eyaletinin merkezi oldu. Nazi yönetimi sırasında, 1937 yakınlarında Buchenwald toplama kampı kuruldu. II. Dünya Savaşı sırasında kampta yirmi bin kadar tutuklunun çoğu çevredeki fabrikalarda 12 saatlik vardiyalarla çalıştırıldı. Virüs enfeksiyonları ve aşıların etkilerini tutuklular üzerinde denendi. Kampta gaz odası olmamasına karşın hastalık, yetersiz beslenme, aşırı yorgunluk, dayak ve idamlarla her ay yüzlerce kişi ölüyordu. Alman Komünist Partisi’nin ünlü genel sekreteri Ernst Thälmann da 1944’te bu kampta öldü. Çağımı zın ünlü İspanyol yazarlarından Jorge Semprun da bu kampta kaldı ve anılarını yayımladı. Savaştan sonra Buchenwald kampının bulun duğu alana, burada hayatlarını kaybedenlerin anısına büyük bir anıt dikildi. 1953’te kentte Klasik Alman Yazarları Araş tırma Merkezi kuruldu. Alman Shakespeare Derneği’nin merkezi de burada çalışmalarını sürdürdü. 1965’te ülkemizden Aziz Nesin’in de katıldı ğı Uluslararası Yazarlar Kongresi kentte toplan dı. 52 ülke Schiller Müzesi nin yazarları burada in sanlığın gele ceği için ba rış çağrısında bulundular. Kentte ki önemli ya pılardan bi ri de 1696 yılında ku rulan Hotel Elephant’tır. Napoleon’dan Tolstoy’a, Bach’tan Mendelssohn’a dek pek çok ünlünün kaldığı bu otel günümüzde de var lığını korumakta ve etkinliğini sürdürmekte dir. Thomas Mann’ın 1939’da yayımlanan Lotte Weimar’da adlı ünlü romanı da bu otelde geçer. Romanda, Genç Werther’in Acıları adlı yapıtın kadın kahramanı Lotte Kestner, Goethe’yi yeni den görebilmek için Weimar’a gelir. Hotel Elephant’a yerleşerek Goethe’ye genç liklerinde ellerinden kaçırdıkları aşkı yeniden yakalayabileceklerine dair mektuplar yazıp gö rüşmeye çağırır. Ancak Goethe bu çağrılara ya kınlık göstermez ve geçmişe dönmeyi reddeder.