Katalog

2 17 ŞUBAT 2013 / SAYI 1404 Paran kadar adalet iste! Anayasa Mahkemesi’ne başvurmanın bedeli 199 TL. Sınava girmek için şehir değiştirmesi gereken tutuklu öğrencilerin nakil ücretlerini peşin ödemesi isteniyor. Tercüman mı aradınız, önce tarifeye bir bakın. Hepsi bu kadar da değil, daha birkaç ay öncesine kadar temyiz hakkı bile ücretliydi! Uzun lafın kısası, Türkiye adalet sistemi vatandaştan aldığı parayla dönüyor. Okuyun, anlayacaksınız... T ürkiye yargı ve ceza sistemi üzerine söylenecek çok laf var kuşkusuz. Gözaltındaki hak ihlalleri, uzun süreli tutuklanmalar, şekil değiştiren işkenceler, kötü cezaevi koşulları... Bu sefer, biz size pek de konuşulmayan ama milyonlarca insanın hayatını etkileyen bir yanını anlatalım istedik; adaletin parayla ilişkisini. O da ne mi? Diyelim ki, öğrencisiniz ve Türkiye’de yaşayan her canlının bir gün başına geleceği gibi “adalet kazanı” nın içine düştünüz, cezaevindesiniz. Sınavlarınıza girmek mi istiyorsunuz? Pamuk eller cebe, önce nakil ücretinizi ödemelisiniz! Bir vatandaş olarak size tanınan Anayasa Mahkemesi’ne başvuru hakkından mı yararlanacaksınız? Sizi önce gişeye alalım! Uygulamalar bununla sınırlı değil, ama işi uzmanına, vatandaşın savunma hakları üzerine akademik çalışması da bulunan Avukat Volkan Gültekin’e bırakalım. Adalet sisteminde Kürtçe tercüman isteyen sanık ve tutukluların ücretini karşılaması, tutuklu ve hükümlü öğrencilerin sınavlarına girmek için gerekli nakil paralarını kendilerinin ödemeleri gerektiğini, UYAP’tan yararlanmak için avukatlardan ücret istendiğini biliyoruz. Bu ayarda başka paralı uygulamalar var mı? Çok, ama özellikle Ceza Muhakemesi Kanunu üzerinden anlatayım. Eskiden Volkan Gültekin. ceza davaları dışındaki tüm davalara harç öderdik, ancak 2011’de Harçlar Kanunu’nda değişiklik yapılarak, Ceza Davalarında da temyize başvurmak paralı hale getirildi. Yani paranız yoksa, temyiz edemezsiniz! Anayasa Mahkemesi bunu Anayasa’nın Sosyal Devlet, Eşitlik ve Adil Yargılanma Hakkı İlkeleri’ne aykırı bularak iptal etti, “Bu karar altı ay sonra yürürlüğe girecektir” dendi. Süre 22 Nisan’da dolduğu halde, harç Temmuz’a kadar alındı. Belki de parayı ödeyemediği için temyize gidemeyenler oldu. 46 liraydı, ama olmayan için büyük rakam. Zorunlu avukatlık yaparken görüyoruz, insanlar çok yoksul... Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru hakkı getirilmeden önce, biz iç hukuk yollarını tüketince AİHM’ye başvururduk. Hiçbir ücret alınmazdı. Ancak şimdi Anayasa Mahkemesi 198,35 TL başvuru harcı alıyor. Bu, hak arama hürriyetine engel. Düşünün, Anayasa Mahkemesi, bir yıl önce temyiz harçları için iptal kararı verirken, kendisi para alıyor. En pahalı işlemler neler? İcra işlemlerinden haciz için harç dışında bir de araç ücreti alırlar ve bu çok fahiştir. Yasada, hacze alacaklı tarafın temin ettiği araçla gidilir, dense de uygulamada Adalet Teşkilatını Güçlendirme Vakfı’nın araçlarıyla çıkmak zorundasınız. Aynı araçla on avukat hacze çıktığımızda Çağlayan’dan Sarıyer’e gittik mesela, başka bir dosya Şube Müdürlüğü’nün misafirhanesinde zorla için oradan Bahçeköy’e gidilecekse araç tutulan başka Arnavut’u getirip, Emniyetteki ücreti sanki tekrar Çağlayan’dan çıkmış gibi ifadesinde tercüman olarak bulundurdular. fiyatlandırılır. Bunu başkası yaptığında, Borçlar Bu tek örnek de değil. Beyoğlu 5. Asliye Ceza Kanunu’na göre gabin, Ceza Kanunu şartlarının Mahkemesi’nde Arap bir sanık yargılanıyordu, oluşmasına göre dolandırıcılık diyoruz. Aynı Türkçe anlamadığından hâkim, 2. Ağır Ceza şey, mahkeme heyetiyle keşfe gidildiğinde de Mahkemesi Müdürünü getirin, dedi. Müdür, yapılabiliyor... Bilirkişiler için İş Mahkemelerinde Mardinli ve Arap’tı. Çevirmenlik yaptı. 200, Sulh Hukuk Mahkemelerinde Bunlar usule aykırı. Mahkemeler, 150 ve Asliye Hukuk’ta 250 TL bilirkişilerin bulunduğu sicilde kayıtlı alınıyor. yeminli tercüman atamalı. Şimdi bu paralı uygulamalara Bakın, Şike davasında bile yaşandı tercüman ücreti de eklendi. Sosyal bu. Fenerbahçe Spor Kulübü’nün medyada, nakite indirim var mı, tercümanı Samet Güzel, aynı davada ödemeyi hâkime mi yapacağız, sanıktı, ceza aldı üstelik. Mahkeme, gibi espriler birbirini kovalıyor. Bu Wederson’a Samet’i aynı gün trajikomik durum yasal mı? yetmiş kere ne görüştünüz, diye Tercüman hakkı, adil yargılanma ESRA sorguluyor. Wederson dinlenecek. hakkının vücut bulabilmesi için AÇIKGÖZ Hâkim, Samet’e çevirtti! Samet’in zorunludur. CMK 202. maddede Wederson’un aleyhine, kendi lehine yapılan değişiklikle tercümandan çeviri yapma ihtimali var. Hâkim, Samet’ i faydalanmanın ücretli olması, İnsan Hakları “Bak bunlar kayda alınıyor, daha sonra bir şey Avrupa Sözleşmesi’nin (İHAS) 6/3/f fıkrasına çıkarsa yargılarım seni” diye uyardı. aykırı. AİHM, BibaYunanistan kararında da; Bunların dışında çok önemli bir sorun daha ülkenin dilini bilmeyen başvurucuya ücretsiz var tercüman hakkıyla ilgili. hukuki yardım kapsamında talep edilen Nedir? müdafi ve tercüman yardımının sözleşmeci Yeni düzenlemede savcılık devlet tarafından sağlanmamasını ihlal olarak soruşturmasındaki işlemlerde şüpheli için değerlendiriyor. Tercümanlık hizmeti için para tercüman yardımından faydalanma hakkı alınması bu sözleşmelere aykırı ve anayasamız, düzenlenmemiş. Eski düzenlemede de uluslararası sözleşmelerle iç hukuk çeliştiğinde yoktu. Ancak tercüman yardımı savunmanın uluslararası sözleşmeler uygulanmalıdır, bütünlüğü için soruşturma aşamasında da diyor. Aksi halde suç işlemiş olursunuz. bulunmalı. Çünkü, ilk savunma, soruşturma Mahkemede, “Hayır kardeşim, paramız yok, aşamasında yani kişinin henüz şüpheli olduğu ödemiyoruz, adil yargılanma kapsamında bize aşamada alınır. Üstelik soruşturma aşamasında tercüman vereceksiniz” derseniz yargılamayı tercüman yardımı olmadan suçlamayı kilitleyebilirsiniz. tam anlamadığı halde, bir şekilde, avukatı Bu değişiklikten önce tercüman huzurunda alınan savunma, tüm yargılamada uygulaması nasıldı? hükme esas kabul edilebilir ve aksinin inkârı C.M.K. uyarınca, ücret, haksız olan mümkün olamamaktadır. Şüpheli için tercüman taraftan kararın kesinleşmesinden sonra tahsil hakkını eksik bıraktığından maddenin, edilirdi. Şimdi para peşin... Çok eksiklikler savunma hakkı açısından hileli olduğu var tercüman noktasında. Bir davamda, TIR söylenebilir. l yakalanmış, şoförü Arnavut’tu. Yabancılar Paranı öde, adaletine kavuş Tutuklu ve hükümlü öğrencilerin sınavlarına girebilmek için yol masraflarını ödemek zorunda bırakılmaları da büyük mağduriyetlere yol açıyor. Bu durumu düzenleyen 5275 Sayılı Yasaya göre; Tutuklu ve Hükümlüler istekleriyle bulundukları kurumdan başkasına nakledilebilmeleri için nakil giderlerini peşin ödemeli. Aslında Adalet Bakanlığı’nın 46/1 Genelgesi, kayıt ve sınav harçlarını, yol masraflarını ödeyemeyecek hükümlü ve tutukluların masraflarının karşılanması için, il veya ilçe sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakfından, gönüllü kurum ve kuruluşlardan yardım istenebilir. Gerekirse yol masrafları eğitim kurulu kararıyla emanet para faizi hesabından veya kurum olanaklarıyla karşılanacak, hükümlü ve tutuklu öğrenciler maddî nedenlerle mağdur edilmeyecek, şeklinde düzenlenmiştir. Ancak, bu düzenlemenin Anayasamızın Eğitim ve Öğrenim Hakkını düzenleyen 42. maddesine “Kimse, eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz” ve 2. maddesinde belirtilen niteliklerden Sosyal Devlet ilkesine, ayrıca Ekonomik, Sosyal Ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi’nin eğitim hakkını düzenleyen 13. maddesine de aykırı olduğu söylenebilir. Bazı avantajlı kesimlere vergi muafiyeti getirilen bir ülkede Anayasamızın 65. Maddesi uyarınca eğitim hakkına neden öncelik tanınmıyor? Sınava girmek için şehir değiştirdikten sonra, dönüş parasını ödeyemeyip günlerce tek kişilik hücrede tutulanlar olduğunu duymuştum. Size daha vahim bir şey anlatayım. Zorunlu avukatlık kapsamında davasını takip ettiğim yoksul bir şahıs hakkında beyanının mahkemede alınması için yakalama kararı vardı. Antalya’da yakalanmış. Yol parasını karşılayamadığı için 1.5 ay cezaevinde bekletilmiş, birilerinin İstanbul’a sevki çıksın diye, çünkü, kanun aracın dolması gerektiğini söylüyor. Oysa parası olsa ertesi gün İstanbul’da olur, beyanını verirdi... Gözaltındakilerin yemeiçme giderlerini Emniyet karşılamakla yükümlüdür. Ancak müvekkiliniz aç bırakılır, oysa, BM İşkenceyi Önleme Komitesi der ki, “Aç bırakma da bir işkencedir”. Ücretsiz avukatlık yaparken gözaltındaki bir çok çocuğun yemeğini cebimden ödedim. Görünmeyen usulleri biz işletmek zorunda kalıyoruz, ama tutanak tutup suç duyurumuzu yapıyoruz tabii ki. İstanbul Barosu CMK Merkezi’nin, yani Zorunlu Müdafilik yapan Avukatların Beyoğlu Bölge sorumluluğunu üç yıl yaptım. Özellikle bu sürede çok fazla zorunlu müdafilik görevinde bulundum, raporlar inceledim, şikayetler aldım. Bir gün büro ortağım avukat arkadaşıma cezaevinden bir mektup geldi: “Çok sevgili saygıdeğer avukat abim, hürmetle ellerinden öperim. Abi benim artık keyfim yerinde. Burada çay ocağını bana verdiler, 35 kuruş kazanıyorum, senden ricam, ne olur beni tahliye ettirme, ben içerde çok rahatım”. Şimdi bu insan için 5 TL’lik Sabıka Kaydı çıkartma ücretinin önemsiz olduğunu söylemek mümkün mü? l C M Y B