Katalog

8 9 MAYIS 2010 / SAYI 1259 Elektrikli arabalar yakında trafikte olacak. Bu taşıtlar hakkında ne kadar fikir sahibiyiz? ZÜLAL KALKANDELEN Bir medya efsanesi B ir süredir gündemde tutulan bir medya efsanesi var: Deniliyor ki; küreselleşen dünyada modern insanın yaşam tarzı ve alışkanlıkları değişti, artık eskisi gibi oturup uzun uzun okuyacak zamanı ve isteği yok. Bu nedenle, ayrıntılı haberlerin okunma şansı azdır; ancak kısa ve eğlendirici yazılarla okuyucunun ilgisi çekilebilir. Bana göre bu görüş, hep söylenen ama doğruluğu bir türlü kanıtlanamayan şehir efsanelerini andırıyor. Durmadan kendi hayatını, yediğini içtiğini yazıp işin kolayına kaçmayı tercih edenlerin savunduğu bir medya efsanesidir bu. Çıkış noktası da, araştırmacı gazeteciliği eski modaymış gibi gösterip önemsizleştirmeye çalışan bir anlayıştır... “Nerden biliyorsun bunun medya efsanesi olduğunu?” derseniz, ona da yanıtım var. Dünyanın en büyük haber ajanslarından Reuters, geçen yıldan beri sürdürdüğü bir uygulamayla, araştırmacı gazeteciliği öne çıkaran haberlere imza atıyor. Bunun sağlanması için, kurumsal gelişmelerden sorumlu bir editörlük görevi bile oluşturuldu. Ajansta bu görevi üstlenen Jim Impoco, Reuters’in böyle bir uygulamaya yönelmesinin nedeninin, bu tür haberlere gösterilen ilgi olduğunu söylüyor. Reuters’in İnternet Haberleri Editörü Keith McCallister’ın verdiği bilgiye göreyse, araştırmacı gazetecilik haberleri, diğer makalelerin 10 katı okuyucu çekiyor. Mart ayında Amerika’da abonelerin en çok okuduğu 4 Reuters haberinin 3’ü, diğerlerine göre daha uzun olan araştırmacı gazetecilik makaleleri... Şimdi bu yöndeki talebi karşılamak için, iki yeni editör daha alıyor Reuters. Birisi Londra’da, diğeri Singapur’da görev yapacak bu yeni editörler, Avrupa ve Asya’ya yönelik soruşturmacı haberlere yoğunlaşacak. *** Arabanızı şarj etmeyi unutmayın DENİZ ÜLKÜTEKİN lektrikli arabalar çok yakında trafiğe çıkıyor. Elbette trafikteki bu değişimin şehir yaşamına da pek çok yansıması olacak. Tabii ki en önemli artıları fosil yakıt üretmeyerek sıfır emisyon üretmeleri. Ancak işin derinine indiğinizde elektrikli arabalar kullanıcılarının gündelik alışkanlıklarını değiştirecek hatta yeni işkolları oluşmasına olanak sağlayacak gibi görünüyor. Elektrikli arabalar için şarj istasyonlarını ithal eden ve bu yıl içinde 14 şehirde bine yakın istasyon kurmayı hedefleyen 365 Energy Group CEO’su Ahmet Yapışlar şirketin birkaç yıl içinde bu yatırımdan kâr beklemediğini söylüyor, amaçları uzun dönemde alışkanlık yaratmak. Çünkü hesapları önümüzdeki on yıl içinde 200 bin civarında istasyon kurmaları gerektiğini söylüyor. Elektrikli arabaların benzinle çalışan arabalardan farkı nedir? Elektrikli motorun, bir devirinde bile maksimum forkundan faydalanabiliriz. Yüz kilometreye üç saniyede çıkabiliyor. Yüksek verimde çalışıyor. Hızları ne kadar? Menzille alakalı olarak genelde şehir içi amaçlı üretiliyorlar. 120’yle 180 arası hızları var. Ancak iki yüz üzeri hıza çıkan modeller de var. Elektrikli arabalar tamamen sıfırdan mı üretiliyor yoksa benzinle çalışan araçların dönüştürülmesi söz konusu mu? E Halen var olan araçlar motor ve şanzımanları sökülüp batarya, motor grubu ve kontrol ünitesi eklenerek elektrikli arabaya dönüştürülebiliyor. 8 ile 10 bin dolar arasında maliyeti var. Oraya sıfırdan bir batarya koyuyorsunuz, şanzıman tamamen sökülüyor. Şasi, karoseri, koltuk filan duruyor ama şöyle söyleyeyim, LPG bir estetik operasyonsa bu bir ameliyat. Geri dönüşü bana üç yılda olabilir ama bir taksici on ayda bunu amorti edebilir. Servisler, filolar, belediye araçları için de dönüşümü çok kârlı olacak. Diğer yandan, medya imparatoru Rupert Murdoch, bir süre önce News Corporation bünyesindeki gazete ve televizyonların internet sitelerini paralı yapacağını açıkladı. İnternet ücretsiz haber siteleriyle dolup taşarken böyle bir uygulamanın başarılı olması için, elbette o sitelerin özel haberlerle ve ilgi çekici yazılarla talep yaratması gerek. Kanımca bunun da yolu, sonunda yine araştırmacı gazeteciliğe çıkacak. Çünkü ses getiren habercilik, ancak ayrıntının peşine düşerek yapılıyor. Kimsenin görmediğini ya da perde arkasında kalanları bulmak için, emek, zaman ve para harcamak gerekiyor. Geçen ay WikiLeaks.org’un yayımladığı video bu konuda çok önemli bir örnek oluşturdu. Irak’taki Amerikan askerlerinin sivillere açtığı ateş sonucu meydana gelen katliamı açıkça gösteren video, internette izlenme rekorları kırdı. Oysa olay, yıllar önce yazılı basına yansımıştı. Fakat basının konuyu ayrıntısıyla inceleme gereği duymaması, çarpıcı gerçekleri gözden kaçırmasına neden oldu. WikiLeaks olayından sonra, şimdi bütün dünyadaki medya uzmanları, araştırmacı gazeteciliğe ne kadar ihtiyacımız olduğunu ve bunun internette nasıl geliştirilebileceğini tartışıyor. *** Yazının başındaki efsane meselesine gelirsek... Kim, size, insanların uzun, ayrıntılı soruşturmacı haberlere ilgi duymadığını söylüyorsa, doğru söylemiyor. Peki neden böyle söylüyorlar? Araştırmacı gazetecilik hem pahalı olduğu hem de birilerinin (çoğunlukla da siyasetçilerin) keyfini bozduğu için patronların; zor olduğu için de, köşesinde oturup sallamaya alışmış bazı gazetecilerin işine gelmiyor... Evet, gerçekleri ortaya çıkarmak zaman alıcı ve masraflı; ama gazeteciliğin temel işlevi, gerçekleri bulup yazmak değilse nedir? G www.zulalkalkandelen.com / kzulal@yahoo.com Fotoğraf: Vedat Arık Araba dönüştürme de yeni bir pazar haline gelecek galiba. Şimdi nasıl LPG dönüştürme istasyonları varsa ilerleyen yıllarda benzer atölyeler faaliyete geçer. LPG çıktığında mutfak tüpüyle denemeler olmuştu, benzer şeyler olacaktır ama bunun bir yasal düzenlemesi de olacaktır. Elektrikli araba satışları başladı mı? Markalar örnek olarak getiriyor. Ancak mevzuat, ÖTV gibi konular henüz belli değil. Hem araç hem de şarj istasyonu konusunun yaz sonu neticeleneceğini tahmin ediyoruz. Şirket olarak yaptığınız araştırmalara göre elektrikli araba kullanımı ileride ne düzeyde olacak? En muhafazakâr sonuçlardan birine göre şu anda on milyon olan araç sayısı on yıl içinde yirmi bir milyon olacak. Bu rakamın dört milyonunu da elektrikli araçlar oluşturacak. Kaliforniya’da 2014’te benzinle çalışan araçlar tamamen yasaklanacak. Bu trend dünyaya yayılırsa tahmininizden çok daha yüksek bir rakam olacaktır. Kaliforniya bu konuda çok ileride. Emisyon konusunda da çok ağır yaptırımları var. Şu anda Japonya’da da aynı şey söz konusu. Büyük teşvikler Avrupa’da var. İspanya’da cihazların kurulumu için devamlı teşvik yaratılıyor. Londra’da merkeze araçla giriş ücretli ama elektrikli arabalar bundan muaf. Türkiye’de ise açıklamalar “kendimizi ona göre ayarlamadık ama” yönünde. Şu anda arabaya yüksek vergiler uygulanıyor. ÖTV yüzde beş uygulandığında değişim olacaktır. G denizulk@gmail.com Şarj etmek alışkanlığa dönüşecek... Şarj istasyonlarını kime satacaksınız? İstasyon denilince, benzin istasyonu akla geliyor. Şarj noktası aslında üçte bir metrekare yer kaplıyor. Sokak kenarı da olabilir, kapalı otopark duvarı da, sinema otoparkı da. Tamamen self servis. Her araç kendi kablosuyla geliyor, KGS gibi kartla cihaza kendini tanıtıyor, fişinizi takıyorsunuz şarj işlemi başlıyor. Siz sinemada film izlerken araba şarj ediliyor. Elektirkli araba ne kadar sürede şarj oluyor? Üç dakika ile sekiz saat arasında şarj eden cihazlar var. Bizim üç tip cihazımız var. Tam dolumu dört ile sekiz saat süren, orta hızdaki iki ile dört saat süren var. Bir de hızlı şarj eden var, o da üç ile yirmi dakika arasında şarj ediyor. Arabalar otoparktaki yavaş şarjlara bağlanabilir. Ancak İstanbul’dan Ankara’ya gidiyorsanız en az iki kez arabanızı şarj etmeniz gerekir. Elektrikli arabaların menzili yüz elli ile iki yüz kilometre arasında. O yüzden hızlı şarj istasyonlarını kullanmanız gerek. Taksinin de sabit kaldığı sürenin az olması lazım. Onlar da hızlı şarja ihtiyaç duyacak. Ancak evde ya da işyerinde hızlı şarja ihtiyaç yok. Bir istasyon bir araba mı şarj ediyor. Ötekiler sırada mı bekleyecek? Bütün arabalar elektrikli değil. Bütün sokakta elektrikli araba olduğunda o sokakta bir sürü şarj istasyonu olacak. Bu sene kuracağımız istasyonlar belki hiç kullanılmayacak. Çünkü araba yok. Amacımız elektrikli arabalar trafiğe çıktığında kullanılabilir olması. Şarj istasyonlarının uzun vadede herhangi bir zararı var mı? Cihaz şehir altyapısından aldığı elektriği regüle edilmiş şekilde araca sağlıyor. İşlemden önce aküyü tanımlıyor, sonra ona uygun akımı veriyor. Böylece akünün ömrünün kısalmasını veya patlamasını önlüyor. Kullanıcı kartını okuttuğunda o yıl hangi cihazdan ne kadar elektrik çekmiş onu görebiliyor. Elektrik dağıtıcısına da belirli ölçüde yetki veriyoruz. Mesela hastanede ameliyat yapılıyor, yüz araba da yüz istasyonu kullanmaya çalışıyor. Altyapı yetersizse trafo patlayabilir ve ameliyat olan kişi ölebilir. Dağıtıcının günün belli saatlerinde belli istasyonları yüzde elli performansla çalıştırma yetkisi var. Yoksa insanlar “benim garajım var orada arabamı istediğim kadar şarj ederim” diyebilir ama oradaki akım regüle edilmiş olmayabilir. Bu da akünün ömrüne zarar verir. G C M Y B C MY B