Katalog

1119 IYIMSERLIK 30/8/07 17:05 Page 1 PAZAR EKİ 67 CMYK 6 7 PROF. DR. AHMET İNAM ( FELSEFECİ) Ben, kötümser iyimserim, yani iyimserliğin bedelini ödemeye hazır bir iyimserim. Elbette yaşam her zaman, bizim beklediğimiz gibi işlemiyor. Mutlulukların ardındaki acıları gördüğünüzde iyimserliğiniz ihtiyatlı iyimserliğe dönüşüyor. Biraz daha kurcaladığınızda anlıyorsunuz ki, "ihtiyat" da çok anlamlı değil, karamsarlığa düşüyorsunuz. Sonra bunca karamsarlığın yaşandığı dünyada sorunlarla ancak iyimser olarak baş edilebileceği sonucuna varıyorsunuz. Tuhaf bir matematikle bunları topladığınızda sonuç iyimser çıkıyor. İyimser olmaya mahkumuz. İyimserlerin yeterince bilgili, duyarlı, akıllı olmadığı, iyimserliğin insanı gaflete götürebileceği kanısı yaygın. Karamsar "gerçekçi", iyimser "hayalci" gibi algılanıyor. Oysa karamsarlar da kendilerini kandırıyorlar : Hayatın başımıza neler getireceğini kim bilebilir ki? Karamsarlık, organizmayı tehlikelere karşı hazırlasa da iyimser olamazsak dünya daha şiddetli bir cehenneme döner… İnsanın trajik varlığını "anlayan" bir iyimser, kendini yaşama açar, olanaklarını gerçekleştirmeye çalışır, başına gelen belaları nasıl çözebileceğini daha soğukkanlı düşünür. İyimseri iyimser yapan temel inançlardan biri, bu yaşamın "emanet" olduğu düşüncesidir. Yaşamın hakkını vermek gerekir. İyimser misiniz? Bu çalışmalar bu yılın İstanbul Bienali’nden. Konu küresel savaş çağında iyimserlik... Sanatçılar kendi iyimser ya da kötümser hallerini yansıtadursunlar biz de değişik meslek, cinsiyet gruplarından isimlere ve 17 yaşında bir gence bardağın neresinden baktıklarını sorduk... Çoğunluk dolu tarafından bakmayı yeğliyor, yani iyimserliğin gerekliliğine inanıyor... Fischer El Sani Filmstill. NURCAN AKAD (GAZETECİ) İnsanlığın günümüzde çok büyük sorunları var. Aç ve yoksulların artması, anneçocuk ölümlerinin dramatik boyutlara varması, çevresel kaynakların bilinçsizce ve arsızca tüketilmesi, ölümcül bulaşıcı hastalıkların hızla yayılması, insanların yaşam hakkını olduğu kadar tarihi ve kültürel mirası da tehdit eden savaşlar ve tabii küresel ısınmanın tahribat yaratan etkileri, petrol, su ve doğalgaz gibi stratejik kaynakların hızla tükenmesi... Karamsar olmak için çok fazla neden olduğu düşünülebilir, ancak insanlık tarihi, nice yıkıcı savaşların, doğal felaketlerin yol açtığı trajedilerle dolu olsa da, bu sorunları alt etmeyi başarabildi. Kaldı ki bugün insanlığın elinde çok büyük bir güç var: Teknoloji. Bilgiyi dünyanın bir ucundan diğerine anında ulaştırabilen kitle iletişim araçları ve sorunları ağırlaştıran devlet politikalarına küresel çapta direnebilen sivil toplum örgütleri, bu örgütlerin internet yoluyla kolayca örgütlenebilmesi, sosyal sorumluluk bilincinin gelişmesi, teknolojiyi insani amaçlarla kullanabilecek kadroların yetişmesi iyimser olmak için önemli bir neden. Ben, kriz dönemlerinin yaratıcılığı tetiklediğine, en iyi ve uygulanabilir çözümlerin bu dönemlerde üretilebilindiğine inananlardanım... Yeni nesillere keyifle yaşayabilecekleri bir dünya bırakmayacağız, ama onlar, bu hırpalanmış dünyada yaşayabilmenin koşullarını mutlaka yaratacaklardır. Yani dünyayı sorumsuzca tükettiğimizden bizler ve bizden önceki nesiller için karamsar, ama gelecek nesiller için daha iyimserim. PROF. DR. ASLI TOLUN (GENETİKÇİ) Ben gayet iyimserimdir. Bazı şeyler çok canımı sıkıyor, ancak depresyona girmiyorum. Sanıyorum iyimserlik biraz da genetik. Çünkü bazı insanlar, kendilerini hep kötü hissediyorlar, bazıları da kötü şeyler yaşasalar da bir yerden iyimserlik çıkarabiliyorlar. Bazı kişilerde intihara yatkınlık eğilimi olabiliyor. Bunlar, iyi hormonlarımızdan serotoninin azlığının neden olduğu durumlar. Bunlar genlerimizle alakalıysa, iyimserlik neden olmasın? Birçok olaya, birkaç açıdan bakıp, sonra da eğer iyi tarafını görmeye çalışırsanız, görürsünüz... Yine de iyimserlik her zaman iyi bir şey değil. İnsan bir süre için daha mutlu olsa da bunun bir de sonuçları var. Her bilimsel çalışmanın bir getirisi, bir de götürüsü olabilir. Henüz genlerimizin işlevlerinin hepsini bilmiyoruz, ama yavaş yavaş çözülüyor. Bu sırada sorunlar çıkabilir, sonuçları kötüye kullanmak isteyenler olabilir. Mesela, insanların bazı yatkınlıkları (şeker, kas ya da kalp hastalığı gibi) genlerden anlaşılabiliyor. Bu çalışmalar tamamlandığında pek çok insana yarar sağlayacağı gibi, bir patron bu eğilimdeki insanları işe almayabilir, sigorta şirketi sigorta yapmak istemeyebilir... Bunun önlemi, yasalarla alınabilir. Geleceğin ne getireceğini bilmiyoruz, ama biz iyi niyetle çalışmaya devam etmek zorundayız. UFUK URAS (MİLLETVEKİLİ) Umutlu olmak için iyimserlikten vazgeçmemek gerek… Evet, etrafta insanın içini karartan pek çok şey yaşanıyor, ancak bu sorunların üstesinden gelebilmek, bunları aşabilmek için geleceğe umutla bakılmasını sağlayacak öneriler, projeler geliştirmek çok önemli. En önemlisi de, bunları gerçekleştirebilecek enerji ve mücadele azmine sahip olmak. Bardağın yarısının boş olduğunu görenler, yarısının da dolu olduğunu görebilmeliler. Yanlış olan, bu iki durumdan birini tercih etmek. Öyle sanıyorum ki, benim Meclis’e girmemle iyimserlikten daha farklı bir hava esti. Uzun yıllardır yapılmak istenen bir şeyin gerçekleşmesinin verdiği heyecan yaşandı. İnsanların beklentileri, mücadele talepleri ve hedefleri var… Bunların gerçekleşebileceğine dair bir umut dalgası oluştu. Bütün bunların gerçekleşebilmesi için mücadele etmenin gerekliliği hatırlandı...Temiz siyaset ve daha iyi bir dünya kurabilmek için iyimserliğin elbette bir rolü olabilir; ama umudunu yitirmeden, gerçekçi bir mücadelenin çok daha önemli olduğunu düşünüyorum. Milletvekili seçilmiş olmak bir adım sadece. Önemli olan, bundan sonrasında yapılacakları doğru tasarlamak; doğru adımlar atmak ve toplumdaki desteğin ve umudun çoğalmasını sağlamak. Esra Açıkgöz Kutluğ Ataman “Testimony”. PROF. DR. İMDAT ELMAS (ADLİ TIP BAŞKANI) DR. AYŞEGÜL SÜTÇÜ YILDIRIM (PSİKİYATR) İyimserlik kavramını, olaylara olumlu yönüyle yaklaşabilmek ve olumlu gelişmelerin olacağı beklentisini koruyabilmek olarak tanımlarsak, evet, iyimserim. Ancak, her olayda benzer bir yaklaşımı gösterebildiğimi söylemem aşırı bir iyimserlik olur! İyimser veya kötümser bir yapıya sahip olmak, kişiliğimizin temel öğelerinden biri. İnsan beyni, varlığını ve çevresel koşullara direnme gücünü koruyabilmek için, bu iki uç duygulanım arasında iyimserlik yönünde bir denge oluşturmaya çalışır. Aksi takdirde birçok psikosomatik ve psikiyatrik hastalıklara karşı savunmasız kalırız. Ayrıca iyimserliğe dayalı davranışlar modeli, bireysel ve toplumsal ilişkilerin gelişmesinde de olumlu rol oynar. İyimserlik, kişinin tedbir alma ve çözüm üretme yönündeki çabalarını teşvik etmeli, ancak vurdumduymazlığın nedeni olmamalı. Adli tıp mesleği sanılanın aksine iyimser bakış açısını daha da güçlendiriyor. Adli tıp ve adli bilimler ile uğraşanlar suç kavramını, gelişim aşamalarını ve sonuçlarını birçok farklı olayda karşılaştırıp değerlendirme olanağına sahip olduklarından, olaylara daha objektif ve iyimser bakabiliyor, olaylardan daha az etkileniyorlar. Araştırmalar, sorunlarla baş etmede iyimserlerin çok daha başarılı olduğunu, daha çabuk arkadaş edindiklerini, daha uzun süreli ve doyurucu aşk ilişkileri yaşadıklarını gösteriyor. İş alanındaki araştırmalara göre de iyimserler daha uzun saatler çalışabiliyor, başarısızlıklardan daha az etkileniyor, kolay risk alıyor, gelecekte daha fazla kazanmayı umuyor ve ilginçtir, kötümserlere göre daha çok kazanıyorlar. İyimserlerin immun sistemlerinin hastalıklardan korumada daha etkili olduğu, hastalık nükslerinin daha az görüldüğü de biliniyor. Bu sonuçlarla iyimserliği ruhsal ve bedensel sağlığın göstergelerinden biri olarak kabul edebiliriz. Tabii, kötümserlerin de hakkını yememek gerek. Geleceği en az yanılgıyla öngörebilmeyi araştıran bir çalışmada, yakın gelecekte olması beklenen olayları hafif kötümser bakış açısına sahip olanlar en az yanılma payı ile tahmin edebilmişler. Dünyanın eski dönemlerde de zorlu sorunları oldu. Bugün hâlâ yaşıyorsak hayatta olmamızı buzul çağında, volkanik patlamalarda, kıtlık, kuraklık ve savaşlarda olası sonuçları doğru öngörebilen hafif kötümser atalarımız kadar, yeni duruma kolay uyum sağlayabilen ve sonuçlarla iyi baş eden iyimser atalarımıza da borçluyuz. Yani, sorunlar ne kadar fazlaysa, iyimserlere o kadar çok ihtiyaç var. Cao Fei “My future is not a dream”. Jonathan Barnbrook Unilateral ALİ NESİN (MATEMATİKÇİ) ERENGÜL YETER (İŞÇİ) Umutlu olmakla, iyimser olmak arasında bir ayrım yoksa, evet, ben iyimserim. Mecburen... Başka türlü yaşam çekilmez. Kötümser bir insanın çalışmak için enerji bulabileceğini sanmıyorum. Gerçekçi olmak, ama gene de umudunu yitirmemek, iyimser olmak gerekiyor. İyimserlik, daha doğrusu umutlu olmak için bir neden bulamamak felaketin ta kendisidir. Günün birinde öleceğimizi biliyoruz, gene de sanki hiç ölmeyecekmişiz gibi yaşıyoruz. Nasıl sürekli ölüm korkusuyla yaşanmazsa, sürekli karamsarlıkla da yaşanmaz, yaşam bir cehennem olur. İyimserlik biraz aptallığı çağrıştırıyor, ama kötümserlik de ruhsal bir hastalık. Ben, iyimserlik yerine umudunu koruma deyimini yeğlerim. Bu umut sayesinde Nesin Vakfı için, matematik için, eğitim için çalışma gücünü bulabiliyorum. Eğer iyimserlik “deprem olmaz” şeklinde tezahür ediyorsa, evet bu aptallıktır ve kendini kandırmaktır. Ama eğer iyimserlik, “Binaları depreme dayanıklı hale getireceğiz” şeklinde tezahür ediyorsa, o zaman bu yapıcı ve enerji yayan bir iyimserliktir. Akıllı bir iyimser kendini kandırmaz. Yanıtı nasıl olsa bulamayacağım diye araştırma yapılmayacağına göre, her araştırmacı hatta, her yaratıcı ve üretici kişi iyimser olmak zorundadır. Hiç iyimser değilim, Türkiye'de yaşayıp da iyimser olunmaz ki... Hayat şartları, geçinme güçlüğü, işsizlik, savaşlar... Eğer karnı doyuyorsa, hayat şartları iyiyse işçi de iyimser olur. Ancak bunlar yoksa iyimserlik ne işe yarar? Neyi düşünüp iyimser olacağız? Ben bekâr olduğumdan, bir evin sorumluluğunu taşımasam da geçinmekte zorlanıyorum. Bir de çocuk bakanlar var, onlar daha da karamsar hayata karşı. Türkiye'de bir kriz olduğunda ilk işçilere yansıyor. Şu anda da susuzluk sorunu çekiyoruz, bu da iyimser olmamak için başka bir neden. İyimser olmamız için hayat şartlarının, yaşanabilecek ortamların olması gerekiyor. Bunlar olsun ki iyimser olalım. Benim mesleğimle ilgili umudum yok, çünkü bu konuda iyi şeylerin olması hep Türkiye'nin şartlarına bağlı, onların da düzeleceği yok! Ama iyimser olduğum bir konu var, işyerinin sahibinin işler kötüyken bizim tazminatlarımızı ödemesi. Bazı arkadaşların patronları ödememişti... Chen Hui Chiao’nun isimsiz çalışması. Nasan TurBackpackbig. Fischer El Sani’nin bir çalışması. DİLAN MENTEŞ (ÖĞRENCİ / 17 YAŞINDA) ZEREN GÖKTAN (SANATÇI) Bienal'deki çalışmayı İdil Elveriş ile birlikte yaptık. Türkiye'nin sosyal alanda değişimini, karamsar olmayan tarafını göstermeyi istedik. Çalışmamıza "Hepimiz Gönüllüyüz" ismini koyarken, neye gönüllüyüz, sorusunu da sorduk. Aslında bu hayatı yaşamayı kabul ettiğimiz için bile kendimize gönüllüyüz diyebiliriz, ama biz bu gönüllülüğün başka bir yüzünü; kadercilikten veya kabullenişten öte, elini taşın altına koyup bir şeyler yapmak isteyenleri göstermek istedik. Ben kimi zaman iyimserim, kimi zaman da karamsar. İki taraftan da hayata bakabilmek lazım, ama asla umutsuz değilim. İyimser olmaya çalışıyorum. Yaşadığımız andan zevk alabilmek için iyimser olmak iyi bir neden, ancak duyduğumuz haberleri, kaçınılmaz gerçekleri, düşündüğümde iyimser olmayı başaramıyorum. Mutlu olabilmek için insanın bazen kendi kendini kandırması gerekebilir. Eğer iyimserlikten gözümüz kör olmuş vaziyette, gerçeklere duyarsız kalıyorsak iyimserlik çizgisini aşıp, kendimizi kandırmaya başladık demektir. Fazla iyimserlik insanı gerçeklerden soyutlar, ama yerinde bir iyimserlik yaşama sevincine katkıda bulunur. Gençlerde gözlemlediğim kadarıyla hâkim olan duygu bezginlik, gençken iyimser olmak daha zor. Ursula BiemannKasakh Baby. David Ter OnganNobomb. Vicky Funarı Sergio de la Torremagalter natestills.