Katalog

12 ı29 AĞUSTOS 2004 / SAYI 96; yaşıyof Ö7İPTTI Çehov'un insanları AsİltÜrk öykü yazarı ve dramaturg Anton Pavloviç Çehov ölümünün . 100. yılında öykülerinin yeni basımlarıyla anılıyor. Türkiye'de de Dünya Kitapları, 30 öyküden oluşan "Çehov Öyküleri Seçkisi" ile bu anmaya katılıyor. Okumaya meraklı her gencin bir ya da birkaç öyküsüyle kendine yol açtığı, hangi yaşta olursa olsıın, seyrettiği oyunlarından birinde kendine dair bir şeyler bulduğu An ton Çehov kim peki? 1860 yüında Rusya'nın Azak Denizi kıyısındaki bir taşra kasabasında; Taganrog'da doğdu. Çocukluğu kendisinin de daha sonraları vurguladığı gibi pek "çocukça" geçmedi. Bu zorlu yıllarda babasına ait küçük bir taşra bakkalında çalıştı. Ailesinin para kazanmak peşinde Moskova'ya yerleşmesinden sonra Çehov tercihini, doğduğu kasabada kalıp eğitimine devam etmekten yana kullandı. 1879'da ilk ve orta öğrenimini tamamlamasının ardından, burs alarak Moskova Üniversitesi, Tıp Fakültesi'ne yazıldı. Üniversite yıllarında yaşadığı maddi olanaksızlıklann da etkisiyle yazdığı öyküler daha birinci sınıf yıllarında Moskova'daki birçok mizah dergisinde yayımlandı. Bu öykülerinin onun için bir tek anlamı vardı, para kazanmak. O dönemde imza olarak en çok bilineni" Antoşa Çehonte" olmak üzere farldı takma isimleri kullandı. us 1890'lı yılların ilk yarısında, Rusya'nın en çok okunan yazarıydı. Öykülerin yanı sıra vodvil ve çok perdeli oyunlar yazdı. Anton Pavloviç Çehov ölümünün 100. yılında öykülerinin yeni basımlarıyla anılıyor. Ölümsüzlüğünü sırrı ise eserlerindeki karakterlerir bugün de yaşıyor olmasında.. Anton Cehov karısı Olga Knipper ile... ALACA KARANLIKTA 1884'te üniversiteden mezun olduktan sonra gezgin bir doktor olarak çalışıp, yazmaya devam eden Çehov, 1886' da Rusya çapında tanınan Novoye Vremya (Yeni Zaman) gazetesinin yayıncısı olan Suvarin ile tanıştı ve böylece edebiyat yolculuğunda yepyeni bir döneme başladı. Gazete aynı zamanda ilk kez kendi adıyla yazdığı yer oldu. 18861887 yıllarında "Alacalı Hikâyeler"; "Masum Sözler"; "Alaca karanlıkta" öykülerini ya2dı. Ertesi yıl, Puşkin Ödü lü"nü aldı. Elde ettiği bu başarılarla birlikte, ekonomik sıkınn içinde geçen dönemleri geride bırakarak, 1890 yılında Sibirya'daki Sahalin Adası'na yolculuğa çıku. Sahalin'de sürgün yaşayanların ve kürek mahkumlarının içinde bulunduğu zorlu koşulları yakından görerek, izlenimlerini "Sahalin Adası" adlı kitabında aktardı. 189O'lı yılların ilk yarısında Çehov, Rusya'nın en çok okunan yazarıydı. 18871890 yılları arasında öykülerin yanı sıra vodvü ve daha sonra da çok perdeli oyunlar yazdı. On günde tamamladığı "îvanov" adlı oyunu Moskova'da sahnelenerek büyük bir beğeni kazandı. Aynı dönemde yazdığı "Orman Cini" adlı oyunu aynı başarıyı elde edemedi. Bunun üzerine, tiyatro sanatında yeni ilke arayışlarına girerek 6 yıl boyunca bu alandaki çalıştı. Bu arayışın sonucunda adı ile özdeşleşen dört büyük ölümsüz eser çıktı ortaya; Martı, Vanya Dayı, Üç Kızkardeş, Vişne Bahçesi... "Martı" ilk olarak 1896'da St.Petersburg' da sahnelendi, fakat farklı bir yorum ile sahnelenmesinden dolayı, ne seyirci, ne yorumcu ne de oyuncular tarafindan anlaşılamadı. Oyun daha sonra NemiroviçDançenko ve Stanislavski tarafindan kurulan, dönemin birçok radikal yeniliklerine öncülük eden Moskova Sanat Tiyatrosu'nda yeniden yorumlanarak sahnelenince olağanüstü bir başan kazandı. böylece hem Çehov' un oyun yazarlığı hem de Rus tiyatro sanatı açısından dönüm noktası ol ma özelliği taşıdı. Ciğerlerindeki rahatsızlığı giderek arta Çehov'un yaşamının geri kalan yılları YaJ ta'da bir yazlıkta geçti. Ölümünden üç y önce 1901'de Moskova Sanat Tiyatros oyuncularından Olga Leonardonovd Knipper ile evlendi. Bu dönemde yine Mos kova Sanat Tiyatrosu'nda sahnelenen v çok büyük bir beğeni ile izlenen "Vişn Bahçesi" adlı oyunu üzerine çalıştı. So yazdığı bu oyun sahnelendikten sonra se yircilerin çok uzun süren alkışlarına, sağlı durumunun büsbütün kötü gidişatı il ayakta durmakta zorlansa da selamlayara karşılık verdi. Birkaç ay sonra dolctorunun tavsiyesi il tedavi için Almanya' daki Badenwailer' gitti ve burada 15 Temmuz 1904'te öldü.' HAYVANLAR Yaz hastalığı Aylin Tunç vcillerin sık görülen hastalıklarıntn başında ishal gelir. Ishal (diare), dışkının normal kıvamı dışında yumuşak, sulu kıvamda değişik renk ve kokuda olmasıdır ve günde 12 kezden fazla sıklıkta yapılmasıdır. Kedi, köpek, kanatlı gibi bütün evcillerde önem taşır. Değişik nedenleri arasında gıdasal, paraziter (sindirim sisteminde yaşayan ), viral (gençlik hastalığı, kanlı ishal t , gibi), mikrobik ya da toksik etkenler E sayüabilir.Yaz aylarında görülen îshallerin en yaygın nedeni gıdasaldır.Yer değiştiren, sahibi ile tatile çıkan evcilde çevresel faktörler de sindirimi etkileyebilir. Kediler genelde bilmedikleri, kokusunu beğenmedikleri bozuk gıdayı tüketmezler, ama titiz olduklarından üzerlerine bulaşan bazı maddeleri yalar ve yabancı maddelere bağlı ishaller yaşayabilirler. Örneğin evdeki temizlik maddeleri... ' Ancak köpekler daha meraklıdır ve bazen buldukları gıdayı tüketebilirler. Yaz aylarındaki en tehlikeli gıda ise tavuktur. Tüketildiğinde insanda ya da evcilde salmonella üremesine bağlı, şiddetli ishallere neden olur.Yine çok miktarda verilen tavuk kemikleri bağırsakta meydana getirdiği tahribata bağlı kanamalı ishallere yol açabilir. İshal, genel durumun bozulmasına neden olmamışsa, evciliniz yemek yiyor ve hareketli ise bir iki gün diyet yapılabilir. Bunun için en iyisi haşlanmış yağsız pirinç, göğüs eti ya da özel hazırlanmış ishal mamalarıdır. Dışkıda gözle izleyebileceğimiz belirtiler vardır, bunlara dikkat etmeli ve hekime başvurulduğunda bu bilgiler iletilmelidir. örneğin dışkının rengi (kahverengi, sarı, yeşil, kanlı), kıvamı (yumuşak, su gibi), mukus ve bazen parazitler gözlenebilir. Koku ise bir diğer önemli konudur ve diyet, bağırsaktaki kanamalar, aşırı bakteri üremeleri kokuda değişikliklere neden olur. Örnek için dışkı, emici olmayan bir malzeme ile alınmalıdır. Örneğin poşet, tahta bir spatül gibi. Alınan örnek, buzdolabında uygun şekilde saklandığında 72 saat dayanır. Yavru ishalleri ve kusma ile beraber seyreden tüm ishallerde ise hiç zaman yitirmeden veterinere başvurulmalıdır. Yaşklarda gözlenen ishallerde ise dışkı muayenesi yanı sıra kan tahlillerine gerek duyulur. • Çehov u Çehov Yapanlar... "Yazarlık süresince Çehov'u Çehov yapan nedir?" diye başlayan bi sorunun yanıtı, onun gündelik yaşamın sıradanlığını analiz etmedek olağanüstü yeteneğinde saklı. Insanlann ruh hallerini, davranışlarını, toplumsal yapının tüm çetre filliğiyle birlikte ustaca betimleyen Çehov, okurlarının karşısına adet. yaşamın kendisini çıkardı. Çehov'un eserlerinde dikkat çekici özellil yarattığı karakterlerdi. Onun dönemine kadar, Rus edebiyatı'nda öı plana çıkan "kahramanlar" büyük çoğunlukla toplumun üzerinden sıy rılarak yükseliyordu. Bunlar yapısal olarak sıra dışı, toplumdan ayrık sı tiplemeler olarak işleniyordu. Çehov'da ise tam anlamıyla bir kahra man bolluğundan söz edilebilir. Eserlerinde ortalama yaşayıştan bağım sız ve tek başına öne çıkan bir kahraman yaratmaktansa, davranışlarıyla doğrudan yaşamı yansıtan çoklu bir karakter sistemi kurmayı tercih etti. Çehov'un eserlerinde göze çarpan karakter ve olayların örgüsü, o dönem Rusyası'nın koşullanyla değerlendirilirse daha net bir kavrayış yakalarur. Çehov, sistematik bir sosyalpolitik ve sınıfsal bakış açısından yoksundu; fakat yazdıkları ilk bakışta gündelik yaşamın sıradanlığının bir betimi gibi görünse de, yazar, yaşadığı dönem Rusyası'ndaki koşulların toplum üzerinde yarattığı karşıtlıkları, çatışkıları, ruhsal gerilimleri, iç dünyanın karmaşıklığını, u mut ve umutsuzlukları ustaca ifade etti. Çehov okumalarında bütün lükten yoksun bir okuma, hüznüyle, ironileriyle, umudu ve karamsar lığıyla, büyük bir incelikle yansıtılmış olan yaşamın kendisini eksikli bi algılama olacaktı. Ölümünün ardından 100 yıl geçmiş olmasına rağ men, Anton Pavloviç Çehov'un hâlâ dünya çapında bir okur kitlesi nez dinde yaşamasının sırn da işte bu karakterlerinde yatıyordu. Çehov ar dında bıraktıklanyla yaşıyor; çünkü onlarda yaşamın kendisi var v > yaşam devam ediyor... • 1