Katalog

4 SANAT Şile'deki evln bahçesl. Niııî lyem, Ümlt ve Evln lyem, Naslp lyem, 1982. "Kendimi bildim bileli resim yapıyorum" diyor. Çocukluğunda kömür kalemle duvarlara yaptıkları, ilk resimleri. Sonra Anadolu'yu dolaşıyor; Cizre, Diyarbakır, Mardin'i. Onlara bir de Arnavutluk'u ekliyor. Kadınlar akıyor hep tuvallerine, çocukluğundan kalma acılarıyla. I Sebebi biraz baktıklarını bir kadın gibi algılaması, biraz da be§ yaşında yitirdiği ablası. Anadolu'yu da unutmamalı. Kartvizitinde ressam yazan ilk Türk sanatçısı oldu, sadece resimle geçindi. Nuri îyem her yıl düzenli olarak sergi açıyor. 6 bini aşkın yapıtı var ve tabii ki hâlâ resim yapıyor... Geçmişte gizlenen kadın yüzleri uri lyem için "Zenginliğine, bir yığın kudreti, olgunluğu bozarak geldi" der Ahmet Hamdi Tanpınar. 89 yaşında, 70. sanatyılını geridebırakmış bir ressamın hayatına dair önemli ıpuçları taşıyor bu cümle. Nuri îyem, yakın tarihe sanatçı kimliğiyle eşlikçi olmuş, kültürel, politik, sosyal değişımlere tanıklık etmiş bir usta. Hikâyesi de zorlu bir mücadelenin tarihi Çocııkluğunda Anadolu'nun çeşitli yerlerinde yaşamış bir îstanbullu o. Cizre, Diyarbakır, tşkodra (Arna\aıduk), Mardin... Resimle ilişkiside çocukluğunda duvarlara kömür kalemleyaptığıçizimlerle başlıyor. 5 yaşında annesi yerine koy N duğu ablasını kaybetmesi belki de en büyük acısı. Nuri îyem deyince akla ilk gelenin kadın portreleri olması biraz da bu yüzden. Bir de çocukluğunu gezdirdiği kentleri en çok onların gözünden ızlemesinden... îri gözlü, çatık kaşlı, duygu yüklü, görmüş geçirmiş Anadolu kadını de özdeşleşmesinde Anadolu'yu kadın gibi görmesi yatıyor belki de. "Kendimi bildim bileli resim yapıyorum," diyor, "yapmadığımdaysa tarifsiz kederler yaşıyorum ". En büyük lüksü de sadece resim yaparak yaşamını sürdürmesi. Üretiyor, sergi açıyor ve yalnızca sanatıyla yaşıyor. Ama bu lüks, yaşamını kolaylaştırmaktan çok zorlaştı rıyor. '44Tevkifatı'ylaaylarcahapisyattığında resim de kayboluyor akhyla birlikte. Dünya görüşü resminden okunsun diye çabalıyor. Kırsal kesim ınsanının sorunlarından yola çıkarak yaptığı toplumsal gerçekçi resimlerinin yanı sıra ressamlığınm ilk yıllarında soyut res mi de deniyor. Çabaları sonuç veriyor, 1946 yılında açtığı ilk sergiyle birlikte her yıl bir sergi açmayı prensip haline getirıyor. 1947'deBeyoğlu'ndakiraladığı bir çatı katı atölyesinde resim dersleri vererek geçinmeyi deniyor. Bu atölye aynı zamanda 'Tavanarası Ressamlan'nın yetiştiği yeroluyor. Hikmet Onat Atölyesi.193435. Ortada Hikmct Onat, Nuri îyem onun arkasında, sağında. TOPLUMSALLIK Nuri îyem, gerçekçi bir zamanın hızlı ve doğru yaşanması gereken süreçlerınden geçmiş birCumhuriyet çocuğıı. 1933'teAkademi'yegiriyor. NazmiZiya, Hikmet Onat, îbrahim Çallı ve Leopold Levy'le geçen eğitim yıllarında, sanat tarıhı, estetik ve mitoloji dersleri veren Ahmet Hamdi Tanpınar'ın da önemi büyük onun için. Sergiler, oluşumlar, sohbetler... Akademi yılları fırtınalı, toplumsal olayların huzursuzluk yarattığı dönemler... Yeniler Grubu hareketinin önde gelen temsilcilerinden gösteriliyor, bu hareket içinde Avni Arbaş ve Selim Turan'la birlikte toplumsal gerçekçi çizgide yapıtlar üretiyor. Urfa, Mardin, Diyarbakır... Anadolu'yu dolaşıp insanlarla konuşuyor. 1940 ve 5 0 'lerde etkinliğini sürdüren grup için de resmını toplumsal bir anlayışla zengınleştırıyor. 1941'de,yakla§ansavaşın eşiğindehareketlenen ortamda,sanatçılar da seslerini yükseltiyorlar. Aynı yıl lyem ve arkadaşları denizcilerin arasındabirliman sergisi açıyorlar, amaçları uretim as,amasında halkın arasına karışarak ılgı uyandırmak. Batı yanlısı D grubunun şekilciliğinekarşı durantop lumsal içerikli resimleriyle açtıkları bu ilk sergi, amacına ulaşıyor. Türk resminin halka ulaşmasını istiyor hep ve hayatı bovunca bu doğrultuda çaba gösterıyor. Her ne kadar toplumculuk anlayışını benimsese de resmin sınırlarını görmek ve iç dünyasını açığa çıkarmak ıçın 1941 1960 arası soyut resmeyönelen ılkTürk ressamları arasında yer alıyor. 60 sonrası ise kendisini'ressamcacoşturankaynaklara', yanı doğa ve toplumsal yaşamı yansıttığı figuratıf çizgisine dönüyor. Seramik sanatçısı Nasip Özçapan'la evlendiğiyıl 1944 Nasip Hanım.resmine, yeteneğine hayranlık duyduğu Nuri îyem'in evlilık teklifiyle esrıkleşıyor, inanamıyor, ta ki hahalar, aylar geçıp kendini Nasip lyem olarak bulana kadar. Ama bu bırliktelik kişiliklerinin ve ışlerinın birbırine geçmesine neden olmuyorelbette. Bugün bir likteliklerinin 60. yılını Evin Sanat Galerısi'ndeki sergiyle kutlarken ikı ayrı sanatçı kimlık, ama aynı zamanda ikı dost, yoldaş olarak yan yana duruyorlar. 2001'de Evin Sanat Galerisı'nın projelendirdiği arşiv çalışmasıyla sanatçının ulaşılabilen tüm resimleri sergileniyor. Birçağrıylaözelkoleksıyon, müze ve kurumlarda bulunan Nuri lyem resimleri, kayda geçirilmesı, arşivlenmesi ve sahte resim pıy asasını ön lemesi amacıyla bir araya getiriliyor. Sonuç: Bugün meraklısı 1500'e yakın Nuri lyem tablosunu dıjıtal ortamda arşivlenmiş olarak bulabılır. 6 bini a^an vapıtı, 70 yıllık sanat vaşamıyla kartvizitinde ressam yazan ilk Türk sanatçı Nuri îyem üretmeye devam edıyor. Israrla, sabırla... Nasip lyem ıse 60 yılın deneyimini bugüne aktarıyor, yine kadından ve topraktan yana.. . • Derleyen: ÖZLEMALTUNOK Nuri ve Nasıp İyem'tn sergısı 20 Hazıran'a kadar Evin Sanat Galerisı'nde 0212 265 81 5H